Φωτορεπορτάζ: Γιάννης Αγγελάκης
Η δημιουργία μνημειακού συγκροτήματος για τη Μάχη της Κρήτης αποτελούσε χρόνιο αίτημα αρχών και φορέων του τόπου αλλά και βετεράνων του πολέμου. Θεωρούσαν (και είναι) αδιανόητο στον τόπο που χύθηκε τόσο αίμα, από απλούς πολίτες και στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων που αντιστάθηκαν στη ναζιστική εισβολή, να μην υπάρχει ένας χώρος τιμής και μνήμης.
Όμως, τα χρόνια πέρασαν, η πλειοψηφία των βετεράνων πέθαναν και πλέον οι περισσότεροι ξέχασαν ακόμα και που βρίσκεται το σημείο που θα γινόταν η ανέγερση.
Κατευθυνθήκαμε προς τον Γαλατά ψάχνοντας να βρούμε πού βρίσκεται το στοιχειωμένο μνημειακό συγκρότημα της Μάχης της Κρήτης. Δεν υπήρχε κάποια πινακίδα.
Ρωτήσαμε ανθρώπους της περιοχής. Ουδείς γνώριζε να μας απαντήσει που είναι το μνημείο.
Ρωτήσαμε σε ένα μπακάλικο αν γνωρίζουν που κατασκευάζεται το μνημειακό συγκρότημα. “Κατασκευάζεται;”, διερωτήθηκε o ιδιοκτήτης. “Κατασκευαζόταν παλιά εννοείς. Τώρα, πάει, τους θάψανε τους νεκρούς”, είπε.
Στο σημείο που θα έπρεπε να υπάρχει το μνημείο δεν υπάρχει παρά μια μουτζουρωμένη πινακίδα καλυμμένη από ψηλά χόρτα που ενημερώνει πως στο σημείο θα κατασκευαστεί το συγκρότημα με προϋπολογισμό 1.355.000 ευρώ. Γύρω – γύρω σκουπίδια, ένας ταιριαστός στολισμός για τον σκελετό ενός κτιρίου, τον τσιμεντένιο γκρι όγκο που το μόνο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι το μέγεθός του και το γεγονός ότι βρίσκεται δίπλα σε ένα νεκροταφείο.
Το ίδιο το μνημείο βρίσκεται σε εγκατάλειψη. Χόρταριασμένο, με την κεντρική του πλάκα σπασμένη σε πολλά κομμάτια. Ουδείς ενδιαφέρθηκε να την αλλάξει.
Το κτίριο θα έπρεπε να φιλοξενεί αυτό που θα έπρεπε να είναι το κέντρο απ’ όπου οι πολίτες του νησιού, μαθητές από όλη τη χώρα αλλά και επισκέπτες από ξένους τόπους θα μάθαιναν την ιστορία και θα τιμούσαν τη μνήμη αυτών που πολέμησαν και έδωσαν το αίμα τους στους αγώνες ενάντια στους ναζί. Ένα μνημείο που θα ενώνε τους λαούς μέσω της μνήμης. Σήμερα όμως, αντ’ αυτού, στην κατάσταση που βρίσκεται, μοιαζει σα να υπάρχει για να σηματοδοτεί το θάνατο της μνήμης: Ένα φάντασμα που κόστισε εκατομμύρια.
“Γι’ αυτούς που έδωσαν τις ζωές τους στη Μάχη της Κρήτης” γράφει η σπασμένη πλάκα που βρίσκεται στο έδαφος στο χώρο του μνημείου
Όπως και πολλά άλλα κτίρια-φαντάσματα στα Χανιά για τα οποία δόθηκαν πολύ σημαντικά ποσά και πλέον είναι ερειπωμένα, ο χώρος δεν έχει καμία απολύτως χρησιμότητα. Παλιότερα, είχε γίνει μάλιστα και στάνη για πρόβατα. Σε αντίθεση όμως με την πλειοψηφία των τόσων άλλων ερειπωμένων κτιρίων στα Χανιά που βρίσκονται σε αχρηστία επειδή ο σχεδιασμός που είχε γίνει ήταν λάθος και κάποια στιγμή τελείωσαν τα χρήματα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, για το συγκεκριμένο κτίριο υπήρχε σχεδιασμός και μεγάλη κινητοποίηση των φορέων, ήδη από το 1991.
Η κατασκευή του ανακοινώθηκε πανηγυρικά κατά την 50η επετείο της Μάχης της Κρήτης, με συνολικό προϋπολογισμό γύρω στα 4.000.000 ευρώ. Τη μελέτη είχε αναλάβει το γραφείο του γνωστού αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη. Υπεύθυνη για το έργο ορίστηκε η Νομαρχία Χανίων ενώ ο φορέας υλοποίησης ήταν ο ΟΑΔΥΚ. Μάλιστα, για τον σκοπό της υλοποίησης του έργου συστάθηκε Ειδική Επιτροπή κατευθείαν ορισμένη από το Πρωθυπουργικό Γραφείο με τη συμμετοχή τοπικών αρχόντων και προσωπικοτήτων των Χανίων. Τόση ήταν η βαρύτητα που δινόταν στην ολοκλήρωση, έστω και με 50 χρόνια καθυστέρησης αυτού του μνημείου.
Μετά από διαβουλεύσεις αποφασίστηκε ότι το πιο κατάλληλο σημείο για να κατασκευαστεί είναι στο λόφο του Γαλατά. Μόνο η απαλλοτρίωση του οικοπέδου κόστισε περίπου 250.000.000 δραχμές ενώ η συνολική επιφάνεια του κτιρίου έφτανε τα 2.000 τ.μ.
Σύμφωνα με τον τότε σχεδιασμό – και στα πρότυπα παρόμοιων συγκροτημάτων που υπάρχουν σε άλλες χώρες – στο μνημειακό συγκρότημα στο Γαλατά θα λειτουργούσαν 4 αίθουσες για τις συμμαχικές δυνάμεις που συμμετείχαν στη μάχη, αίθουσα προβολών και χώρος συνεδρίων, αρχείο για τη Μάχη της Κρήτης και αναγνωστήριο, χώρος για λοιπές περιοδικές εκθέσεις καθώς και καφετέρια, γραφεία Γραμματείας και Διεύθυνσης, ειδικά εργαστήρια για τη συντήρηση των εκθεμάτων και αποθηκευτικοί χώροι. Επίσης, στον σχεδιασμό υπήρχε η ύπαρξη υπαίθριοι εκθεσιακού χώρου για εκθέματα μεγάλου μεγέθους όπως αεροπλάνα, οπλοπολυβόλα.
Η πρώτη χρηματοδότηση δόθηκε αρκετά χρόνια μετά την πρώτη αναγγελία και συγκριμένα το 2004 όπου εν μέσω προεκλογικής περιόδου άνοιξαν οι κάνουλες και ο τότε Υφυπουργός Οικονομίας κ. Πάχτας έδωσε στον Νομάρχη Χανίων κ. Γιώργο Κατσανεβάκη το ποσό των 1.760.000 ευρώ.
Αφού δόθηκαν κάποια χρήματα για την άδεια οικοδομής και για μία πρώτη διαμόρφωση χώρου ώστε να γίνουν επετειακές εκδηλώσεις, το υπόλοιπο ποσό που έφτανε τα 1.355.000 ευρώ πήγε στην κατασκευή του σκελετού του κτιρίου. Ο σκελετός ολοκληρώθηκε, όμως, με την ολοκλήρωση αυτού του σταδίου, σταμάτησε και η χρηματοδότηση!
Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Οι αντιδράσεις που υπήρξαν από τις αρχές του τόπου ήταν χλιαρές. Κάποιες προσωπικότητες του νομού συνέχιζαν να φωνάζουν. Μιλούσαν για την ανάγκη να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη και να κτίσουμε γύρω από αυτή. Κανείς όμως πλέον δεν άκουγε. Τώρα, τους αντιμετώπιζαν περίπου ως γραφικούς.
Η σημερινή κατάσταση του κτιρίου αντικατοπτρίζει αυτή την εγκατάλειψη της μνήμης. Ένα άδειο κουφάρι, σκουπίδια γύρω γύρω, συνθήματα και γκράφιτι στους τοίχους. Η μνήμη απούσα.
Το μνημειακό συγκρότημα, μία αυτονόητη υποχρέωση της πολιτείας σε όλους αυτούς που έδωσαν το αίμα τους για την ελευθερία, όχι μόνο δε δημιουργήθηκε αλλά στην πορεία χάθηκαν και εκατομμύρια ευρώ σε ένα κτίριο φάντασμα.
Οι σημερινές φωτογραφίες που σας παρουσιάζουμε αποδεικνύουν το μέγεθος της ασέβειας στη θυσία των προγόνων μας. Την ασέβεια στη μνήμη.
Είναι άραγε αργά για να αλλάξουμε πορεία;
Διαβάστε επίσης:
– Το μνημειακό συγκρότημα της Μάχης της Κρήτης – Τι πρέπει να γίνει τώρα