Ως γνωστό η 7η Απριλίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Παγκόσμια Ημέρα Υγείας και αφιερώνεται κάθε χρόνο σε κάποιο θέμα σχετικό με την υγεία.Το θέμα στο οποίο εστιάζεται ο εορτασμός της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας είναι η αρτηριακή υπέρταση και οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία.
Η Δ/νση Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Κρήτης, στα πλαίσια του εορτασμού αυτού θα ήθελε να ενημερώσει το κοινό για τον έλεγχο της υπέρτασης μέσω της πρόληψης και της αποφυγής παραγόντων κινδύνου με την υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής.
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, από τα 57 εκατομμύρια θανάτων το 2008, τα 36 οφείλονταν σε μη μεταδιδόμενα νοσήματα(τροχαία ατυχήματα, καρδιαγγειακά, κακοήθεις νεοπλασίες, νοσήματα του αναπνευστικού και ψυχικά νοσήματα).
Η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης οδηγούν σε μια γρήγορη αύξηση του συνολικού αριθμό των ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας αυξάνοντας με τη σειρά του τον αριθμό των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα και κακοήθεις νεοπλασίες. Προβλέπεται ότι ο αριθμός των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα(στεφανιαία νόσος και εγκεφαλικά επεισόδια) θα αυξηθεί από 17 εκατομμύρια το 2008 σε 25 εκατομμύρια το 2030.
Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων από μη μεταδιδόμενες ασθένειες οφείλεται στα καρδιαγγειακά νοσήματα σε ποσοστό 48%, στα κακοήθη νεοπλάσματα σε 21% και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα σε ποσοστό 12%.
Οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με μη υγιεινές συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η μη υγιεινή διατροφή και η κατανάλωση αλκοόλ, υπολογίζεται ότι ευθύνονται για το 80% των καρδιαγγειακών νοσημάτων (στεφανιαία νόσος και εγκεφαλικά επεισόδια). Οι τροποποιήσιμοι αυτοί παράγοντες κινδύνου μπορούν με τη σειρά τους να προκαλέσουν τις παρακάτω τέσσερις μεταβολικές ή και φυσιολογικές διαταραχές: υπέρταση, αυξημένο σωματικό βάρος και παχυσαρκία, αυξημένες τιμές γλυκόζης αίματος και χοληστερόλης.
Οι θάνατοι που αποδίδονται στην υπέρταση υπολογίζονται στο 13% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως, στο κάπνισμα στο 9%, στη αυξημένη γλυκόζη αίματος στο 6%, στην έλλειψη φυσικής δραστηριότητας στο 6% και στο αυξημένο βάρος σώματος και παχυσαρκία στο 5%. Έχει εκτιμηθεί ότι η αυξημένη αρτηριακή πίεση προκαλεί περίπου το 51% των θανάτων από εγκεφαλικό επεισόδιο και το 45% των θανάτων από στεφανιαία νόσο. Επίσης τουλάχιστον 1 στους 3 ενήλικες παγκοσμίως έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση και το ποσοστό αυτό αυξάνεται με την ηλικία, με ένα στους 10 στην ηλικία από 20 έως 30 ετών, και 5 στους 10 στην ηλικία των 50 ετών να πάσχει από υπέρταση.
Αν και η μέση αρτηριακή πίεση έχει μειωθεί δραματικά σε όλες σχεδόν τις χώρες με υψηλό εισόδημα, παραμένει πολύ υψηλή σε πολλές χώρες της Αφρικής και σε κάποιες στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα ο επιπολασμός, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού που πάσχει από αρτηριακή υπέρταση είναι περίπου 20% και το ποσοστό των ανδρών είναι 17,71% και των γυναικών 22,49%.
ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση ή αλλιώς υπέρταση είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι αρτηρίες έχουν σταθερά αυξημένη πίεση. Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που προωθεί το αίμα μέσω των αρτηριών σε όλους τους ιστούς του σώματος, εξασφαλίζοντας την συνεχή κυκλοφορία του αίματος. Η καρδιά είναι μία μικρή αλλά ισχυρή μυϊκή αντλία που κατά τη διάρκεια της ζωής «κτυπά» συνεχώς, δηλαδή συστέλλεται και διαστέλλεται, με ρυθμό περίπου 60-80 φορές το λεπτό. Όσο μεγαλύτερη είναι η αρτηριακή πίεση τόσο δυσκολεύεται η καρδιά να αντλεί αίμα προς τις αρτηρίες.
Τα φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεση στους ενήλικες είναι 120 mmHg όταν η καρδιά «χτυπάει»(συστολική) και 80mmHg όταν η καρδιά ηρεμεί (διαστολική). Όταν η συστολική αρτηριακή πίεση είναι ίση ή μεγαλύτερη από 140mmHg και/ή διαστολική ίση ή μεγαλύτερη από 90 mmHg τότε γίνεται λόγος για αυξημένη αρτηριακή πίεση/υπέρταση.
Αν και κάποιες φορές η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, δυσκολία στην αναπνοή, ίλιγγο, πόνο στο στήθος, ταχυπαλμία και ρινορραγία, οι περισσότεροι άνθρωποι με υπέρταση δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα. Όμως η αυξημένη αρτηριακή πίεση αυξάνει το κίνδυνο για εμφράγματα. εγκεφαλικά και νεφρική ανεπάρκεια. Αν δεν ρυθμιστεί ,μπορεί να προκαλέσει τύφλωση, αρρυθμίες και καρδιακή ανακοπή. Επίσης ο κίνδυνος ανάπτυξης των παραπάνω επιπλοκών αυξάνεται με τη παρουσία και άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα όπως το κάπνισμα, η διατροφή, η κατανάλωση αλκοόλ, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, η παχυσαρκία, η υψηλή χοληστερόλη και ο σακχαρώδης διαβήτης.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Παρόλα αυτά, η υπέρταση μπορεί και να προληφθεί και να θεραπευτεί.
Όλοι οι ενήλικες πρέπει να μετρούν την αρτηριακή τους πίεση και αν είναι αυξημένη και δεν μπορεί ελεγκτεί να ζητήσουν ιατρική βοήθεια αφού αρκετές φορές η υπέρταση μπορεί να ρυθμιστεί με την αλλαγή στο τρόπο ζωής και την υιοθέτηση υγιεινών συμπεριφορών όπως:
1. Υγιεινή διατροφή:
ü Προγράμματα προαγωγής της υγείας με έμφαση στη σωστή διατροφή από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου(βρέφη-παιδιά)
ü Μείωση της πρόσληψης αλατιού σε λιγότερο από 5 γραμμάρια την ημέρα(λιγότερο δηλαδή από ένα κουταλάκι του γλυκού)
ü Κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών ημερησίως
ü Αποφυγή λιπαρών και ιδιαίτερα των κορεσμένων λιπαρών οξέων
2. Αποφυγή της κατάχρησης αλκοόλ
ü όχι πάνω από ένα ποτό την ημέρα
3. Φυσική δραστηριότητα
ü Αύξηση της μέτριας σωματικής άσκησης(τουλάχιστον 30 λεπτά ημερησίως)
ü Προγράμματα προαγωγής υγείας σε παιδιά και νέους
ü Διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος αφού με κάθε 5 κιλά μείωση του περιττού βάρους η συστολική πίεση μειώνεται από 2 έως 10 μονάδες.
4. Διακοπή του καπνίσματος και της έκθεσης σε προϊόντα καπνού(παθητικό κάπνισμα)
5. Διαχείριση του άγχους με υγιεινούς τρόπους μέσω διαλογισμού, κατάλληλης σωματικής άσκησης και θετικών κοινωνικών επαφών.
ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΥΓΕΙΑΣ 2013
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ο απώτερος στόχος είναι να μειωθούν τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά και ειδικότερα:
ü Η αύξηση της ενημέρωσης σχετικά με τις αιτίες αλλά και τις επιπτώσεις της υπέρτασης
ü Η παροχή πληροφοριών για τους τρόπους πρόληψης της αυξημένης αρτηριακής πίεσης και των επιπλοκών της
ü Η ενθάρρυνση των ενήλικων να ελέγχουν την υπέρταση και να ακολουθούν τις ιατρικές οδηγίες
ü Η ενθάρρυνση της ενασχόλησης με τη πρόληψη της υπέρτασης
ü Η παροχή δυνατότητας μέτρησης της πίεσης με οικονομικό τρόπο για όλους
ü Παρακίνηση των αρχών σε περιφερειακό αλλά και εθνικό επίπεδο για δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος που θα προωθεί υγιείς συμπεριφορές
ΠΗΓΕΣ:
- Πρακτικές Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Υπέρταση 2008 – Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Υπέρτασης –Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 2008, 25 (3) σελ. 271-285
- «Συνθήκες Διαβίωσης στην Ελλάδα», Ελληνική Στατιστική Αρχή – 2012
- WHO – http://www.who.int/world-health-day/en/
- WHO- World health statistics- A snapshot of global health, 2012
