Στην πιο κρίσιμη φάση του μπαίνει το ελληνικό πρόγραμμα υδρογονανθράκων, μετά και την ολοκλήρωση της πρόσκτησης από την ExxonMobil την περασμένη εβδομάδα των τελευταίων τρισδιάστατων δεδομένων, τα οποία συνέλεξε από τις κρητικές θάλασσες το σκάφος Ramform Hyperion της PGS.
Η ώρα των αποφάσεων ως προς το αν η αμερικανική πολυεθνική θα προχωρήσει ή όχι σε ερευνητική γεώτρηση στις θάλασσες της Κρήτης, πλησιάζει, με τον επικεφαλής της ExxonMobil Κύπρου, Βαρνάβα Θεοδοσίου να την τοποθετεί στα τέλη του 2024.
Σε πέντε – έξι μήνες δηλαδή από σήμερα και ενώ στο μεταξύ οι γεωλόγοι του ενεργειακού κολοσσού θα έχουν αξιολογήσει και ερμηνεύσει τα 3D σεισμικά από τα δύο μπλοκς, νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης, η συλλογή των οποίων ολοκληρώθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες, μαζί με μια βασική περιβαλλοντική μελέτη και μια γεωχημική.
Εφόσον η απόφαση των Αμερικανών είναι θετική, αυτό σημαίνει ερευνητική γεώτρηση στη Κρήτη μέσα στο 2026, τη πρώτη μετά από 25 χρόνια στον ελλαδικό χώρο, καθώς η τελευταία είχε λάβει χώρα το 2001 στα Ιωάννινα (Καλπάκι).
Τα όσα είπε χθες στο πλαίσιο του East Med Gas Forum, ο επικεφαλής της ExxonMobil Κύπρου, έχουν τη σημασία τους, όχι ασφαλώς επειδή μπορεί κανείς να προεξοφλήσει από τώρα ποια θα είναι η απόφαση του ενεργειακού κολοσσού σε μερικούς μήνες από τώρα.
Εχουν την αξία τους γιατί είναι η πρώτη φορά που η αμερικανική εταιρεία, δηλαδή ο operator των δύο blocks της Κρήτης (έχει το 70% έναντι 30% της Helleniq Energy), δίνει η ίδια δημόσια έναν «οδικό χάρτη».
Ενα roadmap, με εκτιμώμενα χρονοδιαγράμματα και ορόσημα για τα επόμενα βήματά της: Πρώτον, ολοκλήρωση της συλλογής των 3D σεισμικών πριν από μια εβδομάδα, δεύτερον, έναρξη αξιολόγησης και ερμηνείας το αμέσως επόμενο διάστημα, τρίτον, λήψη απόφασης στα τέλη του 2024 και τέταρτον, εφόσον αυτή είναι θετική, ερευνητική γεώτρηση στα τέλη του 2025- αρχές 2026.
Καθόλου τυχαίο προφανώς δεν είναι ότι το ίδιο χρονοδιάγραμμα έδωσε χθες από το ίδιο βήμα του East Med Gas Forum και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, όταν ερωτήθηκε σχετικά πότε προσδοκά να δει τις πρώτες ερευνητικές γεωτρήσεις στην Ελλάδα, δίχως να αναφερθεί σε κάποιο συγκεκριμένο block.
Τα πάντα φυσικά τελούν υπό την αίρεση λήψης ή όχι της απόφασης της ExxonMobil για γεώτρηση, με τον κ. Θεοδοσίου πάντως να εντάσσει την Ελλάδα στην ευρύτερη στρατηγική που ακολουθεί ο αμερικανικός όμιλος στην Αν.Μεσόγειο, όπου έχει παρουσία επίσης σε δύο μπλοκ στην Κύπρο και σε δύο μπλοκ στην Αίγυπτο, εξηγώντας ότι στόχος είναι η διενέργεια γεωτρήσεων και στις τρεις αυτές χώρες μέχρι το 2026.
Η μίσθωση του πλοίου
Έχει επίσης τη σημασία του η αναφορά του επικεφαλής της ExxonMobil Κύπρου, ότι μισθώθηκε πρόσφατα ένα εξιδικευμένο πλοίο που θα έρθει και θα δραστηριοποιηθεί στην περιοχή, με στόχο διερευνητικές γεωτρήσεις, οι οποίες προγραμματίζεται να ξεκινήσουν από φέτος και να διαρκέσουν μέχρι και το 2026.
Το πλοίο θα διενεργήσει γεωτρήσεις και σε άλλα σημεία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στην Ελλάδα, εφόσον ληφθεί η σχετική απόφαση.
Το πόσο σημαντική είναι η Αν.Μεσόγειος για την αμερικανική πολυθενική δείχνει και το γεγονός ότι ακριβώς για να κερδίσει χρόνο και να αποφύγει καθυστερήσεις, το στέλεχος της ExxonMobil ανακοίνωσε ότι έχει ήδη ξεκινήσει η απαραίτητη προεργασία από άποψη αδειοδότησης, εξοπλισμού και logistics.
Διότι όπως εξήγησε ο επικεφαλής της ExxonMobil Κύπρου, κάθε μια από τις τρεις χώρες της περιοχής όπου η εταιρεία έχει blocks, διαφέρει ως προς τους χρόνους αδειοδότησης, με την Αίγυπτο να είναι πιο γρήγορη, τη Κύπρο πιο αργή και την Ελλάδα ακόμη πιο αργή. «Επομένως για να μπορέσουμε να τρυπήσουμε στη Κρήτη, γύρω στα τέλη 2025 – αρχές 2026, χρειάζεται οπωσδήποτε να ξεκινήσουμε τις αδειοδοτικές διαδικασίες από τώρα, άλλωστε στην Ελλάδα το σκέλος αυτό απαιτεί δύο χρόνια», όπως είπε ο κ. Θεοδοσίου.
Οι εκκρεμότητες
Αναφορά που δεν πέρασε απαρατήρητη και είναι ασφαλώς κάτι που πρέπει να προσέξει το ΥΠΕΝ, με τον επικεφαλής της ExxonMobil Κύπρου να μιλά για εξαιρετικά αργούς ρυθμούς αδειοδοτικών διαδικασιών στην Ελλάδα, με ό,ιτι αυτό μπορεί να συνεπάγεται, ειδικά όταν διατυπώνεται από ένα τέτοιου βεληνεκούς όμιλο.
Ελλοχεύει δηλαδή ο κίνδυνος, όλα τα παραπάνω χρονοδιαγράμματα, στο σενάριο που ληφθεί η απόφαση για ερευνητική γεώτρηση, να τιναχτούν στον αέρα, εφόσον προηγουμένως δεν έχει ολοκληρωθεί η αδειοδότηση της γεώτρησης που όπως ο ίδιος είπε διαρκεί περισσότερο στην Ελλάδα από ό,τι στις γειτονικές χώρες.
Ακόμη μια σημαντική εκκρεμότητα που πρέπει να λύσει η ExxonMobil, όπως και κάθε operator που θέλει να ξεκινήσει ερευνητικές γεωτρήσεις, είναι η εξασφάλιση λιμανιού. Ακούγεται αυτονόητο αλλά δεν είναι, καθώς πολύ λίγα ελληνικά λιμάνια έχουν τις προδιαγραφές για να στηρίξουν το συγκεκριμένο εγχείρημα.
Αυτό το διάστημα οι τρεις υπάρχοντες operators στην Ελλάδα, δηλαδή Energean, Exxon Mobil και Helleniq Energy, ψάχνουν να βρουν λιμάνι, ικανό να υποστηρίξει τις δυνητικές γεωτρήσεις σε Ιόνιο και Κρήτη, καθώς ακόμη το θεσμικό πλαίσιο ως προς το κατά πόσο οι ελληνικοί λιμένες μπορούν να αποτελέσουν βάση για μια τέτοια δραστηριότητα, παραμένει θολό. Είναι το υπ’ αριθμόν ένα ζητούμενο για τις εταιρείες που έχουν μισθώσει τα σχετικά blocks, προκειμένου να προχωρήσουν στις επόμενες φάσεις των προγραμμάτων τους.
Επίσης θέμα που απασχολεί τους επενδυτές και το οποίο η υπόθεση «έρευνα υδρογονανθράκων» έχει πληρώσει ακριβά στην Ελλάδα, σπρώχνοντας στο παρελθόν στη πόρτα της εξόδου μεγάλες ξένες εταιρείες, αφορά τις προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικράτειας.
«Ασφαλώς και η πολιτεία κάτι πρέπει να κάνει, ώστε να δυσκολέψει η δουλειά όσων θεωρούν ότι είναι πολύ απλή υπόθεση να βάζουν συστηματικά εμπόδια», σχολίασε από το ίδιο βήμα ο Πρόεδρος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογοναθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), Αριστοφάνης Στεφάτος.
Από φυσικό αέριο το 50% του ενεργειακού μείγματος και μετά το 2050
Το ζήτημα πάντως που αναδεικνύεται από το East Med Gas Forum είναι το πόσο μεγάλη σημασία αποδίδουν οι ενεργειακοί παίκτες στην Αν.Μεσόγειο και το ρόλο που μπορεί να παίξουν στην κάλυψη των αναγκών της Ευρώπης, τα ανεξερεύνητα σε μεγάλο βαθμό κοιτάσματα της περιοχής.
Σύμφωνα με την ανάλυση της ExxonMobil, η αναμενόμενη εκτίναξη του παγκόσμιου πληθυσμού στα 10 δισεκατομμύρια το 2050 έναντι περίπου 8 δισεκατομμυρίων σήμερα, μεταφράζεται σε αύξηση κατά 50% της ζήτησης για ενέργειας.
Στον αναπτυσσόμενο ειδικά κόσμο, η μεσαία τάξη πρόκειται να διπλασιασθεί, γεγονός που σημαίνει πολύ μεγαλύτερες ανάγκες για ενέργεια, όπως για κλιματισμό, laptops, tablets, κλπ.
Η πρόκληση είναι τεράστια. Από τη μια πλευρά πρέπει να εξασφαλιστεί αξιόπιστη και φθηνή ενέργεια για τον αυξανόμενο πληθυσμό, από την άλλη να μειωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές ρύπων και μάλιστα γρήγορα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της ExxonMobil για το παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα του 2050, το 50% θα καλύπτεται από τις ΑΠΕ και το υπόλοιπο 50% θα προέρχεται από πετρέλαιο-φυσικό αέριο.
Αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει να «τρέξουν» μεγάλες επενδύσεις, καθώς για κάθε μόριο φυσικού αέριου που καταναλώνουμε σήμερα, υπάρχει ένα λιγότερο για το μέλλον. Χρειάζονται δηλαδή νέες ανακαλύψεις, και επενδύσεις. Τα σημερινά αποθέματα φυσικού αερίου μειώνονται κάθε χρόνο κατά 6%.