Της Κατερίνας Μυλωνά
Μία … καλή αν και τυχαία ψαριά, πριν από λίγες μέρες στην Ιεράπετρα, στάθηκε η αφορμή για να ξεκινήσει ένας διαδικτυακός πόλεμος και να αρχίσουν τις δίκες και τις καταδίκες οι εισαγγελείς του καναπέ.
Κάποιοι υποστήριζαν πως το καρχαριοειδές που πιάστηκε στα δίκτυα ψαράδων βρισκόταν στα ανοιχτά της Ιεράπετρας προς τη νήσο Χρυσή, 300 μάλιστα κιλών, δεν είναι αλιεύσιμο και έσπευσαν να κατηγορήσουν τους ψαράδες ότι δε σεβάστηκαν το περιβάλλον.
Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίζει η βιολόγος – ιχθυολόγος στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Δρ. Νότα Περιστεράκη ήταν μία τυχαία σύλληψη, κάτι που γίνεται σπάνια, ειδικά όταν μιλάμε για τέτοια είδη. Αναφέρει ότι στην Κρήτη δεν υπάρχει αλιεία που στοχεύει τα καρχαριοειδή και μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις πιάνονται τυχαία σε αλιευτικά εργαλεία που στοχεύουν άλλα είδη αλιευμάτων.
Διευκρινίζει ότι συνήθως αποφεύγει να ταυτοποιεί ελασμοβράγχια από φωτογραφίες, ωστόσο το συγκεκριμένο δεν φαίνεται να ανήκει σε κάποια λίστα με απαγορευμένα αλιεύματα.
Θεωρεί πως οι ψαράδες δεν μπορούσαν να το απελευθερώσουν εν πλω, γιατί δεν μπορούσαν να το ανεβάσουν στο σκάφος τους ώστε να το ξεμπλέξουν από τα δίχτυα τους. Γι’ αυτό το έσυραν ως την ακτή.
Δε συμφωνεί με τα όσα ακολούθησαν, σε διαδικτυακό επίπεδο, και όσα ειπώθηκαν εις βάρος των ψαράδων, έναν κλάδο με τον οποίο οι ερευνητές του ΕΛΚΕΘΕ έχουν στενή συνεργασία.
Χωρίς ψαράδες
Δυστυχώς, η ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ περιγράφει με μελανά χρώματα το μέλλον της μικρής παράκτιας αλιείας, μίας δραστηριότητας που θεωρείται η πλέον φιλική για το περιβάλλον. Όπως αναφέρει, τα τελευταία 20 χρόνια έχει μειωθεί κατά 50% και πρόκειται για έναν κλάδο του πρωτογενή τομέα, για τον οποίο κανείς δε μεριμνά και δεν ενδιαφέρεται για τη βιωσιμότητά του. Την ίδια ώρα, κάνουμε εισαγωγή αλιευμάτων από γειτονικές χώρες, όπως την Τουρκία και την Ιταλία, που αλιεύουν τα ίδια αποθέματα ψαριών με τον ελληνικό στόλο, στο Αιγαίο και το Ιόνιο, με αποτέλεσμα ούτε να προστατεύονται τα αποθέματα αυτά, ενώ ταυτόχρονα επιβαρύνεται το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας. Ο πληθυσμός των ψαράδων μας είναι “γερασμένος”, ενώ δεν υπάρχουν κίνητρα για τους νέους να ασχοληθούν με την αλιεία. Έτσι σε λίγα χρόνια, θα μειωθεί ραγδαία ο αριθμός των ψαράδων, καθώς θα αποσύρονται οι γηραιότεροι, παίρνοντας μαζί τους και τα μυστικά της εμπειρικής οικολογικής γνώσης που έχουν αποθησαυρίσει από γενιά σε γενιά.
Χαρακτηρίζει την κατάσταση παράλογη και θεωρεί πως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος. Υπάρχουν, όπως λέει, μεγάλες επιπτώσεις στην παράκτια -κυρίως- αλιεία της Κρήτης και των Νότιων Δωδεκανήσων, που ήδη πλήττονται από τα εισβολικά είδη, όπως είναι ο λαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο. Ο λαγοκέφαλος προκαλεί ζημιές χιλιάδων ευρώ στους ψαράδες, καταστρέφει τα εργαλεία τους, τρώει τα αλιεύματά τους. Επίσης, τα ξενικά είδη έχουν επιπτώσεις στα τοπικά αλιεύματα και στοθαλάσσιο περιβάλλον.
Το ΕΛΚΕΘΕ έχει εκπονήσει μελέτη αυτών των επιπτώσεων στους αλιείς της Κρήτης. Από τα αποτελέσματα της μελέτης, εκτιμάται ένα επιπλέον μέσο ετήσιο κόστος -ανά αλιευτικό σκάφος- για την αποκατάσταση των ζημιών στα αλιευτικά εργαλεία από τον λαγοκέφαλο γύρω στα (€) 3000 Ευρώ. Επίσης εκτιμά την μέση ετήσια καταστροφή και απώλεια εμπορικών αλιευμάτων, που τρώει ο λαγοκέφαλος πάνω από τα δίχτυα και τα παραγάδια των ψαράδων, σε 115 κιλά, που αντιστοιχεί σε απώλεια εισοδήματος γύρω στα 1160 Ευρώ. Επιπλέον, ο Κρητικός ψαράς χάνει περίπου 43 μεροκάματα τον χρόνο για να επισκευάσει τις ζημιές που προκαλεί ο λαγοκέφαλος στα αλιευτικά του εργαλεία (διαφυγόντα κέρδη περίπου 3450 Ευρώ, ετησίως), ενώ απασχολείται επιπλέον 710 ώρες τον χρόνο για επισκευές ζημιών στα εργαλεία, χωρίς πληρωμή. Αναγκάζεται, επίσης, να κάνει αλλαγές στην αλιευτική του στρατηγική για να μειώσει τις απώλειές του από τον λαγοκέφαλο, οι οποίες δεν έχουν αποτιμηθεί σε κόστος. Η συγκεκριμένη μελέτη προτείνει μέτρα οικονομικής στήριξης των παράκτιων αλιέων της περιοχής, αλλά και μέτρα μείωσης του πληθυσμού των ξενικών ειδών.
Ενδεικτικά:
- Οικονομική ενίσχυση των παράκτιων σκαφών για την αντιμετώπιση της απώλειας αλιευτικών εργαλείων και αλιευμάτων από τον λαγοκέφαλο, ύψους ανάλογου των εκτιμώμενων ζημιών (4400 € περίπου σε ετήσια βάση). (Το ολικό κόστος για την Περιφέρεια Κρήτης εκτιμάται στα 2 εκ. ευρώ)
- Επιδότηση των αλιέων για την στοχευμένη σύλληψη λαγοκέφαλων
- Προωθητικές δράσεις για την εμπορική αξιοποίηση αλιευμάτων που απορρίπτονται, όπως είναι άλλα ξενικά βρώσιμα είδη (π.χ. λεοντόψαρο, γερμανοί κλπ.), ώστε να υπάρχει αναπλήρωση μέρους των διαφυγόντων εσόδων, αλλά και μείωση των πληθυσμών τους.
- Διοργάνωση από τις τοπικές αρχές διαγωνισμών αλίευσης ξενικών ειδών σε περιοχές με αυξημένες συγκεντρώσεις τους
- Πειραματική αλιεία με εξειδικευμένα εργαλεία
Φυσικά για την μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων απαιτείται κατάλληλος σχεδιασμός, με βάση τις επιστημονικές μελέτες.
«Κάποιοι αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόπο να δοθούν χρήματα για τη στήριξη της παράκτιας αλιείας. Θα απαντούσαμε με μία ερώτηση: φαντάζεστε τα ελληνικά νησιά, τα λιμάνια της Κρήτης, χωρίς την παράκτια αλιεία; χωρίς τις ψαροταβέρνες και τα ουζερί; χωρίς την τοπική γαστρονομία που στηρίζεται στα θαλασσινά;
Η αλιεία αποτελεί ταυτοτικό στοιχείο της ελληνικής ναυτοσύνης και νησιωτικότητας και η αξία της δεν αποτιμάται, γιατί εκτός από οικονομική, είναι και πολιτισμική», τονίζει η ερευνήτρια.
