Του Σπύρου Δαράκη *
Εκατοντάδες χιλιάδες μέλη που έδρασαν με απαράμιλλο ηρωισμό
Σαν σήμερα πριν από 81 χρόνια, 23 του Φλεβάρη του 1943, ιδρύθηκε η ηρωική ΕΠΟΝ. Η θρυλική αυτή οργάνωση του ΕΑΜ, που τροφοδότησε με εκατοντάδες χιλιάδες νέους τον αγώνα ενάντια στους ναζί και φασίστες κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους, που γαλούχησε χιλιάδες μαχητές του ΕΛΑΣ και κατοπινά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, δίνοντας ξανά με τ’ όπλο στο χέρι τον αγώνα για μία νέα Ελλάδα, κόντρα στην αστική τάξη της χώρας μας και τους συμμάχους της, τη Μ. Βρετανία αρχικά και τις ΗΠΑ στη συνέχεια.
Νέοι και νέες που μπήκαν στον αγώνα και πρόσφεραν με κάθε τρόπο: Πότε με το χωνί, με τις προκηρύξεις και τον παράνομο Τύπο, πότε με το όπλο στο χέρι. Πρώτοι στη μάχη για την επιβίωση του λαού, πρώτοι στη μόρφωση, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, ενάντια στα πρότυπα του συμβιβασμού που καλλιεργούσαν στη νεολαία.
Τα περισσότερα από 600.000 μέλη της έδρασαν με απαράμιλλο ηρωισμό και αυτοθυσία στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή. 8.000 ΕΠΟΝίτες συγκρότησαν αυτοτελείς σχηματισμούς του ΕΛΑΣ, ενώ ακόμη 27.000 πολέμησαν με το όπλο στο χέρι μέσα από τις γραμμές του. Σε περισσότερες από 430 ανέρχονται οι μάχες που συμμετείχαν οι στρατιωτικοί σχηματισμοί της ΕΠΟΝ, στις οποίες έδωσαν τη ζωή τους περίπου 1.300 ΕΠΟΝίτες.
Η δράση της αγκαλιάστηκε από την πλειοψηφία της ελληνικής νεολαίας. Από τα Αετόπουλα που ήταν παιδιά και μαθητές από 8 χρόνων, που έδρασαν στο πλάι του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, κατέβαιναν σε διαδηλώσεις, γίνονταν σύνδεσμοι, πηγαινοέρχονταν με σημειώματα, συνόδευαν αγωνιστές.
Παιδιά στην ηλικία αλλά με ψυχή μαχητή, παρακολουθούσαν τις κινήσεις των Γερμανών και των δωσίλογων χαφιέδων και έδιναν πολύτιμες πληροφορίες στον ΕΛΑΣ. Μετέφεραν τρόφιμα και πυρομαχικά για τους αντάρτες, κράτησαν τουφέκι στη μάχη. Φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν ως ενήλικοι, όμως δεν λύγισαν και πάντα ανυπομονούσαν να μεγαλώσουν και να γίνουν ΕΠΟΝίτες. Μικρά παιδιά με τεράστιο θάρρος και αφοβία, που έπαιρναν παράδειγμα από τους αγωνιστές αντάρτες της ΕΠΟΝ και του ΕΛΑΣ.
Ενιαία με το κύριο μέτωπο, ενιαία με την ένοπλη πάλη για την απελευθέρωση, η ΕΠΟΝ δρούσε για το σύνολο της ζωής της νεολαίας. Οι νέοι ΕΠΟΝίτες έδιναν καθημερινά έναν ακόμα αγώνα. Αυτόν για την κατάκτηση της γνώσης, το χτύπημα του αναλφαβητισμού, τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων μαχητών. Το σύνθημά τους έμεινε στην Ιστορία, μας εμπνέει σήμερα: “Πολεμάμε και τραγουδάμε, πολεμάμε και μαθαίνουμε”.
Ο ΕΠΟΝίτης και η ΕΠΟΝίτισσα, έχοντας το βλέμμα καρφωμένο σε ένα καλύτερο αύριο, πάλευαν σε πολύ δύσκολες συνθήκες, ζώντας όμως ολόπλευρα την ομορφιά του ανυποχώρητου αγώνα, της ανυπότακτης ζωής.
Τα έδιναν όλα στην αντάρτικη δράση, στη διαφώτιση και την ενημέρωση, στην ανύψωση του ηθικού του λαού και ταυτόχρονα τραγουδούσαν, συνέθεταν, δημιουργούσαν, μορφώνονταν, αθλούνταν, πήγαιναν εκδρομές, ζούσαν πολύπλευρα, είχαν τις νεανικές τους ανησυχίες.
Ψηλά τη σημαία των ταξικών αγώνων
Τα μέλη της ΕΠΟΝ κράτησαν, παρά τα βάσανα, τις διώξεις, ψηλά τη σημαία του αγώνα, τη σημαία που ποτίστηκε με ποτάμια αίμα και για αυτό είναι κατακόκκινη και δεν μπορεί να ξεβάψει.
Αυτήν τη σημαία την κρατάνε σήμερα περήφανα στα χέρια τους οι νέοι κομμουνιστές, βαδίζοντας μαχητικά και με σιγουριά για τον νέο κόσμο, το σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Τα φύτρα της ΕΠΟΝ θα τα βρούμε στα στελέχη της ΟΚΝΕ
Στην ιδρυτική σύσκεψη της ΕΠΟΝ αποφασίστηκε η αυτοδιάλυση όλων των οργανώσεων που συμμετείχαν σε αυτήν. Έτσι, η ίδρυση της ΕΠΟΝ συνδέθηκε με την αρνητική απόφαση αυτοδιάλυσης της ΟΚΝΕ, η οποία σταμάτησε την αυτοτελή της δράση μετά από 21 χρόνια ηρωικής πορείας. Τα μέλη της συνέχισαν να γράφουν λαμπρές σελίδες στην Ιστορία της ταξικής πάλης της χώρας μας, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, αποτελώντας την καρδιά των μεγάλων μαχών που έδωσαν οι χιλιάδες ΕΠΟΝίτες.
Το γεγονός ότι η ΕΠΟΝ εξελίχθηκε στη μαζικότερη νεολαιίστικη οργάνωση που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα, δεν έχει να κάνει μόνο με την απέχθεια που ένιωθε η συντριπτική πλειοψηφία των νέων για τον κατακτητή, ούτε μόνο με τη μεγάλη ελπίδα και ανάταση που έφεραν οι νίκες του Κόκκινου Στρατού ενάντια στη ναζιστική πολεμική μηχανή.
Μαζί με αυτούς τους δύο καθοριστικούς παράγοντες, ήταν ακόμη ένας εξίσου σημαντικός. Ήταν η πρωτοπόρα δράση των μελών και στελεχών της ΟΚΝΕ.
Τη “μαγιά”, τα φύτρα της ΕΠΟΝ θα τα βρούμε στα ξερονήσια και στις φυλακές της δικτατορίας του Μεταξά, όπου ήταν κλεισμένα μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ. Αυτοί, μετά την απόδρασή τους, δημιούργησαν και πάλι τους οργανωτικούς πυρήνες στα εργοστάσια, στα πανεπιστήμια και στις γειτονιές.
Από το φθινόπωρο του ’41, που ανασυγκροτείται η ΟΚΝΕ, οι νέοι κομμουνιστές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην οργάνωση της μαθητικής και της φοιτητικής νεολαίας. Η ΟΚΝΕ μέσα σ’ έναν χρόνο απλώνεται για τα καλά σε ολόκληρη την Ελλάδα, στα πανεπιστήμια, στα σχολεία, στις συνοικίες και στα εργοστάσια. Αξιοποιεί την πείρα από τη δράση σε μορφωτικούς, πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους. Ρίχνονται ορμητικά στην πάλη για τα δικαιώματα της νεολαίας.
Απ’ τις γραμμές της ΟΚΝΕ πέρασαν: Ο Νίκος Ζαχαριάδης, μετέπειτα ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης, η ηρωίδα Ηλέκτρα Αποστόλου που δολοφονήθηκε με φριχτό τρόπο το 1944, ο Ναπολέων Σουκατζίδης, ένας από τους 200 εκτελεσμένους κομμουνιστές – ο διακοσιοστός για την ακρίβεια – της Καισαριανής και εκατοντάδες άλλοι.
Από αυτά βγαίνει το σημαντικό συμπέρασμα ότι η δράση μιας επαναστατικής οργάνωσης νεολαίας, που να διαπαιδαγωγεί τη νεολαία με τα ιδανικά και τις αξίες του Κομμουνιστικού Κόμματος, της ταξικής πάλης, στο στόχο του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, ήταν αναντικατάστατη για την οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, για την οργάνωση της πάλης για τα δικαιώματα και τις ανάγκες της νεολαίας της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.
Η πρώτη φορά μετά την αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ που ιδρυόταν οργάνωση με μαρξιστικά – λενινιστικά χαρακτηριστικά, με σκοπό να κερδηθεί η νεολαία στον αγώνα για την κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, ήταν με την ίδρυση της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, της ΚΝΕ, μετά από Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ το 1968.
Αποκαταστάθηκε αυτό που είχε χαθεί τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή η ανάγκη να υπάρχει οργάνωση Νεολαίας του Κόμματος που καθοδηγείται ολόπλευρα από το ΚΚΕ και παλεύει για την επαναστατική ανατροπή.
Η ΚΝΕ είναι ο συνεχιστής της ηρωικής ΟΚΝΕ, τα 100 χρόνια από την ίδρυση της οποίας τιμήσαμε τον προπερασμένο Δεκέμβριο, αλλά και κληρονόμος των μαχητικών παραδόσεων της θρυλικής ΕΠΟΝ, που αυτόν τον μήνα συμπληρώνονται 81 χρόνια από την ίδρυσή της.
Η ΚΝΕ είναι κομμάτι της υπερεκατοντάχρονης ηρωικής ιστορίας του ΚΚΕ. Δεν ξεχνάμε κανέναν και καμία από όσους στάθηκαν όρθιοι όλα αυτά τα χρόνια.
Όλους αυτούς, που όπως έγραφε και ο Δημήτρης Χατζής στη Μουργκάνα:
«Πιστεύουν στο δίκιο τους και γι’ αυτό πολεμάνε καλά.
Έχουν συνείδηση για το χρέος τους γι’ αυτό πειθαρχούν
στην ομάδα τους και πεθαίνουν όταν χρειάζεται.
Μέσα στην αρμονική συμβίωση της πειθαρχημένης ομάδας
η καρδιά γαληνεύει και το σώμα ισορροπεί.
Αγαπούνε τους συντρόφους τους, την πατρίδα τους, λαχταρούνε τη νίκη.
Είναι απλοί και χαρούμενοι.
Γι’ αυτό τραγουδάνε τόσο πολύ.
Αγαπούνε τη ζωή, τα αγαθά της, την ειρήνη.
Είναι ήρεμοι και συναισθηματικοί.
Γι’ αυτό συγκινούνται τόσο εύκολα και δακρύζουνε με το πρώτο.
Έτσι είναι όλοι τους.
Πολεμάνε καλά, τραγουδάνε πολύ και δακρύζουνε με το τίποτα».
Και σήμερα η ΚΝΕ έχοντας οδηγό τις αποφάσεις του 13ου συνεδρίου της αντλώντας πείρα από την 56χρονη πορεία της προτρέπει την Νέα γενιά να είναι πρώτη στα μαθήματα και πρώτη στον αγώνα για να γίνουν οι σπίθες που υπάρχουν σήμερα, πυρκαγιές και να μετατρέψουν τα σκοτάδια σε λαμπερό φως!!!
Γιατί όπως έγραφε ο Ναζίμ Χικμέτ:
«Την ορμή μας την έχουμε από τους αιώνες.
Θα βγούμε νικητές κι ας είναι οι θυσίες μας βαριές»
Για να ‘’χτίσουμε ένα κόσμο λεύτερο, ανοιχτό, γεμάτο ελπίδα’’.
Ας θυμηθούμε τα πύρινα λόγια του ύμνου της ΕΠΟΝ
Ο πρώτος ύμνος της ΕΠΟΝ, ήταν σε ποίηση Γ. Τσαπόγα και μουσική Α. Κουνάδη, και έχει ως εξής:
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΝ
«Φλόγα του ’21, η ΕΠΟΝ συνεχιστής
Στου λαού μας τον αγώνα, γίνεται εκδικητής
Σε βουνά και σε λαγκάδια σε απάτητες κορφές
Λυγεροί σαν τα ζαρκάδια, σκαρφαλώνουμε πλαγιές
Κόσμος νέος θα προβάλει, της δουλιάς, της προκοπής
Κι η ειρήνη θα στεριώσει, ως την άκρια της Γης».
Ο ύμνος που επικράτησε και έφτασε ως τις μέρες μας γράφτηκε από τη Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη και σύνθεση Αλέκος Ξένος και έχει ως εξής:
Ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΝ (β)
«Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία
Το θάρρος, την ορμή, τη λεβεντιά,
Πετάμε στον αγώνα, στη θυσία
Για την Ελλάδα, για τη λευτεριά.
Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρος,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως.
Τα νιάτα είμαστε μεις, της γης η ελπίδα,
άλλοι του π’ αντίκρυ μας θα σταθεί,
μελίσσι από τη κάθε μια πατρίδα,
κινάμε να λυτρώσουμε τη γη.
Για μια ζωή ελεύθερη κι’ ωραία,
απλώνουμε της νιότης τα φτερά,
μια πλάση ονειρευτή, μια πλάση νέα
τα μπράτσα μας να χτίσουν τα γερά.
Στο φράκτη της σκλαβιάς το πέρασμά μας
μια καταλύτρα θάν’ νεροσυρμή, το δίκηο,
η λευτεριά για σύνθημά μας
ποιος θα μας αντικόψει την ορμή;
Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρός,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως.
Των ταπεινών τον πόνο και την θλίψη
του σκλάβου τη βαθειά την οιμωγή,
από τη γη μας θέλουμε να λείψει
για να γένει χιλιόμορφη η ζωή.
Καμαρωτά, χαρούμενα τα νιάτα
σαν σε χορό βαδίζουν πάντα μπρος,
φλόγα, ζωή και θέληση γεμάτα
κι είναι το πέρασμά τους όλο φως».
Χανιά 21/02/2024
* Π.πρόεδρος μαρτυρικής ΜΑΛΑΘΥΡΟΥ
Πρώην Δήμαρχος Μηθύμνης και μέλος του
Δ.Σ του Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και
χωριών της Ελλάδος περιόδου 40΄- 45΄
(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)