Οδός Κριάρη
Κριάρης Κων/νος: Τέταρτος κατά σειρά γιός του Γεωργίου, γεννήθηκε το 1798 στο Κουστογέρακο Σελινου. Συμμετείχε στην επανάσταση του 1821 ως οπλαρχηγός του χωριού του υπό τις διαταγές του αδελφού του Ιωάννη μέχρι το τέλος αυτού του αγώνα το 1830.
Έλαβε επίσης μέρος στην επανάσταση του 1841 ως οπλαρχηγός Σελίνου μετά το τέλος της οποίας μετέβη στην Ελλάδα, όπου τιμήθηκε για την ανδρεία που επέδειξε στις μάχες με το αργυρό αριστείο. Ύστερα εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο και έλαβε μέρος στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.
Στη συνέχεια κατέβηκε στην Κρήτη, όπου ο τότε Διοικητής του νησιού, παμπόνηρος Μουσταφά Ναϊκή πασάς τον διόρισε ανθυπολογαχό του στρατού του για να μπορεί να τον ελέγχει. Η μεροληπτική όμως συμπεριφορά και μεταχείρησή του στο χριστιανικό στοιχείο κίνησε τα χέρια δολοφόνων Τούρκων εναντίον του. Αντιληφθείς όμως εγκαίρως ο Κωνσταντίνος τα σχέδια των επίδοξων δολοφόνων του, εγκατέλειψε τη θέση του και κατέφυγε χαΐνης στα βουνά, όπου έμεινε μέχρι το 1858. Κατά την επανάσταση του έτους αυτού διορίστηκε Διοικητής των επαναστατικών δυνάμεων που αποτελούνταν από 600 άνδρες, που είχαν την ευθύνη της φρούρησης των θέσεων έξω από τα Χανιά, μεταξύ Μπουτσουναρίων και Τσικαλαριών.
Η μεγάλη του όμως δράση σημειώθηκε κατά την επανάσταση του 1866-69, που ως αρχηγός Σελίνου έλαβε μέρος στις σπουδαιότερες μάχες του νομού Χανίων και πολέμησε με γενναιότητα.
Τον Αύγουστο του 1866 επιτέθηκε κατά των Τούρκων της Καντάνου και των Τουρκοκρητικών που είχαν συγκεντρωθεί εκεί και τους ανάγκασε να αποχωρήσουν από την περιοχή. Ένα μήνα αργότερα, το Σεπτέμβριο, έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις κατά των Τούρκων της Κυδωνίας, τον δε Οκτώβριο και τον Νοέμβριο κατά των εχθρικών δυνάμεων στον Αποκόρωνα. Τον Ιανουάριο του 1867 ήλθε στα Σφακιά, για να κτυπήσει μαζί με άλλους οπλαρχηγούς τους Τούρκους που είχαν εκστρατεύσει κατά της επαρχίας, ενώ τον Δεκέμβριο του 1869 έτρεξε στην επαρχία του εναντίον των εχθρικών δυνάμεων που κινούνταν κατά του Σελίνου.
Πολεμώντας, τραυματίστηκε στο Σέλινο και αιχμαλωτίστηκε, φυλακίσθηκε στα Χανιά και αποφυλακίσθηκε μετά από 9 μήνες με την επέμβαση των πρόξενων των Μεγάλων Δυνάμεων που είχαν έδρα τους την πόλη.
Κατά την επανάσταση του 1878 παρά το προχωρημένο της ηλικίας του (ήταν τότε 80 ετών) κατέβηκε από την Αθήνα όπου είχε μεταβεί, στην Κρήτη κι έδωσε βροντερό παρών ως αρχηγός Σελίνου στις μάχες του Πλατανιά και αλλού.
Επέστρεψε στην Αθήνα όπου πέθανε στις 6 Ιουνίου 1884 και κηδεύτηκε «δημοσία δαπάνη»
Οδός Δασκαλογιάννη
Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης (1730-1771) από την Ανώπολη Σφακίων. Ο αρχηγός της επανάστασης του 1770, μια εμβληματική μορφή για όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης. Στην εποχή του τον αποκαλούσαν «ο δάσκαλος ο Γιάννης» για τον λόγο ότι ήταν μορφωμένος και μιλούσε ιταλικά και ρωσικά. Έτσι έμεινε στην ιστορία ως Δασκαλογιάννης.
Ήταν ιδιοκτήτης τεσσάρων τρικάταρτων καραβιών και ταξίδευε με αυτά στα λιμάνια της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Είχε, μαζί με τ’ αδέλφια του, ναυτικά πρακτορεία στα κυριότερα λιμάνια και σε πολλά ελεύθερα ελληνικά νησιά, όπως στα Κύθηρα. Η επαφή του με άλλες περιοχές τον οδήγησε σε σκέψεις για την απελευθέρωση των Κρητικών.
Πήρε μέρος στις συσκέψεις των Ελλήνων του εξωτερικού που γίνονταν στην Τριέστη με την υποκίνηση του Αλεξίου Ορλώφ, προκειμένου να οργανωθεί επαναστατικό κίνημα στη σκλαβωμένη Ελλάδα. Αποδέχτηκε αμέσως την πρόταση για επανάσταση δίνοντας βάση στις υποσχέσεις περί ρωσικής βοήθειας και συμπαράστασης.
Επιστρέφοντας στα Σφακιά μιλεί στους συνεπαρχιώτες του και τους πείθει για την ανάγκη να γίνει η επανάσταση, κάνοντας τους να πιστέψουν, όπως κι ο ίδιος πίστευε, ότι ήρθε η ώρα να ελευθερωθεί το γένος των Ελλήνων από τους Αγαρηνούς με τη βοήθεια του ξανθού γένους των Ρώσων όπως έλεγε ο χρησμός της «Οπτασίας» του Αγαθάγγελου ενός βιβλίου που κυκλοφορούσε ευρύτατα τον 18ο αιώνα.
Ο Δασκαλογιάννης αφού ξεπέρασε τους ενδοιασμούς των καπεταναίων και αφού τους βεβαίωσε ότι ο Μόσκοβος μάχεται κιόλας στα ελληνικά νερά, έφυγε το 1769 για την Αδριατική και γύρισε τα Χριστούγεννα του ίδιου χρόνου φορτωμένος όπλα και ελπίδες. Ο Αλέξιος Ορλώφ που βρισκόταν τότε στην Πάρο με τον Ρωσικό στόλο αλληλογραφούσε με τον Δασκαλογιάννη και του υποσχόταν και πάλι βοήθεια, με τη έναρξη του αγώνα. Η βοήθεια όμως αυτή ποτέ δεν ήρθε και ο Δασκαλογιάννης έμεινε μόνος με τους Σφακιανούς.
Η αποτυχία της επανάστασης, της πρώτης μετά από έναν αιώνα Τουρκοκρατίας, ήταν δεδομένη. Οι Τούρκοι μπαίνοντας στην επαρχία Σφακίων τον Ιούνιο του 1770, κατέσφαξαν τους κατοίκους και κατέστρεψαν τα χωριά. Ο Δασκαλογιάννης αναγκάστηκε να παραδοθεί στον Πασά του Ηρακλείου, που κρατούσε τις κόρες του αιχμάλωτες, προκειμένου να σταματήσουν οι σφαγές. Προηγουμένως ο Τούρκος αξιωματούχος του είχε διαμηνύσει ότι θα τον δεχόταν ως φίλο αλλά δεν θα του επέτρεπε να γυρίσει στα Σφακιά, ώστε να διασφαλίσει ότι δεν θα συνεχιζόταν η επανάσταση. Αντί αυτού όμως, τον οδήγησε στον πιο φρικτό θάνατο.
Στις 17 Ιουνίου 1770 στην πλατεία Ελευθερίας του Ηρακλείου και κάτω από έναν πλάτανο, οι Τούρκοι τον έγδαραν ζωντανό, δίνοντας ένα μήνυμα στους σκλαβωμένους Κρητικούς να μην ξαναεπιχειρήσουν εξέγερση.
Τόμος Β’ «Επιφανείς Κρήτες ανά τους αιώνες» Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη
Υστερόγραφο δικό μας: Ξανακουβαλήστε τους τώρα εδώ και κάντε τους και τραπεζάκια στις ψαροταβέρνες (ένας κορονοϊός μας σώζει)