Ο οικονομολόγος John Kenneth Galbraith επινόησε τον περίφημο όρο «συμβατική σοφία», για να περιγράψει κάποιες γενικές δηλώσεις που οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται ως αλήθεια, ακόμα κι αν δεν είναι. Στην περίπτωση της Mεγάλης Ύφεσης και των επιπτώσεων της στα παιδιά, η συμβατική σοφία λέει ότι ο πόνος ήταν αναπόφευκτος, κατανεμήθηκε όμως ισομερώς μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και θα ανακουφιστεί από τη μακροοικονομική ανάκαμψη.
Η έκθεση της unicef δείχνει το αντίθετο. Εκατομμύρια παιδιά επηρεάστηκαν άμεσα και απευθείας από την ύφεση (περισσότερο από ό, τι άλλες ευάλωτες ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι) και πολλά θα υφίστανται τις συνέπειες για μια ζωή. Και ο αντίκτυπος, σίγουρα, δεν κατανεμήθηκε ομοιόμορφα σε όλα τα παιδιά σε όλες τις χώρες.
Το διάγραμμα παρουσιάζει τις μειώσεις στο εισόδημα των νοικοκυριών από το 2008 έως το 2012. Δείχνει ότι έχουν χαθεί χρόνια εν δυνάμει προόδου από τηνύφεση. Στην Ελλάδα, οι οικογένειες με παιδιά έχασαν το ισοδύναμο 14 ετών εισοδηματικής προόδου. Η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ισπανία έχασαν από 10 χρόνια, η Ισλανδία έχασε 9 και η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Πορτογαλία έχασαν από 8.
Για τα παιδιά σε οικογένειες που βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος η κατάσταση είναι μάλλον χειρότερη.
Η έκθεση της UNICEF δείχνει ότι 2,6 εκατομμύρια παιδιά έχουν βυθιστεί κάτω από το όριο της φτώχειας στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου από το 2008, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των παιδιών στον αναπτυγμένο κόσμο που ζουν σε συνθήκες φτώχειας σε περίπου 76,5 εκατομμύρια.
Η Έκθεση του Ερευνητικού Κέντρου της UNICEF Innocenti «Τα παιδιά της ύφεσης: Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην παιδική ευημερία στις πλούσιες χώρες», κατατάσσει 41 χώρες του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάλογα με το αν τα επίπεδα της παιδικής φτώχειας έχουναυξηθεί ή μειωθεί από το 2008. Παρακολουθεί επίσης το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης. Η έκθεση συμπεριλαμβάνει στοιχεία του Ινστιτούτου Gallup (Gallup World Poll Data) σχετικά με τις αντιλήψεις των ανθρώπων για την οικονομική τους κατάσταση και τις ελπίδες για το μέλλον από τότε που ξεκίνησε η ύφεση.
Αν και έγκαιρα προγράμματα τόνωσης σε ορισμένες χώρες υπήρξαν αποτελεσματικά στην προστασία των παιδιών, από το 2010 η πλειοψηφία των χωρών στράφηκαν απότομα από ενισχύσεις στους προϋπολογισμούς σε περικοπές στους προϋπολογισμούς, με αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά, ιδιαίτερα στην περιοχή της Μεσογείου.
«Πολλές εύπορες χώρες έχουν υποστεί ένα “μεγάλο άλμα προς τα πίσω” όσον αφορά τα εισοδήματα των νοικοκυριών και οι επιπτώσεις για τα παιδιά θα είναι μακροχρόνιες για αυτά και τις κοινότητές τους», δήλωσε ο Jeffrey O’Malley, επικεφαλής Παγκόσμιας Πολιτικής και Στρατηγικής της UNICEF.
«Μελέτες της UNICEF δείχνουν ότι η ισχύς των πολιτικών κοινωνικής προστασίας υπήρξε ένας αποφασιστικός παράγοντας για την πρόληψη της φτώχειας. Όλες οι χώρες χρειάζονται ισχυρά δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας για την προστασία των παιδιών και στις κακές στιγμές και στις καλές – και οι πλούσιες χώρες πρέπει να δίνουν πρώτες το παράδειγμα, δεσμευόμενες ρητά για την εξάλειψη της παιδικής φτώχειας, την ανάπτυξη πολιτικών για την αντιστάθμιση της οικονομικής ύφεσης και να κάνουν την παιδική ευημερία κορυφαία προτεραιότητα» είπε ο Jeffrey O’Malley.
Άλλα σημαντικά ευρήματα της έκθεσης της UNICEF, που δημοσιεύεται σήμερα σε εκδήλωση που συνδιοργανώνουν η Ιταλική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής, περιλαμβάνουν:
Σε 23 από τις 41 χώρες που εξετάστηκαν, η παιδική φτώχεια έχει αυξηθεί από το 2008. Στην Ιρλανδία, την Κροατία, τη Λετονία, την Ελλάδα και την Ισλανδία, τα ποσοστά αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 50%.
Στην Ελλάδα, το 2012 το μέσο οικογενειακό εισόδημα των νοικοκυριών με παιδιά βυθίστηκε στα επίπεδα του 1998 – το ισοδύναμο της απώλειας 14 χρόνων εισοδηματικής προόδου. Ομοίως, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ισπανία έχασαν μια δεκαετία, η Ισλανδία έχασε 9 χρόνια και η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Πορτογαλία έχασαν 8.
Η ύφεση έχει χτυπήσει ιδιαίτερα σκληρά τους νέους, με τον αριθμό τον ατόμων ηλικίας 15-24 ετών που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης να αυξάνεται δραματικά σε πολλές χώρες, φθάνοντας το 2013 τα 7,5 εκατομμύρια νέους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (σχεδόν ο πληθυσμός της Ελβετίας).
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η ακραία παιδική φτώχεια έχει αυξηθεί περισσότερο σε αυτή τη συγκυρία σε σύγκριση με την περίοδο της ύφεσης του 1982, τα μέτρα για το δίχτυ κοινωνικής προστασίας παρείχαν σημαντική στήριξη σε φτωχές εργαζόμενες οικογένειες, αλλά ήταν λιγότερο αποτελεσματικά για τους ακραία φτωχούς χωρίς εργασία. Η παιδική φτώχεια έχει αυξηθεί σε 34 από τις 50 πολιτείες από την έναρξη της κρίσης. Το 2012, 24,2 εκατομμύρια παιδιά ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας, μια αύξηση κατά 1,7 εκατομμύρια από το 2008.
Σε 18 χώρες η παιδική φτώχεια στην πραγματικότητα μειώθηκε, μερικές φορές σημαντικά. Αυστραλία, Χιλή, Φινλανδία, Νορβηγία, Πολωνία και Σλοβακία μείωσαν τα επίπεδα κατά περίπου 30%.
«Αξιοσημείωτα, η έκθεση διαπίστωσε ότι οι ανταπόκριση της κοινωνικής πολιτικής χωρών που βρίσκονται κάτω από παρόμοιες οικονομικές συνθήκες, ποικίλλει σημαντικά με διαφορετικές επιπτώσεις για τα παιδιά,» είπε ο Jeffrey O’Malley.
Περισσότερα στοιχεία για τη θέση της Ελλάδας στην κατάταξη των χωρών
Η έκθεση κατατάσσει τις χώρες με βάση τη μεταβολή στην παιδική φτώχεια με έτος βάσης το 2008 και η Ελλάδα καταλαμβάνει την 40η θέση παρουσιάζοντας επιδείνωση κατά 17,5 ποσοστιαίες μονάδες (από 23% το 2008 σε 40,5% το 2012) καλύτερη μόνο από την Ισλανδία (επιδείνωση κατά 20,4%).
Στην κατάταξη με βάση το ποσοστό νέων ηλικίας 15-24 ετών οι οποίοι δεν σπουδάζουν, δεν εργάζονται και δε συμμετέχουν σε κανένα πρόγραμμα κατάρτισης η Ελλάδα καταλαμβάνει και πάλι την 40η θέση παρουσιάζοντας επιδείνωση κατά 8,9 ποσοστιαίες μονάδες (από 11,7% το 2008 σε 20,6% το 2012) μαζί με την Κύπρο (επιδείνωση κατά 9%).
Ένας επιπλέον τρόπος που χρησιμοποιήθηκε για την έκθεση ώστε να φανεί η επίδραση της οικονομικής κρίσης, ήταν μια παγκόσμια δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Gallup με βάση τέσσερα ερωτήματα:
1. Υπήρξαν φορές το τελευταίο έτος που δεν είχατε χρήματα για τη διατροφή σας ή της οικογένειάς σας;
2. Βιώνετε πιέσεις (στρες) σήμερα;
3. Ποια είναι η συνολική ικανοποίηση από τη ζωή σας; – και
4. Έχουν τα περισσότερα παιδιά την ευκαιρία να μαθαίνουν και να εξελίσσονται καθημερινά ή όχι;
Σε 29 από τις 41 χώρες, η έρευνα δείχνει αύξηση στο ποσοστό των ερωτηθέντων, οι οποίοι ανέφεραν ότι δεν έχουν αρκετά χρήματα να αγοράσουν φαγητό για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 39. Επίσης, και πάλι σε 29 χώρες, ο δείκτης στρες αυξήθηκε με την Ελλάδα να καταλαμβάνει ξανά τη θέση 39 της κατάταξης. Σε περίπου μισές από τις χώρες, η συνολική ικανοποίηση από τη ζωή μειώθηκε και τέλος, σε 21 από τις 41 χώρες, λιγότερα άτομα διαπιστώνουν ότι τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να μαθαίνουν και να εξελίσσονται στη χώρα τους. Η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία 41η θέση στην κατάταξη και στα δύο τελευταία ερωτήματα. Επιπλέον είναι μεταξύ των χωρών που παρουσιάζουν επιδείνωση όσον αφορά και τους 4 παράγοντες μεταξύ 2007- 2013 μαζί με Κύπρο, Τουρκία, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Η.Π.Α. και Φινλανδία. Τις τρεις καλύτερες θέσεις της κατάταξης καταλαμβάνουν οι Γερμανία, Ελβετία και Ισραήλ.