Αν υπάρχει μια βεβαιότητα για τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών στον ευρωπαϊκό Τύπο είναι η, προφανής, ομολογουμένως, διαπίστωση, πως ο σχηματισμός κυβέρνησης θα είναι μια επώδυνη διαδικασία που θα κρατήσει καιρό. Κι αν αυτό για την Γερμανία ήταν όντως είδηση, για την Ιταλία μακράν δεν είναι, αφού, η μεταπολεμική πολιτική ιστορία της είναι ουσιαστικά μια ατέρμονη σειρά τέτοιων διαδικασιών.
Με το 30,92% των ψήφων και 235 έδρες στην κάτω Βουλή, πρώτο κόμμα αναδεικνύεται το Κίνημα Πέντε Αστέρων ωστόσο ισχυρότερη πολιτική δύναμη είναι η συμμαχία δεξιάς-άκρας δεξιάς με το 36,98% των ψήφων, σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Corriere della Sera, που επικαλείται στοιχεία του ιταλικού υπουργείου Εσωτερικών.
Στις τάξεις της συμμαχίας της δεξιάς – ακροδεξιάς, η Λέγκα του Βορρά συγκεντρώνει το 18,69% των ψήφων και αναμένεται να καταλάβει 117 έδρες, το Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι με 13,45% και 102 έδρες και τα Αδέλφια της Ιταλίας με 4,25% και 28 έδρες.
Το κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα του Ματέο Ρέντσι είδε να επιβεβαιώνεται στις κάλπες το άσχημο αποτέλεσμα που προοιωνίζονταν οι δημοσκοπήσεις, σημειώνοντας ποσοστό 24,40%, το αριστερό κόμμα Ελεύθεροι και Ίσοι περιορίζεται στο 3,55% των ψήφων.
Για να εξασφαλιστεί ο σχηματισμός κυβέρνησης, ένα πολιτικό μπλοκ ή μία συμμαχία πολιτικών δυνάμεων θα πρέπει να εξασφαλίσει την πλειοψηφία του 50% συν εκ των 630 βουλευτών και το 50% συν ενός εκ των 315 γερουσιαστών.
Η διαφορά αυτών των εκλογικών αποτελεσμάτων έγκειται στην ενίσχυση της ακροδεξιάς σε όλες τις εκφάνσεις της, μέχρι και τον φασισμό. Το BBC «βλέπει» τον Μπερλουσκόνι να καταλαμβάνει από 248 – 268 έδρες, κάτω, μεν, από τις 316 που χρειάζεται για την αυτοδυναμία, εξαιρετικά επικίνδυνες ωστόσο, αφού, σε αυτό που εμφανίζεται ως «κεντροδεξιά συμμαχία», κάθε άλλο παρά το – έτσι κι αλλιώς προς αναζήτηση – «κέντρο» έχει το πάνω χέρι, με την ρατσιστική – φασιστική Λέγκα να ξεπερνά τα ποσοστά του πρώην πρωθυπουργού.
Τι σημαίνει το αποτέλεσμα;
Η ιταλική ημερήσια εφημερίδα «Il Fatto Quotidiano» έχει πρωτοσέλιδο τον τίτλο: «Όλα θα αλλάξουν». Παρόλο που κανένα κόμμα δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει, η αύξηση της εκλογικής υποστήριξης στα λαϊκιστικά κόμματα συγκρίνεται με το Brexit και την εκλογή Τραμ στις ΗΠΑ.
Αν και πρώτο ως ξεχωριστό κόμμα, το «Κίνημα των Πέντε Αστέρων» έρχεται δεύτερο, μετά τον φερόμενο «κεντροδεξιό» συνασπισμό, ο οποίος, ουσιαστικά είναι μια ακροδεξιά συμμαχία.
Τα «Πέντε Αστέρια» ιδρύθηκαν το 2009 από τον κωμικό ηθοποιό, Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος κατήγγειλε την ευνοιοκρατία της ιταλικής πολιτικής και θα μπορούσε μόνο του να καταλάβει από 216 – 236 έδρες.
Η ανεργία, η φτώχεια και η οικονομική ανασφάλεια που χτυπά την μεγάλη πλειοψηφία του ιταλικού λαού, είχαν τις αρνητικές συνέπειές τους για το Δημοκρατικό Κόμμα. Ο κεντροαριστερός συνασπισμός αναμένεται να μείνει τρίτος και καταϊδρωμένος, με τις έδρες που εκτιμάται ότι θα καταλάβει να είναι ανάμεσα στις 107 με 127, αρκετά πίσω, δηλαδή, από τους δύο πρώτους.
«Είναι σαφές σε μας ότι πρόκειται για μια κατάφωρη και σαφή ήττα» δήλωσε ο υπουργός Γεωργίας Μαυρίσιο Μαρτίνα.
Η δημοσιογράφος του BBC για ευρωπαϊκά θέματα, Κάτια ‘Αντλερ αναφέρει, ότι, «θεωρητικά είναι δυνατό να γίνει πραγματικότητα ο εφιάλτης της ΕΕ: ‘Ενας συνασπισμός μεταξύ των “λαϊκιστών ευρωσκεπτικιστών”: Πέντε Αστέρια και Λέγκα».
Τι θα γίνει μετά;
Τα σενάρια για την επόμενη μέρα και τον σχηματισμό κυβέρνησης δίνουν και παίρνουν, ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, αν και υπάρχει πάντα η εναλλακτική «λύση» των νέων εκλογών, σε μια προσπάθεια να υπάρξει κάποιο πιο ξεκάθαρο αποτέλεσμα. Αν και δεν υπάρχει εγγύηση για το πραγματικά θα συνέβαινε.
Η αβεβαιότητα που δημιουργεί το αποτέλεσμα, κυρίως λόγω της ακροδεξιάς πρωτιάς, αφήνει ανοικτά όλα τα πιθανά σενάρια: Πλειοψηφία της δεξιάς, συμμαχία μεταξύ της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς, παρότι αυτό το ενδεχόμενο μοιάζει όλο και πιο απίθανο, σύμφωνα με Ιταλούς πολιτολόγους, ή ακόμη μια συμμαχία του M5S (Πέντε Αστέρια) με την ακροδεξιά Λέγκα, παρότι οι ηγέτες των δύο παρατάξεων την απέκλειαν μέχρι χθες.
Κάποιοι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν πέντε πιθανές κυβερνήσεις. Ειδικότερα, συνασπισμός του Δημοκρατικού Κόμματος, του Forza Italia και των κεντρώων κομμάτων, ένας συνασπισμός του Ρέντσι με το Κίνημα Πέντε Αστέρων και την ακροαριστερά, και των Πέντε Αστέρων με τη Λέγκα του Βορρά ή την ακροδεξιά. Τα τελευταία δύο σενάρια φαντάζουν λιγότερο πιθανά, ενώ μία συμμαχία μεταξύ του Κινήματος 5 Αστέρων και του Δημοκρατικού Κόμματος επίσης μοιάζει αδύνατη. «Το έχω αποκλείσει εντελώς», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος του Δημοκρατικού Κόμματος. Ένα από τα μετεκλογικά σενάρια, επίσης, είναι και η κυβέρνηση «ειδικού σκοπού», για την αλλαγή του εκλογικού νόμου και την υποχρεωτική έγκριση του επόμενου κρατικού προϋπολογισμού, στην οποία δήλωσε διατεθειμένη να πάρει μέρος και η Αριστερά.
Επίσης, μία ισχυρή πιθανότητα είναι η ανάδειξη κοινοβουλίου χωρίς πλειοψηφία, όπου κανένας δεν θα έχει συγκεντρώσεις το απαιτούμενο 40% για να σχηματίσει κυβέρνηση πλειοψηφίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλο συνασπισμό, από πολλά κόμματα μεταξύ των οποίων εκείνα του Μπερλουσκόνι και του Ρέντσι. Ωστόσο, τα βασικά κόμματα το είχαν αποκλείσει αυτό προεκλογικά. Σε αυτήν την περίπτωση, θεωρητικά, μπορούν να προκηρυχθούν και νέες εκλογές, ωστόσο αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο, όπως σημείωσε ο Ιταλός πολιτικός αναλυτής Πίτερ Τσερέτι. «Οι διαπραγματεύσεις μπορούν να συνεχιστούν μέχρι να σχηματιστεί ένας μεγάλος συνασπισμός», σημείωσε.
Επαφίεται στον Ιταλό πρόεδρο Σέρτζο Ματαρέλα να ξεμπλέξει το κουβάρι του αποτελέσματος τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν και να εμπιστευτεί τη «διερευνητική εντολή» σε εκείνον ή εκείνη που θα αποπειραθεί να εξασφαλίσει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση.
Οι διαβουλεύσεις δεν θα ξεκινήσουν πριν από το τέλος του μήνα, αφού αναδειχθούν οι πρόεδροι των δύο σωμάτων του ιταλικού κοινοβουλίου.
Ο ιταλικός Τύπος έμοιαζε την Κυριακή παραιτημένος στην ιδέα ότι δεν πρόκειται να αναδειχθεί ξεκάθαρη πλειοψηφία.
«Η ετυμηγορία σε βάρος της Ιταλίας είναι πάντα η ίδια: η χώρα βιώνει μόνιμη αστάθεια. Η ακυβερνησία είναι πλέον ενδημική ασθένεια», θρηνολόγησε ο Κλαούντιο Τίτο από τη στήλη του κύριου άρθρου της εφημερίδας La Repubblica.
Το αποτέλεσμα θα προκαλέσει ταραχή στις Βρυξέλλες, που βλέπουν την ισχυροποίηση ακροδεξιών δυνάμεων, με αντί-ΕΕ ατζέντα, στην τρίτη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία την ώρα που η Ευρωπαϊκή ‘Ενωση ετοιμάζεται να προωθήσει μείζονες οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Ο ανταποκριτής του BBC στην Ιταλία, Τζέιμς Ρέινολντς γράφει, ότι στην χώρα, η ψηφοφορία στις εκλογές είναι απλώς το πρώτο στάδιο μιας πολύ μακράς διαδικασίας επιλογής μιας νέας κυβέρνησης, γι’ αυτό και οι ηγέτες των κομματιών εδώ δεν χοροπηδούν μπροστά στις κάμερες μετά το κλείσιμο της κάλπης.
Τα Πέντε Αστέρια, εκτιμά ο δημοσιογράφος, κατάφερε να κάνει αποδεκτό το «μήνυμά» του στους νέους που ψάχνουν απεγνωσμένα για δουλειά στο φτωχότερο νότο της χώρας.
Το κόμμα αποφάσισε να κάνει την διαφορά κατεβαίνοντας μόνο του στις εκλογές, σε αντίθεση με τα άλλα μεγάλα κόμματα που προχώρησαν σε εκλογικές συμμαχίες. Αλλά το χαρακτηριστικό που έδωσε στο κόμμα την εκλογική δύναμή του – δηλαδή η ανεξαρτησία του – μπορεί τώρα να γίνει η αδυναμία του. Για να σχηματίσουν κυβέρνηση, τα Πέντε Αστέρια πρέπει να βρουν εταίρους. Η απειρία του στις συνεργασίες μπορεί να είναι ένα μειονέκτημα στην διαδικασία σχηματισμού κυβερνητικού συνασπισμού.
Γίνονται κάποιες εικασίες, ότι το «κίνημα» μπορεί να αναζητήσει έναν συνασπισμό με την Λέγκα. Τα δύο κόμματα έχουν ταχθεί κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και κανένα από τα δύο δεν προχώρησε σε εκστρατείες για έξοδο από αυτήν. Ωστόσο, μια δυνητική συμμαχία μεταξύ των δύο θα προκαλούσε προφανείς ανησυχίες στις Βρυξέλλες.
Το μπλοκ του Μπερλουσκόνι αποτελείται από το κόμμα του, το «Forza Italia» και τα ακροδεξιά κόμματα της Λέγκα και των «Αδελφών της Ιταλίας».
Ο 81 ετών Μπερλουσκόνι δεν μπορεί να καταλάβει δημόσιο αξίωμα για ακόμη έναν χρόνο λόγω καταδίκης για φορολογική απάτη. Την ίδια ώρα, το γεγονός ότι η Λέγκα ξεπέρασε το κόμμα του σε ξεχωριστά ποσοστά, αποτελεί ένα προσωπικό χτύπημα γι’ αυτόν.
«Τα πρώτα μου λόγια: ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ» ανάρτησε ο ηγέτης της Λέγκα, Μετέο Σαλβίνι.
Ο τέσσερις φορές πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μπερλουσκόνι, υποστήριξε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι να ηγηθεί της χώρας. Ωστόσο, είναι απίθανο ο Σαλβίνι – ο οποίος έχει υποσχεθεί να απελάσει εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες και μιλά για τον «κίνδυνο» του Ισλάμ – απλώς να παρακολουθεί.
Μετανάστευση
Περισσότεροι από 600.000 πρόσφυγες και μετανάστες έκαναν το επικίνδυνο ταξίδι από την Λιβύη και όλη την Μεσόγειο για να φτάσουν στην Ιταλία, από το 2013. Η απροθυμία – όποτε δεν εμφανιζόταν ως ανοιχτή εχθρότητα – του κράτους, να διαχειριστεί την κατάσταση με όρους ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, αναστάτωσε μεγάλα τμήματα της χτυπημένης αγρίως από την κρίση ιταλικής κοινωνίας, προσφέροντας το απαραίτητο κοινωνικο-πολιτικό «οξυγόνο» στην ακροδεξιά να αναπτύξει την ρητορική μίσους.
Ο Μπερλουσκόνι χαρακτήρισε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ως «κοινωνική ωρολογιακή βόμβα» και δεσμεύτηκε για μαζικές απελάσεις. Αυτή η δέσμευση προκάλεσε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ ακροδεξιών και αντιφασιστικών δυνάμεων.
Οικονομία
Αν και η οικονομία της Ιταλίας άρχισε να αναπτύσσεται εκ νέου, ωστόσο, σχεδόν 10 χρόνια μετά την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίση, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της παραμένει κατά 5,7% χαμηλότερο από τα επίπεδα πριν από την κρίση.
Το 2016, περίπου 18 εκατομμύρια άνθρωποι κινδύνευαν από τη φτώχεια και η ανεργία ανέρχεται στο 11%.
Η οικονομική πολιτική υπήρξε βασικό πεδίο προεκλογικής μάχης, αλλά οι παρατηρητές λένε πως τα κόμματα είπαν περισσότερα για τους συνταξιούχους, παρά για τους νέους, γεγονός στο οποίο θα μπορούσε να οφείλεται το υψηλό ποσοστό αποχής των νέων ψηφοφόρων.