Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος, συγγραφέας, μέλος της Λογοτεχνικής Παρέας Χανίων
Στο ηλιόγερμα, που η σαγήνη των συναισθημάτων ενορχηστρώνεται απ’ το παιχνίδισμα των χρωμάτων στη θέαση του σκηνικού της δύσης, μια αιωνόβια ελιά μονάχη σ’ένα ξέκορφο, έλυσε την αιώνια σιγή και άρχισε μονόλογο, συνεπαρμένη, καθώς τα κρέπια του λυκόφωτος απλώνονταν στο έρημο τοπίο. Μιλούσε αργά και ταπεινά, σεμνά ως είναι από τη φύση της πλασμένη. Την άκουγε η μοναξιά και η σιωπή, πιστές συντρόφισσες στο ξέκορφο απ’τα παλιά. Ελεγε:
«… Είμαι του ήλιου η θυγατέρα
η πιο απ’ όλες χαϊδευτή,
κι η τόση αγάπη του πατέρα
σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί….
….Είμαι η ελιά η τιμημένη…»
….«…Αυτά τα όμορφα στιχάκια τα έγραψε για τη χάρη μου κάποιος καλός περαστικός από τα πλάσματα του ίδιου μας Δημιουργού, ένας άνθρωπος… και ’γώ τους αγαπάω τους ανθρώπους γιατί από τα χρόνια τα παλιά έχουμε στεριωμένη μια καλή σχέση, σαν μου ’δωσαν θέση ξεχωριστή σαν δένδρο του καλού…μου δίνουν και τους δίνω…μα για τούτα θα σας μιλήσω παρακάτω…
…Μ’ έκαναν σύμβολο γαλήνης, γονιμότητας, ειρήνης, με χρησιμοποίησαν και στον αθλητισμό. `Εγιναν τα κλαδιά μου στεφάνια για να στεφανώνουν τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων, και το λάδι μου ήταν το βραβείο για τους νικητές των Παναθηναϊκών Αγώνων της εποχής. Κι ένας σοφός γέρο-γιατρός, ο Ιπποκράτης, έφτιαξε πάνω από εξήντα συνταγές με το λάδι μου για να γιατρεύει τους ανθρώπους, που το συνδύαζαν οι Έλληνες με στάρι και κρασί. Να τι έγραφε ο γερο-Ιπποκράτης για εντριβές με το λάδι μου: “…Το χειμώνα το λάδι εμποδίζει την ψυχρότητα…Tο καλοκαίρι η εντριβή με λάδι και νερό μαλακώνει το σώμα και δεν το αφήνει να ζεσταθεί υπερβολικά…”. Με ζεστό λάδι αλείφονταν και οι γυναίκες που απέβαλαν και κυρίως σε περιπτώσεις προχωρημένης εγκυμοσύνης ενώ σε περιπτώσεις μητρορραγίας δινόταν ένα μείγμα από βρασμένα φύλλα άγριας ελιάς μέσα σε ξίδι.… θυμάμαι ακόμη πως το λάδι μου δεν έλειψε κι από τις νεκρικές τις τελετές. Μάλιστα, η συνήθεια να αλείφουν το σώμα των νεκρών με λάδι χρονολογείται απ’ τα ομηρικά τα χρόνια. Όταν σκοτώθηκε στην Τροία ο Σαρπηδόνας, ο αδερφός του Μίνωα και βασιλιάς της Λυκίας, ο Δίας (απαρηγόρητος από το θάνατο του αγαπημένου του γιου) έδωσε εντολή στον Απόλλωνα να βοηθήσει να τον πάρουν απ’ το πεδίο της μάχης, να τον περιποιηθούν, να τον πλύνουν και να τον αλείψουν με λάδι. Το ίδιο έκανε και η Αφροδίτη με το άψυχο σώμα του Έκτορα. Το άλειψε με αρωματισμένο λάδι. Όμως, εκτός από την περιποίηση του σώματος στις νεκρικές τελετουργίες οι ομηρικοί ήρωες χρησιμοποίησαν το λάδι μου, μαζί και το κρασί, ως νεκρική προσφορά. Μια τέτοια προσφορά έκανε ο Αχιλλέας στον Πάτροκλο…
…Από τα προϊστορικά χρόνια μάλιστα, το λάδι μου το χρησιμοποίησαν και για το φωτισμό των σπιτιών και των δημόσιων οικοδομημάτων. Στο ναό της Πολιάδος Αθηνάς στην Αθήνα έκαιγε «ακοίμητο λυχνάρι», σύμφωνα με τα γραφτά του γέρο-Στράβωνα. Στις νυχτερινές τελετές που απαιτούσαν φωτισμό, ο ρόλος του λαδιού ήταν ιερός Στις νησιωτικές περιοχές του Αιγαίου, στην Κρήτη και γενικά στις περιοχές που δεν απέχουν πολύ από τη θάλασσα, οι φωτιστικοί λύχνοι δεν αποτελούσαν προνόμιο μονάχα των πλουσίων αφού χρησιμοποιούνταν και από τις φτωχότερες οικονομικά τάξεις…Το λάδι μου, πέρα από τις χρήσεις που ανάφερα, ήταν απαραίτητο κυρίως ως βασικό διατροφικό αγαθό από την προϊστορική ακόμη εποχή. Η χρήση του στη μαγειρική εξαπλώθηκε στα κλασικά χρόνια και σήμερα (απ’ότι βλέπω και μαθαίνω) έχει αναγνωριστεί η διατροφική του αξία.
…Μα πέρα απ’ όλα τούτα, όταν ο Θεός έστειλε το μεγάλο του κατακλυσμό στους ανθρώπους της εποχής, ένα δικό μου μικρό κλαδάκι είχα δώσει τότε στο περιστέρι για να το δει ο γερο-Νώε και να καταλάβει πως τέλειωσε ο κατακλυσμός και υπάρχει ελπίδα. Και πολύ αργότερα, όταν ο Ιησούς έβλεπε πως πλησίαζε το τέλος Του, το δικό μου ίσκιο διάλεξε για να δροσιστεί, να κλάψει, ας ήταν δίπλα και παραδίπλα άλλα ξαδέρφια μου δένδρα. Και από τότε, δεν έλειψα για αιώνες από το καντήλι της Παναγίας και των Αγίων από τις εκκλησίες σε όλο τον κόσμο. Και οι χριστιανοί οι όπου γης με χρησιμοποιούν στα μυστήρια της λατρείας τους. Μα και με λίγες σταγόνες λάδι από το καντήλι του Αϊ-Νικόλα γαλήνευαν οι ναυτικοί τη θάλασσα… Μα πέρα απ’ όλα τούτα, όταν λαοί ή άνθρωποι φιλιώνουν ακόμη και σήμερα, ένα κλαδάκι μου κρατούν στο χέρι, «δείγμα ειρήνης και φιλίας…»…
…Όλα τούτα που ‘ξομολογήθηκα, ήταν από ανάγκη γιατί με στενοχωρούν οι όπου γης νέο-ανθρώποι γνωστοί μου κι άγνωστοι, καθώς, ξέροντας την αξία μου, έχουνε γίνει άπληστοι και θέλουν, με πιέζουν να τους δίνω όλο και πιο πολλά. Για τούτο, με ραντίζουνε με δηλητήρια για να σκοτώσουν τα κάθε λογής ζουζούνια και ευρώτες, λες και περίμενα αυτούς να με γλυτώσουν, αιώνες τώρα, από δαύτα. Κι όμως, αιώνες ατελείωτους ζήσαμε πλάι – πλάι με όλα τα ζουζούνια και δε μ’ εμπόδισαν να ’μαι αυτή που είμαι. Και τί πετύχανε μ’ όλα αυτά τα δηλητήρια;… θα σας το πω: να δηλητηριάσουνε το λάδι μου, τη γης και τον αγέρα, ακόμη το νερό που πίνουν. Και γίνονται συφοριασμένοι αυτοί και τα παιδιά τους και το λάδι μου που το ’χε φάρμακο ο γερο-Ιπποκράτης, γίνεται δηλητήριο…
…«…Δεν το μπορώ να συνεχίσω…και τι να πω…Τέλειωσαν οι αρχαιο-`Ελληνες…μαζί μ’ αυτούς πολλές από τις χάρες τους…και τ’είναι οι νέο-`Ελληνες στ’ αλήθεια; Θα σας το πω εγώ: “Τυμβωρύχοι”… μάλιστα, “τυμβωρύχοι”. Σκύβουν, σκάβουν τη γης, βγάζουνε ένα κόκαλο απ’ τους προγόνους, ένα γλυπτό, μία ασπίδα και καμαρώνουν…για τους αρχαιο-`Ελληνες! Τούτοι οι σημερνοί, τι είναι; τι έχουνε να δείξουν στους επόμενους;….ας το σκεφτούνε…Θα ’θελα μόνο να μ’ αφήσουνε στην ερημιά μου, δεν το κάνουν. Τουλάχιστον ας το ’καναν σωστά, μα δεν κοτούν, σαν τους υπόταξε ο Μαμμωνάς κ’ οι directives των ανάδελφων αλλόφυλων. Ένα είναι σίγουρο: Δεν θα καθίσει στη σκιά μου άλλη φορά ο Ιησούς… πήρε τη θέση του ο Μαμμωνάς… μα ότι και να κάνει τούτος και η «παρέα» του, κανείς δε θα μπορέσει να το αμφισβητήσει πως: “είμαι η ελιά η τιμημένη”, έχω την καταξίωση αιώνων, ας με υποτιμάει η «πολιτική» των νέο-Κρητικών-νέο-Ελλήνων, μιας και δεν ξέρουνε τι έχασαν, τι έχουν, τι τους πρέπει…»