Από έντονο άγχος ή κατάθλιψη πάσχουν πολλά 7χρονα και 8χρονα παιδιά στην Κρήτη, που καταφεύγουν μαζί με τους γονείς τους για βοήθεια στα εξωτερικά ιατρεία του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου ενώ το 40% των εφήβων που έχουν κάνει εισαγωγή στην Παιδοψυχιατρική Κλινική έχουν αυτοκτονικό ιδεασμό ή έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
Σύμφωνα με τον επικ. καθηγητή ψυχιατρικής και διευθυντή της κλινικής Παναγιώτη Μπίτσιο, τα εξωτερικά ιατρεία είναι γεμάτα από μικρά παιδιά που χρειάζονται βοήθεια και συχνά απευθύνονται με καθυστέρηση στους ειδικούς, αφού η οικογένειά τους δεν έχει καταλάβει εγκαίρως το πρόβλημα που υπάρχει.
Όσον αφορά τα παιδιά που νοσηλεύονται σημείωσε: “Το 40% από αυτά έχουν κάνει απόπειρες αυτοκτονίας με χάπια ή πίνοντας χλωρίνη και έχουν αυτοκτονικό ιδεασμό. Οι λόγοι που συνήθως αναφέρουν είναι προβλήματα στο σπίτι, με ένα διαζύγιο για παράδειγμα των γονιών, στο σχολείο ή μια ερωτική απογοήτευση”.
Ο κ. Μπίτσιος λέει ότι τα περισσότερα παιδιά είναι από το Ηράκλειο αλλά και πολλά άλλα προέρχονται από τα Χανιά, το Ρέθυμνο, τον Άγιο Νικόλαο και περιοχές της ενδοχώρας. Ο ψυχίατρος τονίζει ότι η δουλειά του ειδικού είναι να κάνει παρέμβαση στο ίδιο το παιδί, στο σχολείο, αλλά κυρίως στην οικογένεια, για να μπορέσει να του προσφέρει βοήθεια αποτελεσματικά.
Ο ίδιος εξηγεί: “Η κατάθλιψη μπορεί να είναι απλώς ένα παροδικό σύμπτωμα που εμφανίζεται κατα καιρούς σε όλους μας σαν φυσιολογική αντίδραση στις περιστάσεις που όμως υποχωρεί σε εύλογο χρονικό διάστημα. Ενα 10-20% όλων των παιδιών περνούν περιόδους που κυριαρχεί αυτή η καταθλιπτική διάθεση, ενω τα ποσοστά στην εφηβεία, ιδίως για τις έφηβες, αυξάνουν και κυμαίνονται μεταξύ 20-50%. Αυτή η μορφή δεν θα μας απασχολήσει εδώ.
Η κατάθλιψη μπορεί όμως να εμφανίζεται σαν ψυχική νόσος, όπου η διαταραχή της διάθεσης επιμένει, είναι αυξημένη σε ένταση, υποτροπιάζει και είναι σοβαρότερη απ’ ότι θα αναμενόταν απο τις τυχόν περιστάσεις. Τότε μιλούμε για τη νόσο γνωστή ως μείζονα κατάθλιψη. Με αυτή την έννοια, η κατάθλιψη εμφανίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 1% σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, αυξάνεται στο 2-3% στα παιδιά σχολικής ηλικίας, ενω κυμαίνεται μεταξύ 3-8% στους εφήβους με τις έφηβες να έχουν τον διπλό κίνδυνο απο τους έφηβους. Η νοσηρή αυτή κατάθλιψη μπορεί να υποτροπιάζει κατα τη διάρκεια της ζωής (υποτροπιάζουσα μονοπολική κατάθλιψη), μπορεί να εναλλάσσεται με επεισόδια μανίας ή υπομανίας (διπολική κατάθλιψη) ή μπορεί να είναι ήπια σε ένταση αλλά να χαρακτηρίζεται απο χρονιότητα ή μονιμότητα (δυσθυμία)”.
Πού οφείλεται
Σύμφωνα με τον κ. Μπίτσιο “αν δεν οφείλεται σε μια χρόνια σωματική νόσο ή σε χρήση ναρκωτικών ουσιών, προκαλείται απο βιολογική ευπάθεια σε συνδυασμό με άλλοτε άλλου βαθμού επιβαρυντικές περιστάσεις απο το πρώιμο αλλά και το όψιμο περιβάλλον της παιδικής/εφηβικής ηλικίας. Τέτοιες περιστάσεις για τα παιδιά/εφήβους αποτελούν χαρακτηρηστικά η απουσία γονέων, η δυσαρμονία των γονέων, η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση και παραμέληση, το bullying στο σχολείο, η απώλεια/θάνατος γονιού, η χρόνια νόσος (ιδίως ψυχική) του γονιού. Η βιολογική ευπάθεια και οι πρώιμες αρνητικές εμπειρίες αλλοιώνουν τον τρόπο που ένα άτομο αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται, ενώ οι όψιμες αρνητικές συνθήκες δρούν εκλυτικά.
Πώς θα το καταλάβουν οι γονείς
Ο ψυχίατρος αναφέρει: “Οι διαταραχές της διάθεσης στα παιδιά και στους εφήβους είναι απο τις πιο δύσκολα διαγνώσιμες ασθένειες, επειδή τα παιδιά δεν είναι πάντα ικανά να εκφράσουν το πώς αισθάνονται και τα συμπτώματά τους μπορεί να παίρνουν διαφορετικές μορφές απ’ ό,τι στους ενήλικες ή να καλύπτονται απο άλλα συμπτώματα και συμπεριφορές πχ παραβατικότητα, νεύρα ή σωματικό πόνο. Τα κύρια συμπτώματα προέρχονται απο τη διάθεση: μπορεί να είναι θλιμμένα ή να κλαίνε εύκολα, να νοιώθουν ενοχή, ντροπή, αναξιότητα ή να είναι πολύ ευαίσθητα στην κριτική.
Οι σκέψεις μπορεί να είναι πολύ απαισιόδοξες και η συμπεριφορά μπορεί να είναι υποτονική με μείωση των κοινωνικών επαφών και των ενδιαφερόντων τους ή να δείχνουν αυξημένη κινητική δραστηριότητα. Συχνά παραπονιούνται για πονοκεφάλους, ναυτία, πόνους στο στομάχι, ενώ οι διαταραχές στον ύπνο και η αύξηση ή ελάττωση της όρεξης για φαγητό είναι ακόμα πιο τυπικά συμπτώματα. Τα παιδιά και οι έφηβοι με κατάθλιψη παρουσιάζουν δυσλειτουργία στο σχολείο και στον κοινωνικό τους περίγυρο: δεν μπορούν να συγκεντρωθούν, μειώνεται το ενδιαφέρον για τα μαθήματα, παραπονιούνται οτι δεν έχουν φίλους ή οτι δεν είναι αγαπητά και αποδεκτά στις παρέες. Τέλος, η αυτοκτονία είναι υπαρκτός κίνδυνος ακόμα και για τα παιδιά και τους εφήβους όταν η κατάθλιψη είναι σοβαρή. Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε διεθνώς μια εντυπωσιακή αύξηση του αριθμού αυτοκτονιών σε ηλικίες 15-25 χρονών”.
“Καταλήγοντας ο κ. Μπίτσιος δήλωσε: Αντίθετα με την κατάθλιψη των ενηλίκων, η χρήση ειδικών αντικαταθλιπτικών φαρμάκων στα παιδιά και εφήβους έχει σημαντικούς περιορισμούς και η κύρια παρέμβαση πρέπει να είναι διττή: απο τη μια να στοχεύει στο περιβάλλον, με σκοπό την απομάκρυνση των παραγόντων που επιβαρύνουν το παιδί στο σπίτι και το σχολείο. Απο την άλλη, πρέπει να γίνεται ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για την επιδιόρθωση των καταθλιπτικών τρόπων σκέψης των βιολογικά ευπαθών νεαρών ασθενών με κατάθλιψη. Η πρόληψη είναι βέβαια η καλύτερη απάντηση αλλά απαιτεί εκπαίδευση γονιών και εκπαιδευτικών, ώστε να γίνεται έγκαιρη και ορθή διάγνωση και παρέμβαση σε συνεργασία με τους φορείς ψυχικής υγείας” τονίζει ο κ. Μπίτσιος.
Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ