Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης γεννήθηκε στο Νεροχώρι Αποκορώνου στις 11 Ιανουαρίου του 1911 από ευσεβείς γονείς, τον Γεώργιο και τη Σοφία, και έλαβε το όνομα Μιχαήλ. Παρακολούθησε το Δημοτικό Σχολείο στη γενέτειρά του, φοίτησε στο Ιεροδιδασκαλείο της Αγίας Τριάδας Ακρωτηρίου Χανίων και κατόπιν στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Διορίζεται στη συνέχεια καθηγητής σε διάφορα γυμνάσια του Νομού Χανίων, ενώ συγχρόνως αναπτύσσει αξιόλογη θρησκευτική και κοινωνική δράση στην τότε επισκοπή Κυδωνίας και Αποκορώνου.
Το 1940 λαμβάνει υποτροφία για τη Γερμανία, την οποία όμως δεν αποδέχεται λόγω του εν τω μεταξύ εκραγέντος ελληνοϊταλικού πολέμου. Το 1943 εξ αφορμής επαναστατικού κηρύγματός του στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό των Χανίων συλλαμβάνεται από τις γερμανικές αρχές κατοχής και οδηγείται στις φυλακές της Αγιάς. Διασώζεται από εκτέλεση χάρη στη δυναμική επέμβαση του Επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνου Αγαθαγγέλου Ξηρουχάκη, αλλά και εξαιτίας πολλών αντιδράσεων θρησκευτικών και φιλανθρωπικών σωματείων των Χανίων.
Το 1946 χειροτονείται Διάκονος και λαμβάνει το όνομα Ειρηναίος, ενώ πολύ σύντομα γίνεται πρεσβύτερος και τοποθετείται στην υποδιεύθυνση της Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης, όπου διδάσκει θεολογικά μαθήματα έως το 1957. Ενδιάμεσα, κατά τα έτη 1950 έως 1952, λαμβάνει υποτροφία από το Πανεπιστήμιο της Λίλλης των Παρισίων, όπου πραγματοποιεί μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Πρακτικής Θεολογίας.
Μετά την επιστροφή του συνεχίζει τη διακονία του ως διδάσκαλος στην Εκκλησιαστική Σχολή Κρήτης μέχρι και το 1957, οπότε εκλέγεται Επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου και εγκαθίσταται στην έδρα της Επισκοπής του στο Καστέλλι.
Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα κατάφερε να ανυψώσει την Επισκοπή του, ιδρύοντας κοινωφελή και πνευματικά ιδρύματα, που μπορούσαν να καλύψουν όλες τις κοινωνικές ανάγκες της εποχής. Γνωστή είναι η συμβολή του στην ίδρυση της ναυτιλιακής εταιρείας ΑΝΕΚ αλλά και άλλων πολλών εταιρειών λαϊκής βάσης, οι οποίες έδωσαν πραγματικά ζωή σε πολλές οικογένειες, ενώ διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο για την οικονομία και την πρόοδο της Κρήτης αλλά και της Ελλάδος ολόκληρης. Παράλληλα, το 1960, ιδρύει τη μηνιαία περιοδική έκδοση Χριστός και Κόσμος, η οποία διανέμεται σε όλα τα σπίτια των πιστών της Μητροπόλεώς του καθώς και στους απόδημους Κισαμίτες και Σελινιώτες ανά την οικουμένη.
Το 1972 η δυναμική αρχιερατεία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίου διακόπτεται με την αναπάντεχη εκλογή του από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε Μητροπολίτη Γερμανίας. Αποχαιρετά κατασυγκινημένος την επαρχία του και φτάνει στη Βόννη της Γερμανίας, όπου πραγματοποιεί αξιόλογη εκκλησιαστική, κοινωνική και αντιστασιακή δράση για τα δεδομένα της εποχής. Διπλασιάζει τις ενορίες της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας. Ενεργεί και επιτυγχάνει ασφάλιση και μισθοδοσία του κλήρου.
Δημιουργεί ενοριακά κέντρα. Εγκαινιάζει το Ιερό Μητροπολιτικό Κέντρο της Βόννης. Ομιλεί κάθε Σάββατο από το γερμανικό ραδιόφωνο στους ομογενείς. Εκδίδει μηνιαίο περιοδικό με τον τίτλο Ορθόδοξος Μετανάστης. Επιτυγχάνει να διδάσκεται η Ορθόδοξη Θεολογία σε γερμανικά πανεπιστήμια. Καταφέρνει να αναγνωριστεί επίσημα η Ι. Μ. Γερμανίας ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Οργανώνει τους Έλληνες μετανάστες σε συλλόγους και ομοσπονδίες και προωθεί την ίδρυση εταιρειών λαϊκής βάσης για την αξιοποίηση των εσόδων των μεταναστών.
Υπερασπίζεται δυναμικά τον Έλληνα εργάτη και αγωνίζεται για την διατήρηση της ανόθευτης ταυτότητάς του, ενώ προωθεί πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των δύο λαών. Για τη σημαντική του προσφορά στην ομογένεια τιμάται με το ανώτατο παράσημο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
Η επιστροφή του Σεβασμιωτάτου Ειρηναίου στη Μητρόπολή του, ύστερα από πρωτοφανέρωτους αγώνες του ποιμνίου του, πραγματοποιήθηκε το 1981, οπότε επανερχόμενος αρχίζει τη δεύτερη περίοδο της αρχιερατείας του, η οποία αποτέλεσε φυσική συνέχεια της πρώτης.
Το 2005, σε ηλικία 94 ετών, υποβάλλει την παραίτησή του λόγω του προκεχωρημένου της ηλικίας του. Στις 23 Αυγούστου 2005, ημέρα των ονομαστηρίων του, αποχαιρετά κατασυγκινημένος τον κλήρο και το λαό της αγαπημένης του Μητρόπολης και μέσα σε συγκλονιστικές εκδηλώσεις αγάπης και βαθυτάτου σεβασμού του ποιμνίου του αποσύρεται για περισυλλογή και μελέτη κοντά στη θαλπωρή των οικείων του.
Απεβίωσε την 30η Απριλίου 2013, Μ. Τρίτη, σε ηλικία 102 ετών.
Πώς το Ακρωτήρι Σπάθα, το βορειότερο σημείο της Κρήτης έγινε το Ακρωτήρι Ειρήνης
Η Σπάθα ή Σπάδα ή Ακρωτήριο της Ειρήνης ( κηρυγμένη από την ΕΕ ως περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους –Νatura- βρίσκεται στο ΒΔ άκρο της Κρήτης και «εισχωρεί» στο Κρητικό Πέλαγος προς το Βορρά σε απόσταση 25 χλμ.
Ονομάστηκε «Σπάθα» γιατί το σχήμα της μοιάζει με σπαθί και «Ακρωτήριο της Ειρήνης» μετά την πρωτοβουλία του Σεβασμιότατου «Γέροντα» τέως Μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου κκ. Ειρηναίου σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Δημήτρη Κακαβελάκη για τη δημιουργία ενός Ειρηνιστικού κινήματος. Στο ίδιο πλαίσιο προχώρησε η Ίδρυση Κέντρου Μελετών Προβλημάτων Ειρήνης και καθιερώθηκε η «Θεία Λειτουργίας της ειρήνης» τη νύχτα των Χριστουγέννων στα Σπήλαια Τοπολίων και Μαραθοκεφάλας Σπηλιάς Κισσάμου.
Ο στοχος ήταν στο Ακρωτήρι της Ειρήνης να γίνει σημείο συνάντησης ηγετών παγκοσμίου κύρους και προς αυτό καθιερώθηκε το βραβείο Ούλοφ Πάλμε για την Παγκόσμια Ειρήνη.
Ο τότε διευθυντής του ΟΗΕ στην Ελλάδα Τεό Λουάρ την ημέρα που εγκαινιάστηκε το Διεθνές Ακρωτήρι Ειρήνης είχε πει:
«Λαέ της Κρήτης, ο δρόμος της ειρήνης δεν είναι εύκολος, αλλά λαμβάνοντας υπόψη την εναλλακτική λύση, τον ΠΟΛΕΜΟ, είναι ο μόνος δρόμος».
Ο δημοσιογράφος Δημήτρης Κακαβελάκης σε κείμενό του στα “Χανιώτικα Νέα” αναφέρει ότι το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στη Μελίνα Μερκούρη και το παρέδωσε ο Ειρηναίος σε τελετή στην Κίσσαμο ενώ το 1986 στο πλαίσιο και του έτους Ειρήνης του ΟΗΕ έγιναν ειδικές εκδηλώσεις στο Ακρωτήρι Ειρήνης με συμμετοχή της Λίζμπεθ Πάλμε, συζύγου του δολοφονηθέντος πρωθυπουργού της Σουηδίας Πάλμε.
Η Λίζμπεθ Πάλμε συμμετείχε σε ένα μεγάλο γεγονός στον Οικουμενικό Ναό της Ειρήνης στην Καληδονία, έκανε τα αποκαλυπτήρια της οδού Ούλοφ Πάλμε με τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων. Εκείνο το βράδυ απονεμήθηκε ο Σταυρός της Ειρήνης στον πρόεδρο του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης επίσκοπο Bruce Kent.
Το 1982 δημιουργήθηκε και το Σπήλαιο της Ειρήνης στα Τοπόλια και ένα χρονο μετά, τη Μεγάλη Παρασκευή της Μεγάλης Εβδομάδας, ο Ειρηναίος “έσπασε” συμβολικά και κυριολεκτικά “τα οπλα του πολέμου” ενω το Πάσχα του 1984 προχώρησε σε άλλη μια συμβολική ενέργεια αφού αντί του Ιούδα, κάηκαν τα ομοιώματα των πυραύλων καταστροφής στην Πλατεία της Κισσάμου.
Στο ίδιο πλαίσιο δημιουργήθηκε το Κέντρο Μελέτης Προβλημάτων Ειρήνης όπου δέχτηκαν να συμμετάσχουν επιστημονικές, πνευματικές και καλλιτεχνικές προσωπικότητες για έναν αγώνα υπέρ ειρήνης. Επίσης δημιουργήθηκε μια γέφυρα ευρύτατων προβλημάτων για τα μεγάλα θέματα στη Μεσόγειο, αλλά και σε όλο τον κόσμο.
Οι δράσεις που εγιναν στο πέρασμα των χρόνων ήταν και πολλές και σημαντικές αποτυπώνοντας στο μυαλό των πολιτών του τόπου μας οτι τα Χανιά είναι τόπος ειρήνης και οτι οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον πόλεμο δεν είναι καλοδεχούμενες.
Ο Ειρηναίος Γαλανάκης δεν πρωτοστάτησε μόνο με εκδηλώσεις υπέρ της Ειρήνης των λαών, αλλά συμμετείχε και στις κινητοποιήσεις του λαού ενάντια στην παρουσία των βάσεων.
Μάλιστα, στα πλαίσια των δράσεων υπέρ της ειρήνης θα κηρύξει την “Επανάσταση των Συνειδήσεων” για τον ηθικό θάνατο του ανθρώπου… Το κείμενο προέκυψε, όπως ανέφερε ο ίδιος, αρχικά ως ένα κήρυγμα στο ποίμνιο της Επαρχίας του την ημέρα της Πεντηκοστής 1982. Ύστερα όμως πλουτίστηκε και με άλλα στοιχεία κι έγινε διάλεξη στη Λάρισα (1982), στα Χανιά και στα Τρίκαλα Θεσσαλίας (1984).
Ο Ειρηναίος από τότε προειδοποιούσε για μια γενικευμένη κρίση:
«Η κρίση της εποχής πηγαίνει βαθύτερα. Αγγίζει όλες τις δομές του πολιτισμού και του κοινωνικού βίου: την επιστήμη, την τέχνη, τη θρησκεία, την Παιδεία. Κι ακόμη βαθύτερα αγγίζει τις ψυχικές δομές και λειτουργίες του ίδιου του ανθρώπου». Μια οικονομική κρίση ήταν αναγκαστικά επιφαινόμενο μιας εσωτερικής, μη υλικής κρίσης: « … η κρίση αυτή… δεν είναι επιφανειακή, δεν είναι μόνο οικονομική και πολιτική αλλά έχει την εστία της στα θεμέλια, στην προσωπικότητα του ανθρώπου».
Όπως αναφέρει σε αρθρο – ανάλυσή του στην huffingtonpost ο ι βασικές αιτίες της Κρίσης κατά τον Ειρηναίο ήταν—και είναι― πρώτον, «ο μονόπλευρος ορθολογισμός, rationalismus, που κυριάρχησε και καταδυνάστευσε τον δυτικό πολιτισμό». Ο Αριστοτέλης είχε σωστά ορίσει τον άνθρωπο ως «ζώον νοητικόν», για παράδειγμα, στην πραγματεία του «Περί τα Ζώα Ιστορίαι» (Ι,1, 448a7). Η δεύτερη αιτία «είναι η καταστροφή της ανθρώπινης προσωπικότητας και της ατομικής συνείδησης στον δυτικό άνθρωπο». Η τεχνολογία― αποκορύφωση της εφαρμογής του ορθολογισμού― καταφέρει το «ισχυρότερο πλήγμα στην προσωπικότητα… μεσολαβεί μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, καταστρέφοντας τις προαιώνιες σχέσεις του μ’ αυτήν». Ακόμη χειρότερα, η τεχνολογία καταργεί «την προσωπική σχέση του ανθρώπου με τον συνάνθρωπό του (δηλ. με συζήτηση, διάλογο, κ.λπ.)». Τα λόγια αυτά ηχούν σαν προφητεία των τωρινών οικολογικών ολέθρων και των εικονικών «φίλων» του facebook.
Στην «Επανάσταση των Συνειδήσεων» ο Ειρηναίος σταχυολογεί τις διαπιστώσεις «σοφών» του δυτικού κόσμου― του Σωκράτη (ρηξικέλευθου της εποχής του), του Καζαντζάκη (άλλου ρηξικέλευθου), του άγγλου ιστορικού Άρνολντ Τόυνμπι (Arnold Toynbee), του ισπανού φιλοσόφου Ζοζέ Ορτέγκα ι Γκασέτ (José Ortega y Gasset), του γάλλου Ιησουίτη παλαιοντολόγου Πιέρ Τεγιάρ ντε Σαρντέν (Pierre Teilhard de Chardin), ο οποίος στα νειάτα του θορύβησε το Βατικανό με τις επιστημονικές του απόψεις, του ρώσου υπαρξιστή Νικολάι Μπερντγάεφ (Nikolai Berdyaev), του Λουθηρανού θεολόγου Πάουλ Τίλλιχ (Paul Tillich), του γερμανοεβραίου κοινωνικού ψυχολόγου (υπέρμαχου της διαπροσωπικής και κοινωνικής ευθύνης) Έριχ Φρομ (Erich Fromm) και άλλων. Φωναί βοώντων εν τη ερήμω; Όχι! Οι φωνές αυτές ενώνονται σε ένα σάλπισμα εγρήγορσης και ελπίδας. Ο Ειρηναίος παραθέτει, για παράδειγμα, τον Τόυνμπι:
«Mόνο με μια ριζική και βαθειά Επανάσταση των ιδεών και των ιδανικών, που θα μας γλυτώσει από τον εγωκεντρισμό και θα μας φέρει σε επαφή με την υπέρτατη πραγματικότητα, μπορεί να επιζήσει η ανθρωπότητα».
Η Κρίση είναι στην πραγματικότητα αποτελέσμα της «αλλοτρίωσης της αμαρτίας» που μεταδίδεται στον πολιτισμό μας. Απαιτείται συνεπώς μια Ηθική Επανάσταση, μια «αναθεώρηση της σκέψης και της πρακτικής μας». Η «ένδον» αναθεώρηση συνεπάγεται αλλαγή του τρόπου σκέψης, που είναι και η ριζική σημασία της λέξης «μετάνοια» (Ματθ. 3,2, «μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν», χωρίο στο οποίο παραπέμπει ο συγγραφέας). Η διέξοδος δεν έγκειται μόνο στην επιδιόρθωση της οικονομίας. Όπως παρατηρεί:
«Η οικονομία πρέπει να ξεπεράσει τα σημερινά λογιστικά της πλαίσια και να φτάσει στα όρια του ανθρώπου».
Πίσω από τα οικονομικά δεδομένα υπάρχουν άνθρωποι και οι άνθρωποι είναι «πρόσωπα», έχουν ψυχή. Είναι τόσο απλό όσο και ο Χριστιανισμός:
«Ο Χριστιανισμός, ιδιαίτερα, που μιλάει για σταύρωση και ανάσταση…και σπρώχνει αδιάκοπα τον άνθρωπο σε ανανέωση και τελείωση, είναι από τη φύση του μια ακατάπαυστη και ουσιαστική Επανάσταση… Σταθερή μου πεποίθηση είναι πως η σημερινή κρίση του κόσμου δεν θα υπερνικηθεί μόνο με πολιτικές-οικονομικές αλλαγές, αλλά πως χρειάζεται μια βαθειά πνευματική αλλαγή».
Η «Επανάσταση των Συνειδήσεων», εμπλουτισμένη με άλλα κείμενα του Ειρηναίου και σπάνιο αρχειακό υλικό, επανεκδόθηκε, με επιμέλεια του Χρήστου Τσαντή, από τις Εκδόσεις «Ραδάμανθυς».
Από εκεί και το παρακάτω απόσπασμα που αναγνωρίζει τον πόλεμο ως μια ευρύτερη έννοια που εμπερικλύει και την μόλυνση των περιβάλλον και τη “σπατάλη των αγαθών της δημιουργίας”:
…Ζούμε σ’ έναν κόσμο που απειλεί τόσο τη φυσική μας ύπαρξη, όσο και την πνευματική μας υπόσταση. Εξωτερικά, μας απειλούνε τα τρομερά πυρηνικά όπλα, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η σπατάλη των αγαθών της δημιουργίας. Και εσωτερικά μας υποσκάπτει η αμφιβολία, η άρνηση, ο μηδενισμός, το μέγα ψυχικό κενό.
«Γεννηθήκαμε», λέει ο Καζαντζάκης, «σε μια εποχή γεμάτη αλλοπρόσαλλες συγκρούσεις και περιπέτειες. Η γαλήνη, η αμέριμνη χαρά, η λεγόμενη ευτυχία, ανήκουν σε άλλες εποχές, περασμένες ή μελλούμενες και όχι στη δική μας. Μπήκαμε και ’μεις στον αστερισμό της Αγωνίας»…
Πηγές:
- Είμαστε παραιτημένοι μέσα στον χαμό της σύγχρονης οικονομικής κρίσης, haniotika-nea.gr
- Ακρωτήρι Σπάθας ή Ακρωτήρι της Ειρήνης, sadentrepese.blogspot.com
- Από τη Βιομηχανική και την Ψηφιακή Επανάσταση στην Επανάσταση των Συνειδήσεων, huffingtonpost.gr