Του Αριστομένη Συγγελάκη *
Η ιδέα να επισκεφθούμε το Κάσσελ, την έδρα της Documenta, δυο μόλις μέρες μετά τα εγκαίνια της πολυδιαφημισμένης αλλά και έντονα αμφιλεγόμενης αυτής έκθεσης, ήταν άκρως δελεαστική: ιδίως διότι η πρόσκληση προερχόταν από την FIR, την Παγκόσμια Ομοσπονδία Αντιστασιακών – Αντιφασιστών.
Κι ακόμη περισσότερο για το περιεχόμενό της: να απευθύνουμε ομιλίες στο γερμανικό κοινό με θέμα την Ελληνική Αντίσταση, τα Ολοκαυτώματα και τις Γερμανικές Αποζημιώσεις και Επανορθώσεις. Όπως αντιλαμβάνεστε, η πρόσκληση έγινε ασμένως αποδεκτή και ως εκπρόσωποι του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών ξεκινήσαμε με τον Χρήστο Τσιντζιλώνη, έναν από τους τελευταίους της δρακογενιάς της Εθνικής Αντίστασης, το ταξίδι για τη Γερμανία.
Θερμή υποδοχή από συναγωνιστές
Στο σιδηροδρομικό σταθμό του Κάσσελ μας υποδέχθηκαν η Γερμανίδα συναγωνίστρια Erika Wittlinger – Strutynski και ο Έλληνας Καθηγητής Κοινωνιολογίας Σκεύος Παπαϊωάννου. Μας ενημέρωσαν για το επιτυχημένο διήμερο εκδηλώσεων που, μαζί με την Ομάδα «ΑΚ Distomo» από το Αμβούργο και άλλους συναγωνιστές, διοργάνωσαν στις 9 & 10 Ιουνίου για να τιμήσουν την επέτειο του Ολοκαυτώματος του Διστόμου. Ο ηρωικός Αργύρης Σφουντούρης έδωσε το παρών στην προβολή της ταινίας «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη».
Την επόμενη μέρα, οι Γερμανοί δημοκράτες, μεταξύ των οποίων και ο Γενικός Γραμματέας της FIR Ulrich Schneider, μαζί με λίγους αλλά δυναμικούς Έλληνες της Γερμανίας κρατώντας στα χέρια πινακίδες με τα ονόματα των κυριότερων μαρτυρικών τόπων της Ελλάδας έκαναν πορεία στους δρόμους του Κάσσελ απαιτώντας Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση στον ελληνικό λαό. Φυσικά δεν τους επιτράπηκε να πλησιάσουν τον Έλληνα και τον Γερμανό Πρόεδρο της Δημοκρατίας… Ίσως γιατί η γερμανική κυβέρνηση μπορεί ν’ ανέχεται, αραιά και πού, ανώδυνες γι’ αυτήν αναφορές στα εγκλήματα του Γ’ Ράιχ (επιβάλλοντας πάντως να τα αναφέρουν αυστηρά ως «ναζιστικά» εγκλήματα και όχι ως «γερμανικά») αλλά είναι απολύτως αλλεργική στην σύνδεση των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας με τις γερμανικές αποζημιώσεις…
Το ίδιο βράδυ, δώσαμε το παρών σε μία καλλιτεχνική εκδήλωση μνήμης αφιερωμένης στα θύματα του Άουσβιτς και των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας. Μαζί μας και δύο ηρωικοί επιζώντες του Άουσβιτς, η κα Albina Moimas, αντιστασιακή από την Ιταλία και ο Πολωνοεβραίος κ. Marian Turski. Η παρουσία τους, όπως και η ενεργός συμμετοχή της νεολαίας, μας χαροποίησε ιδιαιτέρως. Λίγο πριν είχαμε επισκεφθεί την επιβλητική εκκλησία Karlskirche των Γάλλων προτεσταντών, που ήλθαν πρόσφυγες στο Κάσσελ προ μερικών αιώνων. Μία φωτεινή επιγραφή στην κορυφή της στέλνει μήνυμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης στους σημερινούς πρόσφυγες της Λαμπεντούζα και σε όλους τους πρόσφυγες.
Οι γερμανικές οφειλές ενώπιον πυκνού ακροατηρίου
Την επόμενη ημέρα, 13.6, βρεθήκαμε από νωρίς στο δημόσιο λύκειο, που φιλοξένησε την εκδήλωση και περιηγηθήκαμε στην αξιόλογη έκθεση υλικού για την Αντίσταση στις χώρες της Ευρώπης. H αίθουσα γέμισε ασφυκτικά από νέους ανθρώπους, κυρίως μαθητές, που μετά το τέλος των μαθημάτων τους εθελοντικά προσέρχονταν για να ενημερωθούν για την Αντίσταση στην Ελλάδα, τα Ολοκαυτώματα και τις Γερμανικές Αποζημιώσεις. Συμμετείχαν επίσης ο διευθυντής του σχολείου, αρκετοί καθηγητές, εκπρόσωποι φορέων (και της Documenta 14…) αλλά και Γερμανοί συναγωνιστές μας, εκτός της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Ο Χρήστος Τσιντζιλώνης, Πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ, Συμπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών και Αντιπρόεδρος της FIR, ακάματος μαχητής στα 86 του χρόνια, στον αγώνα για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση, τόσο στην ομιλία του όσο και στη συζήτηση που ακολούθησε, αναφέρθηκε σε πολλά και ενδιαφέροντα: στον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα και τη φρίκη του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, στα απελευθερωτικά – αντιφασιστικά λαϊκά κινήματα αντίστασης που αναπτύχθηκαν σε όλη την Ευρώπη, στο μεγαλείο και τα επιτεύγματα της Ελληνικής Αντίστασης, κορμός της οποίας ήταν το ΕΑΜ, στην προσωπική του ένταξη και συμμετοχή σ’ αυτήν. Επίσης, στα φοβερά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξαν τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής στην Ελλάδα, στην ανείπωτη τραγωδία στην οποία βυθίστηκε η χώρα μας με τις εκατοντάδες χιλιάδες των νεκρών και των αναπήρων, τη λεηλασία του δημόσιου και ιδιωτικού πλούτου και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, την ολοσχερή καταστροφή της χώρας. Και έριξε το βάρος του στον ιερό αγώνα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών, που ξεκίνησε με την Απελευθέρωση και σήμερα κλιμακώνεται και διεθνοποιείται.
Η δική μου ομιλία επικεντρώθηκε στο φοβερό Ολοκαύτωμα της Βιάννου και στα θύματα όλων των Ελληνικών Ολοκαυτωμάτων, στον πόνο και το βαθύ πένθος, στο Γολγοθά των επιζώντων. Στην μεγαλειώδη Αντίσταση και Θυσία του Λαού μας αλλά και στη γενναιοψυχία της καθημαγμένης από την Κατοχή Ελλάδας, που συνυπέγραψε τη Συνθήκη του Λονδίνου το 1953 και έδωσε την ευκαιρία στη Γερμανία να επουλώσει τις πληγές της.
Και, ευλόγως, στην αλαζονική, αδιάλλακτη και παράνομη στάση των γερμανικών κυβερνήσεων, που επί δεκαετίες αρνούνται να τιμήσουν την υπογραφή τους στη Συνθήκη του Λονδίνου και καταπατούν το διεθνές δίκαιο μη εκπληρώνοντας τις απαράγραπτες, δίκαιες και ισχυρά θεμελιωμένες οφειλές και υποχρεώσεις τους απέναντι στην Ελλάδα. Θέτοντας αιχμηρά ερωτήματα προς τη γερμανική κυβέρνηση αναδείξαμε την ουσία του αγώνα μας, αγώνα δημοκρατικού, αντιφασιστικού αλλά και γέφυρας φιλίας και κοινής πάλης των δύο λαών, εκφράζοντας παράλληλα την ευγνωμοσύνη μας προς τους Γερμανούς συναγωνιστές μας, που ανιδιοτελώς και με αυταπάρνηση αγωνίζονται για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση του ελληνικού λαού!
Θερμή ανταπόκριση του γερμανικού κοινού
Οι ομιλίες μας άγγιξαν ευαίσθητες χορδές και βρήκαν θερμή ανταπόκριση από το νεανικό κοινό, που παρακολουθούσε με ευλάβεια και συγκίνηση. Πραγματικά το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων μας ενθουσίασε! Με κάθε τρόπο οι παριστάμενοι έδειχναν ότι τους αφορά προσωπικά αυτό το ζήτημα και ότι προσφέρουν αμέριστη την υποστήριξή τους στον αγώνα μας.
Πολλοί μας ρώτησαν για τον Μανώλη Γλέζο: πράγματι, είναι τόσο μεγάλη η επιρροή αυτού του ζωντανού συμβόλου της Αντίστασης, που λειτουργεί ως γέφυρα αλληλεγγύης και κατανόησης μεταξύ των λαών αλλά και ως διαρκής υπόμνηση της προσφοράς της Ελλάδας και του ιστορικού χρέους ν’ αποδοθεί δικαιοσύνη σ’ αυτήν.
Αναμφίβολα ο σπόρος έπεσε για μία ακόμη φορά, χρειάζεται όμως συστηματική και συνεχής προσπάθεια. Το Εθνικό Συμβούλιο παλεύει άλλωστε, πριν ακόμη από την ίδρυσή του το 1996 [1], σε πείσμα της αδιαλλαξίας της «δημοκρατικής» Γερμανίας αλλά και των εγχώριων ξενόδουλων ελίτ που πάσχιζαν να ενταφιαστεί το ζήτημα, να κρατήσει ανοιχτό το θέμα και ζωντανή τη φλόγα για δικαιοσύνη. Μαζί με τις Ενώσεις Θυμάτων, τις Αντιστασιακές Οργανώσεις και φωτεινές προσωπικότητες του κινήματος έχουμε πετύχει ήδη πολλά: την ανάδειξη και διεθνοποίηση του ζητήματος, τη σύνδεσή του με το αντιφασιστικό κίνημα στη Γερμανία, την εγγραφή του στη συνείδηση του ελληνικού λαού ως εθνικού δημοκρατικού ζητήματος. Αλλά και την έκδοση αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων για τα θύματα του Διστόμου (χάρη στον αείμνηστο Γιάννη Σταμούλη), του Αιγίου και του Ρεθύμνου. Και μην ξεχνάμε: ο αγώνας αυτός κατέστη δυνατός λόγω της ανιδιοτελούς συμμετοχής και της αυταπάρνησης των μελών και φίλων του Εθνικού Συμβουλίου, που στήριξαν πρόθυμα, από το υστέρημά τους, την ιερή αυτή υπόθεση απορρίπτοντας κάθε εύκολο δρόμο, που θα οδηγούσε όμως σε εξάρτηση και ανεπίτρεπτους συμβιβασμούς.
Αμείλικτα τα ερωτήματα
Τα ερωτήματα, ωστόσο, εξακολουθούν να προβάλλουν αμείλικτα: έως πότε η γερμανική κυβέρνηση θα ποιεί την νήσσαν; Έως πότε οι ελληνικές κυβερνήσεις θα τρέμουν τη γερμανική ισχύ αναβάλλοντας συνεχώς τα αναγκαία πολιτικά και νομικά βήματα διεκδίκησης; Έως πότε οι οικογένειες των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας, το κίνημα διεκδίκησης και ολόκληρος ο ελληνικός λαός θα υφίστανται τον εμπαιγμό των γερμανικών αλλά, δυστυχώς, και των ελληνικών κυβερνήσεων; Ελληνικές κυβερνήσεις, οι οποίες όχι μόνο δεν διεκδικούν ενεργά τις γερμανικές οφειλές αλλά, από το 2000 και μετά, αρνούνται ακόμη και να δώσουν την άδεια για την εκτέλεση των αμετάκλητων αποφάσεων της Ελληνικής Δικαιοσύνης υπέρ των θυμάτων! Πότε, επιτέλους, θα πάρει ο λαός την υπόθεση στα χέρια του;
Επιστρέψαμε χαλυβδωμένοι από το Κάσσελ και αποφασισμένοι να κλιμακώσουμε την πίεση προς όλες τις κατευθύνσεις και, κυρίως, προς την ελληνική πολιτική και πολιτειακή ηγεσία για να πράξει, επιτέλους, το χρέος της. Η χάραξη εθνικής στρατηγικής, η ενότητα και κινητοποίηση του λαού και του όπου γης ελληνισμού, αλλά και η διεθνής αλληλεγγύη αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις για την δικαίωση του αγώνα. Παραμένουμε μακριά από κομματικές και προσωπικές σκοπιμότητες και συνεχίζουμε με τόλμη κι αποφασιστικότητα τον αγώνα. Με επιμονή, αφοσίωση και πίστη για την τελική δικαίωση!
[1] Το πρώτο Συνέδριο του Εθνικού Συμβουλίου πραγματοποιήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1996 ως καρπός πολύχρονων διαδικασιών. Ήδη από το 1995 ο Μανώλης Γλέζος μαζί με συναγωνιστές (Δ. Βασιλειάδη, Δ. Παπαχρήστο, Ι. Σταμούλη, Β. Καρκούλια και άλλους) περιοδεύει κατ’ επανάληψη στην Ο.Δ.Γ. θέτοντας το ζήτημα των γερμανικών οφειλών. Με συμμετοχή σε συνέδρια, ομιλίες, άρθρα, συνεντεύξεις, παρεμβάσεις σε διεθνή φόρα, το Εθνικό Συμβούλιο και το κίνημα διεκδίκησης συνολικά κατάφεραν να διεθνοποιήσουν το ζήτημα. Ο σπόρος έπιασε: σήμερα, μέσα στη Γερμανία, υπάρχουν αρκετές συλλογικότητες και δημοκράτες, που αγωνίζονται μαζί μας για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση, σε έναν αγώνα που τον θεωρούν και δικό τους…
* Ο Αριστομένης Ι. Συγγελάκης είναι Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα και Μέλος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου