Οργίασαν τα κανάλια και ο διαπλεκόμενος Τύπος κάνοντας λόγο για «επιστροφή 40 χρόνια πίσω, στη δεκαετία του ’80 στην Παιδεία». Αλήθεια, πόσο κακή για την Παιδεία ήταν η δεκαετία του ’80;
Η δεκαετία του ’80 για την Παιδεία στην Ελλάδα ήταν περίοδος μεγάλων μεταρρυθμίσεων που ήρθαν ως αποτέλεσμα των μεγάλων κινημάτων που αναπτύχθηκαν στη δεκαετία του ’70, της μεγάλης απεργίας των εκπαιδευτικών και της κυβερνητικής αλλαγής.
Άλλαξαν τότε τα αναλυτικά προγράμματα, δημιουργήθηκαν νέα σχολικά βιβλία πολύ πιο κατανοητά, με εικονογράφηση, αντικαθιστώντας τα δυσνόητα βιβλία που είχαν ταλαιπωρήσει γενιές ολόκληρες.
Καταργήθηκε ο επιθεωρητής που ήταν ο φόβος κι ο τρόμος στα σχολεία, καθώς μπορούσε μια κακή βαθμολογία του να στείλει το δάσκαλο σε τόπο μακρινό χωρίς τη θέλησή του, να περικοπεί ο μισθός του ή και να τον οδηγήσει σε απόλυση.
Οι παλαιότεροι εκπαιδευτικοί έχουν άπειρες ιστορίες να διηγούνται διώξεων πολιτικών αντιπάλων και αυθαιρεσίας επιθεωρητών.
Ο επιθεωρητής αντικαταστάθηκε στη δεκαετία του ’80 από το θεσμό του σχολικού συμβούλου, ο οποίος έχοντας αυξημένα αντικειμενικά και μετρήσιμα προσόντα ανέλαβε να βοηθά τον εκπαιδευτικό και το σχολείο σε μαθησιακά και άλλα προβλήματα που αντιμετώπιζε.
Στη δεκαετία του ’80 επίσης καθιερώθηκε η ακώλυτη μισθολογική εξέλιξη (να μην εξαρτάται ο μισθός σου από το βαθμό που θα σου βάλει ο επιθεωρητής), η δημοκρατική λειτουργία των σχολείων με τα εκλεγόμενα μαθητικά συμβούλια και τη δημοκρατική λειτουργία του Συλλόγου Διδασκόντων σε κάθε σχολείο, θεσμοί λαϊκής συμμετοχής κι ελέγχου των σχολείων από την κοινωνία όπως το Σχολικό Συμβούλιο (με τη συμμετοχή και των γονέων), η Δημοτική και Νομαρχιακή Επιτροπή Παιδείας.
Έπνευσε ένας άνεμος ελευθερίας στα σχολεία στη δεκαετία του ’80, μαζί με τη μεγάλη αύξηση τότε του μισθού των εκπαιδευτικών, με τις νέες εκπαιδευτικές μεθόδους υπό την επιρροή της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης, με την εισαγωγή προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80 κι αρχές του ’90 και της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Εννοείται ότι δεν ήταν όλα τέλεια στη δεκαετία του ’80. Οι δαπάνες για την Παιδεία ποτέ δεν έφτασαν στο 15% που διεκδικούσε από τη δεκαετία του ’60 το εκπαιδευτικό κίνημα. Παρότι φτιάχτηκαν νέα διδακτήρια, πολλά δεν παραλήφθηκαν ποτέ επισήμως, καθώς δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές που η ίδια η Πολιτεία είχε θεσπίσει μέσω του Οργανισμού Σχολικών Κτηρίων.
Η Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε τακτά χρονικά διαστήματα με απαλλαγή από τα διδακτικά καθήκοντα παρέμεινε όνειρο απατηλό, μέχρι που έφτασαν πριν λίγα χρόνια, μερικοί από αυτούς που διαμαρτύρονταν την προηγούμενη εβδομάδα για «επιστροφή στη δεκαετία του ‘80» στο Κλειστό Γυμναστήριο της Αθήνας, να καταργήσουν και τα Διδασκαλεία, την μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών, αντί να τα επεκτείνουν και σε άλλες ειδικότητες πέραν των δασκάλων και των νηπιαγωγών, όπως εμείς ζητούσαμε.
Όλοι αυτοί που διαμαρτύρονταν για «επιστροφή στη δεκαετία του ‘80» έχουν σοβαρότατες ευθύνες για τη σημερινή εικόνα της δημόσιας Παιδείας, έχοντας θητεύσει στη Βουλή και στο Υπουργείο Παιδείας τα προηγούμενα χρόνια:
Αυτοί συγχώνευσαν τμήματα και σχολεία μαζικά τα προηγούμενα χρόνια κλείνοντας σχολεία στην ύπαιθρο κι αναγκάζοντας μαθητές αγροτικών περιοχών να μετακομίσουν στην πόλη ή να ταξιδεύουν σε βουνά και λαγκάδια μια και μιάμιση ώρα για να φτάσουν στο σχολείο τους (κι όποιος αντέξει).
Αυτοί δημιούργησαν πληθωρικά τμήματα με τις συγχωνεύσεις για «εξοικονόμηση χρημάτων», αγνοώντας την Παιδαγωγική που διδάσκει ότι τα μικρά τμήματα έχουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα, καθώς ο εκπαιδευτικός έχει περισσότερο χρόνο για κάθε μαθητή, κάθε μαθητής έχει χρόνο να ρωτήσει, να εκφραστεί, να συμμετέχει. Αγνοώντας ότι τα φροντιστήρια διαφημίζουν τα μικρά τους τμήματα.
Αυτοί που διαμαρτύρονταν για «επιστροφή στη δεκαετία του ‘80», κατάργησαν ή περιόρισαν δραστικά θεσμούς αντισταθμιστικής αγωγής για αδύνατους μαθητές όπως η πρόσθετη διδακτική στήριξη, τα φροντιστηριακά τμήματα, τα τμήματα υποδοχής παλιννοστούντων και μεταναστών, τους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που επιχειρήθηκε κάποια στιγμή να ενταχθούν στα σχολεία.
Αυτοί που διαμαρτύρονταν για «επιστροφή στη δεκαετία του ‘80» επιχείρησαν να επιστρέψει η Παιδεία μας σε άλλες δεκαετίες ακόμη πιο πίσω με την επαναφορά του επιθεωρητισμού και του κλίματος τρόμου στα σχολεία, με διευθυντή, σχολικό σύμβουλο (που οι ίδιοι θα είχαν επιλέξει) να βαθμολογούν δασκάλους και σχολεία και να οδηγούν σε μειώσεις μισθών ή απολύσεις και κλείσιμο σχολείων.
Αλήθεια, πόσες δεκαετίες ή και αιώνες πίσω, οδηγούσε η συρρίκνωση των δημόσιων σχολείων και το σπρώξιμό τους να ψάχνουν ιδιώτες χορηγούς για να τα βγάλουν πέρα; Πίσω στην εποχή που οι πλούσιοι πλήρωναν κι είχαν τα δικά τους σχολεία, ενώ οι φτωχοί είχαν το σχολείο όνειρο για τα παιδιά τους;
Φύγαμε από αυτή την εποχή με σκληρούς αγώνες των εργατικών συνδικάτων και φωτισμένων ανθρώπων που διεκδικούσαν σχολείο για όλα τα παιδιά ισότιμα, ίσες ευκαιρίες για όλα τα παιδιά. Αυτό ήταν το αίτημα σε όλο το 19ο και τον 20ό αιώνα, από τις μεγάλες επαναστάσεις (γαλλική, ελληνική) μέχρι την καθιέρωση του δημόσιου σχολείου για όλα τα παιδιά.
Σήμερα, το στοίχημα δεν είναι αν θα επιστρέψουμε στη δεκαετία του ’80 ή ακόμη πιο πίσω (αν ακούσουμε τους διαπλεκόμενους που διαμαρτύρονται γιατί κινδυνεύουν οι μεγαλοεπιχειρηματίες να χάσουν την ευκαιρία να έχουν στα χέρια τους κανάλια, εφημερίδες και πανεπιστημιακές σχολές).
Το στοίχημα είναι αν θα δώσουμε στην Παιδεία τη θέση που της αξίζει αυξάνοντας τις δαπάνες, μειώνοντας τον αριθμό μαθητών σε κάθε τμήμα, φτιάχνοντας κατάλληλα διδακτήρια, στηρίζοντας το δάσκαλο τόσο οικονομικά όσο κι επιμορφωτικά και με θεσμούς υποστήριξης των πλέον αδύνατων μαθητών, φέρνοντας έναν άνεμο δημοκρατίας στα σχολεία με τη συμμετοχή μαθητών κι εκπαιδευτικών στις αποφάσεις, στηρίζοντας καινοτόμες εκπαιδευτικές δράσεις όπως η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, η Αγωγή Υγείας , οι δράσεις πολιτισμού.
Φώτης Ποντικάκης
Πρόεδρος του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ν. Χανίων