Του Ευθύμη Γ. Λεκάκη
Ο θάνατος του Σουλτάνου, Μουράτ A’, στην Αδριανούπολη, το Φλεβάρη του 1451, βρήκε τον ικανό και φιλόδοξο διάδοχο του θρόνου, Μωάμεθ Β’, στη Μαγνησία (Μανισά). Μόλις διέσχισε τα Δαρδανέλλια, σταμάτησε για δυο μέρες στην Καλλίπολη, για να του οργανωθεί η κατάλληλη υποδοχή.
Ο νέος Σουλτάνος έδειξε αμέσως τις προθέσεις του. Πρώτος και μεγαλύτερος στόχος ήταν η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Το χειμώνα του 1451, έστειλε διαταγές σε όλες τις κτήσεις του να συγκεντρώσουν 1.000 έμπειρους οικοδόμους και αντίστοιχο αριθμό εργατών, οι οποίοι θα έπρεπε να βρίσκονται στο στενότερο σημείο του Βοσπόρου, από την ευρωπαϊκή πλευρά. Εκεί, άρχισε να γκρεμίζει εκκλησίες και μοναστήρια για να χρησιμοποιήσει τα οικοδομικά υλικά για την κατασκευή ενός κάστρου.
Οι εργασίες ανέγερσης άρχισαν την άνοιξη του 1452 και ολοκληρώθηκαν τέλη Αυγούστου του 1452. Χτίζοντας το Ρουμελί Χισάρ πέτυχε και τον πραγματικό αποκλεισμό της Πόλης από τον έξω κόσμο. Ο Μωάμεθ μελέτησε, στη συνέχεια, αυτοπροσώπως την οχύρωση της Κωνσταντινούπολης. Στο μεταξύ, διέταξε κάθε πλοίο, που θα διέσχιζε το Βόσπορο, να σταματά στο κάστρο για επιθεώρηση. Όποιο δε σταματούσε, θα το βύθιζαν. Μάλιστα, για να είναι πιο εύκολη η πραγματοποίηση της απειλής του, τοποθέτησε και τρία μεγάλα κανόνια. Στις αρχές του Νοεμβρίου, δύο βενετσιάνικα πλοία που ερχόντουσαν από τη Μαύρη Θάλασσα, αρνήθηκαν να σταματήσουν. Αν και προσπάθησαν να τα βυθίσουν, αυτά διέφυγαν. Κάτι που δεν κατάφερε, μετά από 15 μέρες, ένα άλλο βενετσιάνικο πλοίο, το οποίο βυθίστηκε και όλο το πλήρωμά του μεταφέρθηκε στο Διδυμότειχο.
Εκεί έμενε εκείνη την εποχή ο Σουλτάνος, ο οποίος διέταξε να αποκεφαλιστούν όλοι, εκτός από τον πλοίαρχο, που καταδικάστηκε σε ανασκολοπισμό*. Οι προσπάθειες των Βυζαντινών να πετύχουν κάποια δέσμευση των Δυτικών και την αποστολή βοηθητικών σωμάτων για την άμυνα της Πόλης, οι οποίες μάλιστα είχαν την υποστήριξη του Πάπα Νικολάου Ε’, που διαδέχτηκε το 1447 τον Ευγένιο Δ’, συνεχίστηκαν αμείωτες σε όλη τη διάρκεια του 1452, με λίγα όμως αποτελέσματα. Τελικά, μόνον ο ελληνικής καταγωγής, πρώην μητροπολίτης Κιέβου και τώρα καρδινάλιος της Καθολικής Εκκλησίας, Ισίδωρος, μ’ εντολή του Πάπα, επισκέφτηκε τα νησιά του Αιγαίου, καλώντας τους κατοίκους τους να συμμετάσχουν στα εθελοντικά σώματα.
Το σώμα που κατάφερε με πολλούς κόπους να σχηματίσει, 200 όλοι και όλοι άντρες, έφτασε στο τέλος του Οκτώβρη του 1452 στην Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας, με τη συναίνεση του Πατριάρχη Γρηγορίου, στις 12 Δεκεμβρίου, οργάνωσε μια λειτουργία στην Αγία Σοφία, στη διάρκεια της οποίας ακούστηκε:
« Νικολάου Πάπα και Πατριάρχου Ρώμης, πολλά τα έτη».
Το γεγονός αυτό εξόργισε τους ανθενωτικούς, οι οποίοι υπό την ηγεσία του Λουκά Νοταρά και του Γεωργίου Σχολαρίου, που είχε γίνει πλέον μοναχός με το όνομα Γεννάδιος και κλείστηκε σ’ ένα κελί στο μοναστήρι του Παντοκράτορα, έφτασαν σε ακρότητες. Αρνούνταν ακόμα και την τέλεση μυστηρίων στους ιερείς που πήραν μέρος στη λειτουργία της 12ης του Δεκέμβρη.
Το κλίμα που επικρατούσε στην Κωνσταντινούπολη, στις αρχές του 1453, ήταν ένα κλίμα βαθιάς διαίρεσης κι έλλειψης πατριωτισμού και πολιτικής σοφίας, ανάμεσα στα μέλη των τάξεων των ευγενών και των πλουσίων. Ο αυτοκράτορας άρχισε να προετοιμάζει την πόλη για την πολιορκία. Στις κρατικές αποθήκες συγκεντρώθηκαν προμήθειες όλων των ειδών και οι εκκλήσεις προς χριστιανούς ηγεμόνες για βοήθεια, συνεχίστηκαν. Σε ό,τι αφορά τα αποθέματα νερού δεν υπήρχε σοβαρό πρόβλημα, γιατί η Πόλη είχε πολλές υπόγειες δεξαμενές, όπως αυτή που είναι δίπλα στην Αγία Σοφία κι η οποία αναφέρεται ως βυθισμένο ανάκτορο, επειδή στηρίζεται σε εκατοντάδες κίονες, που έχουν μεταφερθεί από αρχαίους ναούς.
——————————————————-
*Ανασκολοπισμός ή διοβελισμός ή παλούκωμα είναι ένας από τους φοβερότερους και αγριότερους τρόπους εκτέλεσης, αργού θανάτου, όπου ο κατάδικος κυριολεκτικά σουβλίζεται κάθετα σ’ ένα ξύλινο πάσσαλο από το βάρος του.
