Του Αριστομένη Συγγελάκη
Τούτες τις μέρες, πριν σαράντα χρόνια, ο ελληνικός λαός διψασμένος για την «Αλλαγή», αγκάλιασε με ενθουσιασμό τα προτάγματα της εθνικής ανεξαρτησίας, λαϊκής κυριαρχίας και κοινωνικής δικαιοσύνης της 3ης του Σεπτέμβρη και έφερε το ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου θριαμβευτικά στην κυβέρνηση. Για πρώτη φορά η Αριστερά έρχεται στην εξουσία και μαζί της επανέρχονται στο προσκήνιο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής οι επί δεκαετίες αποκλεισμένοι Έλληνες.
Τα επιτεύγματα των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, ιδίως στη δεκαετία του 1980, ήταν πολλά και σημαντικά: υπήρξε διεύρυνση και εμβάθυνση της δημοκρατίας, θεμελιώθηκε το κράτος πρόνοιας, δημιουργήθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ν.1397/83). Με την εισαγωγή πρωτοποριακής νομοθεσίας κατοχυρώθηκαν τα κοινωνικά δικαιώματα και οι δημοκρατικές ελευθερίες, το κοινωνικό κράτος δικαίου, η ισονομία και η ισοπολιτεία.
Μεταξύ των πρωτοποριακών νομοθετικών παρεμβάσεων περιλαμβάνονται η κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων (ν. 1264/82), η καθιέρωση 40ωρου-5νθήμερου-8ωρου χωρίς μείωση αποδοχών (αρ. 6 ΕΓΣΣΕ 1984) και άδειας τεσσάρων εβδομάδων μετ’ αποδοχών (ν. 1346/83), η ισότητα και ο εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου (ν.1329/83), η εφαρμογή της ισότητας των φύλων στις εργασιακές σχέσεις (ν. 1414/84), ο ιστορικός νόμος – πλαίσιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (1268/82), που έφερε τον εκδημοκρατισμό του ελληνικού Πανεπιστημίου, η κατοχύρωση της αξιοκρατίας και της διαφάνειας στους διορισμούς στο Δημόσιο (ν. 2190/94-ΑΣΕΠ), κ.α.
Αναμφισβήτητα, σταθμό των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης (ν. 1285/82). Αποδόθηκε έτσι δικαιοσύνη σε όσους αγωνίστηκαν εναντίον του φασισμού – ναζισμού και αποκαταστάθηκε η ενότητα των Ελλήνων. Παράλληλα αναγνωρίστηκε η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου με ομόφωνη απόφαση της Βουλής (ν. 2193/94). Σε συνέπεια με τις εξαγγελίες του, το ΠΑΣΟΚ έδωσε ώθηση στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών με τη ρηματική διακοίνωση της 14ης.11.1995.
Η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου έδωσε μάχες, ακόμα και κόντρα στους διεθνείς συσχετισμούς, για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του έθνους και του λαού μας. Η Ελλάδα απέκτησε ταυτότητα και ρόλο στο διεθνές στερέωμα κι αγωνίστηκε για την Ειρήνη («Κίνηση των Έξι»),τον εκδημοκρατισμό της Ευρώπης και την πραγματική σύγκλιση των χωρών του νότου με τις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Πέτυχε, άλλωστε, τη δημιουργία των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων με το βέτο που έθεσε στη σύνοδο κορυφής της ΕΟΚ στο Δουβλίνο, τον Δεκέμβριο του 1984. Όχι άδικα, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ταυτίστηκε στο συλλογικό φαντασιακό με την περίοδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του τόπου.
Φυσικά δεν ήταν όλα ρόδινα: παλινωδίες στην πολιτική, εκφυλιστικά φαινόμενα στην κυβερνητική διαχείριση και έλλειμμα δημοκρατίας στο εσωτερικό του άφησαν σκιές στην συνολική εικόνα. Ωστόσο, το ΠΑΣΟΚ άλλαξε την ελληνική κοινωνία και οι ιδέες και οι αγώνες του, αλλά και οι αντιφάσεις και οι αδυναμίες του, αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη και πηγή έμπνευσης σε μία πολιτικά άνυδρη εποχή.
Άραγε, οι σημερινοί διεκδικητές της ηγεσίας του Κινήματος Αλλαγής, πόσο δεσμεύονται από την ιδεολογική και πολιτική παρακαταθήκη του ΠΑΣΟΚ; Και πόσο μπορούν να συμβάλλουν στη χάραξη μίας εναλλακτικής στρατηγικής στον νεοφιλελευθερισμό; Μένει να αποδειχθεί!
Σημείωση:
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (18.10.2021).