Γιάννης Βαρδινάκης ή Βαρδινογιάννης
Οι ανήλικοι γιοι του δολοφονημένου Βαρδή ονομάστηκαν Βαρδινάκηδες. Για την περίοδο μετά την Επανάσταση του ’21 ο Γρ. Παπαδοπετράκης γράφει: Εις Άγιος Ιωάννην διαπρέπει η οικογένεια των Βαρδίδων. Το Δημοτικό Τραγούδι μιλάει για τη Βαρδίναινα. Ο καπετάν Γιάννης, σαν αρχηγός Σφακίων, υπογράφει τα επίσημα έγγραφα που διασώθηκαν, με το όνομα Ιωάν. Βαρδινάκης.
Κείνο τον καιρό, για ένα παιδί εννιά χρόνων που δολοφόνησαν οι εχθροί του πατέρα του, έλεγαν: του Βαρδή ο Γιάννης, ο Βαρδινογιάννης. Έτσι πρωτακούστηκε το επίθετο Βαρδινογιάννης. Και στην επόμενη επανάσταση 1878, που ο καπετάν Γιάννης είναι τώρα Γενικός Αρχηγός, σώζονται έγγραφα που στέλνουν από την Αθήνα «προς τον Γενικόν Αρχηγόν Σφακίων καπετάν Βαρδινογιάννη».
Ο καπετάν Βαρδινογιάννης γεννήθηκε το 1823 και στην επανάσταση του 1866 είναι 43 χρόνων. Στην ηλικία αυτή είναι αρχηγός των επαναστατικών δυνάμεων των Δυτικών Σφακίων. Η περιοχή αυτή έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Ο υπεύθυνος τρόπος και η ωριμότητα με την οποία χειρίζεται τα ζητήματα της οργάνωσης των ενόπλων και του εφοδιασμού τους, φαίνεται από μια σειρά ενυπόγραφα γράμματά του προς την επαναστατική συνέλευση και την κυβέρνηση, τα οποία στέλνει από την πρώτη γραμμή, την περιοχή Αγίας Ρουμέλης, τον Ιούλη του 1867, λίγες μόνο μέρες πριν πατήσουν την ελεύθερη αυτή περιοχή οι Τούρκοι. Τα πρωτότυπα βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης.
Τα κείμενα αυτά, τα οποία παραθέτουμε, και η αμέριστη εμπιστοσύνη που τον περιέβαλαν οι επαναστάτες και η επαναστατική κυβέρνηση, να παίξει ένα τόσο σημαντικό ρόλο, αναιρούν τις επιπόλαιες και αθεμελίωτες κρίσεις του Παπαδοπετράκη στην ιστορία που δημοσίευσε, στην οποία μέμφεται το Βαρδινογιάννη και τους άλλους διευθύνοντες τα Σφακιά ότι φέρνουν ευθύνη για την εξόρμηση του Ισμαήλ Πασά στην Επαρχία, η οποία έγινε το 1863, δηλ. τρία χρόνια πριν από την επανάσταση του 1866.
Όμως, τρία χρόνια αργότερα το 1866, οι συμπατριώτες του, του αναθέτουν στρατιωτική ηγεσία στην πιο κρίσιμη περιοχή, των Δυτικών Σφακίων. Τα ηγετικά προσόντα και η δράση του Βαρδινογιάννη, τον αναδεικνύουν σε Γενικό Αρχηγό της Επαρχίας δώδεκα χρόνια αργότερα, στην επανάσταση του 1878.
Από τη Συλλογή Επανάσταση 1866 του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης
«Προς την Γενική Συνέλευσιν εις Μουρί
Προς την Γενικήν Επιτροπήν.
Κατά την προσταγήν σας ήλθομεν εις Αγίαν Ρουμέλην και εσυστήσαμεν την ενταύθα βάρδιαν από 65 ανθρώπους εντοπίους, τους δε λοιπούς εντοπίους και ξένους εδιορίσαμεν να έλθουν εις το στρατόπεδον, εις αυτούς τους ανθρώπους της βάρδιας εδώκαμεν διαταγήν, εάν έλθει και το Αρκάδι, να προσέξουν να αποθηκευτεί το πράγμα να μη γίνει διάγουμε. Σωματάρχηδες αυτών των ανθρώπων της βάρδιας είναι ο καπετάν Μιχάλης Γιανναράκης και ο καπετάν Ανδρέας Κουφηνάκης, ζητούν όμως μια πληρεξουσιότητα από την Γενικήν Συνέλευσιν διά να φυλάξουν το πράγμα, διά να την υπακούσουν οι άνθρωποι, και να την στείλετε αμέσως. Έχουν μερικόν παξιμάδι όσον αφήκαν τα χωρία από την Ανώπολιν και εδώ. Όμως δεν ημπορούν να τρώγουν ξερό παξιμάδι, όθεν παρακαλείσθε να στείλετε μερικά χρήματα διά να παίρνουν και μερικόν προσφάγι διά εδώ και εις το στρατόπεδον, και εάν δεν ευκολύνεσθε να μου γράψετε γράμμα και εγώ ημπορώ να δανειστών από εδώ να τους ευκολύνω.
Διά τα πολεμοφόδια όπως μας γράφετε είναι εις το Διαλισκάρι 22 κάσες και εις την Αγίαν Ρουμέλην 54 κάσες να στείλωμεν ακόμα. Διά τα πετσιά και το παξιμάδι όπου μας γράφετε μου είπε ο Ροδοκανάκης ότι θα στείλει μόνος του εις τον Ζυμβρακάκην και εις τον Κορωναίον. Διότι είναι διατεταγμένος έτσι από τους αρχηγούς.
Ιωάννης Βαρδινάκης
Εάν έχετε νέα γράψετε ένα μπιλιετάκι
Την 2 Ιουλίου 1867»
Το γράμμα αυτό έχει υπαγορεύσει ο Ιωάν. Βαρδινάκης και το υπογράφει ο ίδιος.
Δίνει πλήρη αναφορά των ενεργειών του, στη Γενική Συνέλευση.
Ζητά χρήματα για να μη τρώνε ξερό παξιμάδι, αλλά τονίζει πως αν δεν έχουν, αυτός μπορεί να βρει δανεικά.
Ο Βαρδινογιάννης, και σ’ αυτή την επανάσταση και στην επανάσταση του 1878, πήρε δανεικά από παντού, μεγάλα ποσά, με δική του υπογραφή. Αργότερα, για τα χρέη αυτά έβγαλαν στον πλειστηριασμό οι δανειστές του ολόκληρη την περιουσία του.