Του Βαγγέλη Πάλλα
Εάν δεις προσεκτικά τα γεγονότα πώς εξελίσσονται αυτόν τον τελευταίο καιρό, μπορείς να καταλάβεις πολλά και χρήσιμα πράγματα για την πολιτική πάλη, τη σημασία των αγώνων, τον τρόπο που αλλάζουν οι διαθέσεις, τις μορφές πάλης και λοιπά σχετικά που τα τελευταία χρόνια, για τους λίγους που ξέρουμε καλά, είχαν βγει από το πεδίο των καθημερνών αντιπαραθέσεών μας και έχουν μεταφερθεί στο πεδίο της δημιουργίας μας νοσταλγίας και φαντασίας. Λοιπόν κάθε σοβαρή ενέργεια του λαϊκού κινήματος, χρειάζεται ψύχραιμη και καθολική εκτίμηση, καλό σχεδιασμό και υπολογισμό όλων των παραγόντων.
Η Αριστερά θα πρέπει να θέτει ως πρωτεύουσα πολιτική προτεραιότητα την αποκάλυψη της αντιεπιστημονικής βάσης της βιολογικοποιημένες έννοιας της ισότητας του καπιταλισμού, που την προσδιορίζει μόνο ως «δικαίωμα σε ίσες ευκαιρίες». Στον αντίποδα, η Αριστερά θα πρέπει να υιοθετήσει μια επιστημονικά στέρεα έννοια της ισότητας, που συνοψίζεται στο ότι όλοι γεννιόμαστε με γενετικά ίσες διανοητικές δυνατότητες κι αυτό που καθορίζει την κοινωνική φύση μας είναι το μη γενετικά προκαθορισμένο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Η Αριστερά θα πρέπει να πάρει ξεκάθαρη θέση απέναντι στην έννοια της ισότητας, να τη διατυπώσει επιστημονικά στα καταστατικά οργανογράμματά της και να την προασπίζει αταλάντευτα με πολιτικές και στρατηγικές που τη θέτουν στο επίκεντρο και δεν νοθεύουν το περιεχόμενο της. Αυτό είναι αναγκαίο να γίνει διότι η βιολογικοποιημένη και ιατροποιημένη καπιταλιστική έννοια της ισότητας έχει επικίνδυνα διεισδύσει «εντός των τειχών» κι έχει συντελέσει εκτός των άλλων και στον κατακερματισμό της. Αυτό φαίνεται από το ότι δεν υπάρ¬χει συμφωνία στην Αριστερά για το ακριβές περιεχόμενο της έννοιας της ισότητας. Αν το πολιτικο-οικονομικό περιεχόμενο της ισότητας είναι επιστημονικά μετέωρο θα έχει σαθρές ιδεολογικές βάσεις, που θα καταστήσουν κάθε μελλοντική προσπάθεια οικοδόμησης κοινωνιών ισότητας καταδικασμένη να καταλήξει αργά ή γρήγορα στη δημιουργία αυταρχικών και ιεραρχικών κοινωνιών.
Με τα νέα δεδομένα της βιολογίας δεν δικαιολογείται πλέον η σύγχρονη Αριστερά να πέφτει στη νοηματική παγίδα της «ισότητας στις ευκαιρίες» του καπιταλισμού, δεχόμενη ακόμα και στον ελάχιστο βαθμό στην πράξη την ύπαρξη γενετικά ανώτερων και κατώτερων ανθρώπων. Αριστερές πολιτικές στρατηγικές και κοινωνικά προγράμματα που εξαντλούνται στη λογική της αποτελεσματικότερης άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων στο πλαίσιο ενός «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο», σηματοδοτούν ποσοτικές και όχι ποιοτικές διαφορές (ως προς την έννοια της ισότητας) μεταξύ του καπιταλισμού και της Αριστεράς εκείνης που τα υιοθετεί. Ο ενσυνείδητος ελιτισμός που ενδημεί στη ρεφορμιστική Αριστερά και ενδεχομένως σε μικρότερο βαθμό και στα άλλα ρεύματα της, αποτελεί εμπόδιο στην ενοποίηση της και μόνιμη απειλή για τη μελλοντική δικαίωση των πολιτικών αγώνων για κοινωνική απελευθέρωση και ισότητα.
Η πολιτική επιρροή της Αριστεράς στους πολίτες για να είναι αποτελεσματική δεν θα πρέπει να εξαντλείται στην ανάδειξη των κοινωνικών ανισοτήτων στη βάση του κλασικού μαρξιστικού οικονομικού δίπολου «εκμεταλλευτή – εκμεταλλευόμενου», όταν μάλιστα η πολιτικοποίηση του εκμεταλλευόμενου πνίγεται εύκολα στην ψευδαίσθηση ισότητας που προσφέρει ο τεχνολογικός καταναλωτισμός και το φθηνό τηλεοπτικό κιτς. Παράλληλα, πρέπει η Αριστερά να αναδεικνύει το γεγονός ότι ο εκμεταλλευτής πιστεύει ότι οι εκμεταλλευόμενες μάζες συγκροτούνται από ασήμαντα άτομα που διαφέρουν μεταξύ τους μόνο ως προς το βαθμό της γενετικής νοητικής κατωτερότητας τους.
Αυτή η άποψη είναι προφανώς υπόρρητη διότι ο εκμεταλλευτής γνωρίζει ότι ευκολότερα συμφιλιώνεται ο εκμεταλλευόμενος με το χαρακτηρισμό «πτωχός» παρά «εκ γενετής βλάκας». Εξάλλου, ο Αριστοτέλης είχε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις μάζες απ’ ό,τι οι σύγχρονοι εκμεταλλευτές. Υποστήριζε μια διορατική άποψη για τις μάζες που εν πολλοίς θα μπορούσε να αποτελέσει ιστορική αναφορά στο εφικτό της αυτοδιαχείρισης τους σε μελλοντικές κοινωνίες ισότητας. Πίστευε ότι «η μάζα, αν και αποτελείται από συνήθη άτομα, άμα μαζευτούν, μπορούν να είναι ανώτερα από τους λίγους με αξία [τους κρείττονες], όχι σαν άτομα αλλά σαν σύνολο… Γιατί κάθε άτομο μεταξύ του πλήθους έχει το δικό του μερίδιο αρετής και σοφίας που κατά κάποιο τρόπο μετατρέπει το σύνολο τους σ’ ένα ον, με πολλά πόδια, χέρια και αισθήσεις, δηλαδή πλούσιο σε μορφές ευφυΐας και χαρακτήρα».
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας κατάστασης στις διεθνείς σχέσεις. Η γλυκανάλατη ανάγνωση της «παγκοσμιοποίησης», όπου δήθεν όλοι μαζί οι λαοί θα κερδίσουν από την οικονομική ανάπτυξη, ξεσχίζεται για μια ακόμα φορά από τους κανονιοβολισμούς και τους αγωγούς των κερδών των πολυεθνικών. Επιπλέον, η pax americana, που επιβλήθηκε μετά την κατάρρευση, γεμίζει ρωγμές και όλο και περισσότεροι προβλέπουν τη δική της κατάρρευση. «Ο πόλεμος που εξελίσσεται στην περιοχή εί¬ναι γέννημα της πάλης ανάμεσα στις ρώσικες, αμερικανονατοΐκές και ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις για το ξαναμοίρασμα και τον έλεγχο του φυσικού πλούτου και των σφαιρών επιρροής του Καυκάσου και της Κασπίας Θάλασσας. Πραγματοποιείται πάνω στη βάση της νέας ποιοτικής όξυνσης του ανταγωνισμού των αστικών τάξεων και των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που συνοδεύουν τη διεθνή οικονομική κρίση και τις νέες μορφές αύξησης της εκμετάλλευσης των λαών στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού».
Πώς θα απαντήσει το αμερικανικό κεφάλαιο στην κρίση υπερσυσσώρευσης που αυτή τη φορά κτυπά και μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ και στην αστάθεια της ηγεμονίας του; «Πλεονάζων ιμπεριαλισμός, ολοκληρωτικός και δίχως τέλος πόλεμος με αόριστη διάρκεια, στόχους, μέσα και χωρική εμβέλεια», γράφει η Έλεν Μέικσινς Γουντ, στο πρόσφατα εκδοθέν Η αυτοκρατο¬ρία του κεφαλαίου (ΚΨΜ). Και ο Μπάρακ Ομπάμα, που φιλοδοξεί να ρετουσάρει το Λευκό Οίκο μετά την τραγωδία Μπους, υπόσχεται: «Θα κατασκευάσω το στρατό του 21ου αιώνα και μια συμμαχία το ίδιο ισχυρή με την αντικομμουνιστικη συμμαχία που κέρδισε τον Ψυχρό Πόλεμο, ώστε να βρισκόμαστε παντού σε πλεονεκτική επιθετική κατάσταση, από το Τζιμπουτί ως την Κανταχάρ»! (Ανανεώνοντας την αμερικανική ηγεμονία, Φορέιν Αφέαρς, Ιούλιος 2007). Οι παγκόσμιες εξοπλιστικές δαπάνες έ¬χουν απογειωθεί στο 1 τρισ. δολάρια με τις ΗΠΑ να δαπανούν το 45% του συνόλου! Η Ρωσία ανακοινώνει νέους πυραύλους που τρυ¬πούν την αντιπυραυλική ασπίδα των ΗΠΑ.
Τι φέρνει η νέα αταξία; Ό,τι και η Νέα Τάξη, αλλά ίσως με μεγαλύτερη ένταση. Αίμα και δάκρυα για τους λαούς, πολέμους, πραξικοπήμα¬τα, εθνοκαθάρσεις, ανθρωπιστικές τραγωδίες. Οι εθνικισμοί σαρώνουν, ενώ εμφανίζονται πολιτικά ρεύματα υποχείρια. Έτσι, η πολιτική ζωή της Ουκρανίας περιγράφεται διαχωρισμένη σε «δυτικόφιλους» ή «ρωσόφιλους», με το ΚΚ να ανήκει στους δεύτερους. Μέσα σε αυτό σκηνικό πραγματοποιούνται αποσχίσεις κρατιδίων της πλάκας, που δεν έχουν καμιά σχέση με την αυτοδιάθεση των λαών, αποτελούν πιόνια στη σκακιέρα των ιμπεριαλιστών, που χρησιμοποιούν κατάλληλα τις «στρατηγικές μειονότητες» (όχι φυσικό για τα δικαιώματα τους). Ποια πρέπει να είναι η στάση της Αριστε¬ράς και του επαναστατικού ρεύματος απέναντι στις ενδοϊμπεριαλιστικές συγκρούσεις; Κατά τη γνώμη μας δεν μπορεί να είναι άλλη από το ότι δεν διαλέγουμε ιμπεριαλισμό, όχι σε όλες τις καπιταλιστικές υπερδυνάμεις, πάλη πρώτα και κύρια ενάντια στην εγχώρια αστική τάξη, για να μετατραπεί η όποια αστάθεια σε βάθεμα της κρίσης του συστήματος για δημιουργία συνθηκών επαναστατικής διεξόδου.
Η Αριστερά δεν μπορεί φυσικά να συνταχθεί με τους Αμερικανούς, φονιάδες των λαών. Ούτε με την ΕΕ που αντιγράφει τις ΗΠΑ. Ούτε όμως με τη Ρωσία του Πούτιν, γιατί δήθεν αποτελεί ένα αντίβαρο στην ανεξέλεγκτη ισχύ της «μόνης υπερδύναμης». Γιατί αυτό το αντίβαρο οξύνει τις αντιθέσεις εντός του συστήματος, αλλά δεν οδηγεί στην ανατροπή του. Μόνο ένα ανεξάρτητο, διεθνιστικό, εργατικό, αντικαπιταλιστικό μέτωπο, έχοντας πολιτικό νεύρο την κομμουνιστική επαναθεμελίωση, μπορεί να αξιοποιήσει τις όποιες ρωγμές του συστήματος, κάνοντας συγκεκριμένη ανάλυση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, χωρίς να τις καταργεί ετσιθελικά. Χωρίς αυταπάτες για «επιτιθέμενους» και «αμυνόμενους» ιμπεριαλιστές, αφού ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι άδικος από όλες τις πλευρές.