Γράφει ο Δρ. Γιάννη Θ. Πολυράκης
Συγγραφέας, μέλος της Λοτοτεχνικής Παρέας Χανίων
“…Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή μοναξιά του πλήθους…”
Μανώλης Αναγνωστάκης
Η Γη, αυτό το γαλαζόθωρο αστρικό μόριο, τυλιγμένη σ’ένα άμφιο από πολύχρωμα σύννεφα, στροβιλίζεται νωχελικά στο ψυχρό σκοτάδι του χάους.
Πάνω στην καμπύλη επιφάνεια της ελάχιστης στεριάς που επιπλέει στην υγρή ερημιά των απέραντων ωκεανών, κινείται και βρυάζει ένα πλήθος μεγαλοφυών και “καταραμένων” όντων: Οι άνθρωποι. Δεμένοι μεταξύ τους με τα ακατάλυτα δεσμά της μοίρας, πρόσκαιροι σαν τα φύλλα μα αιώνιοι σαν τους θεούς, έκαναν πράξη εφαρμοσμένη τη θεία ρήση: «…αυξάνεστε και πληθύνεστε και κατακυριεύσατε την γην…». `Ετσι, ο παγκόσμιος πληθυσμός που το 8000 π.Χ. υπολογίζεται στα 5 εκατομμύρια ανθρώπων, έφτασε τα 500 εκατομμύρια το 1650 μ.Χ. , το 1 δις περί το 1850, τα 4 δις το 1975 και σήμερα πλησιάζει ένα πληθυσμό 7 δις ανθρώπων!!!.
Άνθρωποι παντού! Στους εκθαμβωτικούς ουρανοξύστες, στις λαϊκές πολυκατοικίες, στις βίλες των πλουσίων, στα φτωχόσπιτα, στα τσαντίρια των τσιγγάνων, στις αχυροκαλύβες των ιθαγενών στις παρθένες ζούγκλες. Άνθρωποι παντού! Στις ουρανόγκιχτες βουνοκορφές, στις παρυφές των ορεινών όγκων, στα υψίπεδα, στους κάμπους, στα λιβάδια, στις ακροθαλασσιές.
Άνθρωποι…άνθρωποι…άνθρωποι…Κοινό τους γνώρισμα η δίψα ν’αποκτήσουν… ν’ αποκτήσουν, μ’ όποιο τρόπο…Δικό τους γέννημα ο πόλεμος, η ειρήνη, το δίκιο, τ’ άδικο, ο πλούτος, η μιζέρια…Κοινή αφετηρία το «εγώ», κοινός θεός (σ’όποια θρησκεία) ο Μαμμωνάς, κοινό χαρακτηριστικό τους ο αριβισμός. Χάρμα της ακοής το χρυσοκουδούνισμα στα όπου γης Χρηματιστήρια. Και οι αξίες; Οι θεσμοί; Οι αρετές; Η ανθρωπιά; Η πίστη; Η αγάπη; Η αειφορία της σκέψης για το αύριο των ερχόμενων γενεών; Ο σεβασμός στη μάνα-φύση; Είδη κατά κανόνα σ’ ανεπάρκεια στη δίνη των καιρών. «Ρομαντισμοί» κατ’ άλλους.
Και η εικόνα της καθημερινότητας: Κοπαδιαστά ανθρώπινα κορμιά να σέρνουν βιαστικά τα βήματά τους στις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων, των μικροπόλεων και όχι μόνο. Τρέχουν…Τρέχουν, να προλάβουν…Κέρινες μάσκες, βλέμμα απλανές αδιάφορο στον διπλανό το διαβατάρη, τον τόσο κοντινό, τον τόσο μακρινό συγχρόνως, αδιαφορία στο σκούντημα των ώμων σαν τους χωρίζει τις ψυχές απόσταση χαώδης. Κι αν κάποιος ατυχήσει και βρεθεί έμπροσθεν κάποιου εμποδίου, εάν το βήμα του ανακοπεί ακόμη κι αν πέσει, τότε ο διπλανός, ο κοντινός-ο μακρινός ο διαβατάρης θα τονε δρασκελίσει, θα περάσει, θα μπροσπεράσει, θα απομακρυνθεί. Μύθος το μακρινό μοντέλο εκείνου του βιβλικού Καλού Σαμαρείτη.
Με τραβηγμένες τις αμπάρες στα εσώψυχα, βιώνει ο καθείς εκείνο το οδυνηρό συναίσθημα της μοναξιάς, ας τον περιστοιχίζουν άνθρωποι δεκάδες…εκατοντάδες…ακολουθώντας το μοναχικό μονόδρομό του στη χιλιοβάδιστη τη λεωφόρο…
Και σαν τελειώσει η τρεχάλα της καθημερινότητας, κλείνει και ασφαλίζει το κορμί στον περιορισμένο τον ορίζοντα των τοίχων του διαμερίσματός του, αδιάφορος για το ποιος είναι ο συνάνθρωπος που μένει στο διπλανό του διαμέρισμα, άγνωστος μένει και θα μένει ίσως χρόνια, ας συστεγάζονται στην ίδια πολυκατοικία! Δεν ανταλλάσσουν ούτε μία καλημέρα, ή έστω μία, μα και τούτη τυπική σαν είναι, μα κι επιθυμούν να είναι…άγνωστοι…Κι αν και οι τοίχοι οι άψυχοι της ίδιας πολυκατοικίας στηρίζουνε αλλήλους για να διατηρείται όρθιο το οικοδόμημα, οι ένοικοι οι έμψυχοι μένουν αμέτοχοι στη στήριξη του κοντινού-του μακρινού γειτόνου, περιχαρακωμένος ο καθείς στον εαυτό του, συντροφιασμένος με τη μοναξιά και τη σιωπή που του επιβάλλει η προσήλωσή του στο “εγώ”.
Μα στη μονοτονία της καθημερινότητας σε κείνο το μικρόκοσμο των τέσσερων τοίχων, αισθάνεται τη μοναξιά να παίρνει τη μορφή περικοκλάδας που σφίγγει πνιγηρά τον περιορισμένο χώρο, καθώς ρίχνει κλεφτές ματιές εις την οθόνη της TV που τη θωρεί προσωρινή διέξοδο, την ωραιοποιεί καθώς την έχει ονοματίσει “παράθυρο στον κόσμο”.
Και όχι λίγοι από τα “θύματα της μοναξιάς” βουτάνε την ψυχή τους σε γιατροσόφια και μαντζούνια των ψυχιάτρων, ψάχνουν κουβέντα μα και παρέα ανθρώπινη στους ψυχολόγους αποζητώντας υποκατάστατα στο αυτονόητο της ανθρώπινης επαφής κι επικοινωνίας που σπανίζει στους βιαστικούς όσο κι αγχώδεις καιρούς που βιώνουμε.
Κι ένα μικρό παράδειγμα, για του λόγου το αληθές: `Αραγε, πόσοι ψυχίατροι (και νευρολόγοι ψυχίατροι) υπήρχαν στα Χανιά μας πριν 50 χρόνια; Υπήρχαν 1 ή 2; `Ισως. Σήμερα, στον ίδιο χώρο υπάρχουν περί τους 25 των ειδικοτήτων αυτών (σύμφωνα με τα στοιχεία του διαδικτύου). Και ακόμη, πόσοι ψυχολόγοι υπήρχαν στα Χανιά πριν πενήντα χρόνια; Ασφαλώς, κανείς! Σήμερα, στον ίδιο χώρο δραστηριοποιούνται περί τους 12 ψυχολόγους.
Απόδειξη του αυξανόμενου αριθμού των επιστημονικών αυτών ειδικοτήτων είναι η αυξανόμενη αναγκαιότητα της υποστηρικτικής παρουσίας και παρέμβασής τους, στον άνθρωπο. Σημάδι των καιρών, και τούτο.
Σε καιρούς αλλοτινούς σπάνιζαν τούτες οι ειδικότητες, καθώς το άγχος της καθημερινότητας σπάνιζε ή ήταν μικρότερο, οι άνθρωποι συντροφιάζονταν, αντάλλασσαν σκέψεις, απόψεις, συμπαράσταση. Η μοναξιά, δεν είχε θέση στην παρέα τους. Μα σήμερα, ο άνθρωπος του 21ου αιώνα ο πολυπράγμων, ο πολυάσχολος και ο δραστήριος ξέχασε τον άνθρωπο και τρέχει…τρέχει να προφτάσει, χωρίς ούτε στιγμή να περισσεύει να αναλογιστεί τι έχασε, τι έχει, τι του πρέπει…
Βέβαια, γεννάται το ερώτημα, είναι το συναίσθημα της μοναξιάς, η μοναδική αιτία για την ψυχολογική καταρράκωση του σύγχρονου ανθρώπου; Ασφαλώς και όχι. Αποτελεί όμως, μια σοβαρή συνιστώσα των αιτιών εκείνων που απαρτίζουν τη συνισταμένη που κλονίζει τα θεμέλια της ισορροπίας της σύγχρονης ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης.
…Βρέθηκε σ’ ένα πολυσύχναστο δρόμο, η θεότητα της Μοναξιάς. Την αναγνώρισε ένας νοήμων διαβατάρης, την πλησίασε. Παραπονέθηκε, απευθυνόμενος σ’ εκείνη:
«Κόλλησες στα εσώψυχα το φάλι σου,
κ’άδειασες της ψυχής τ’απόθεμα.
Μάντρωσες το κορμί μου μ’αγκαθόσυρμα
καταμεσής του πλήθους, στη λεωφόρο.
Μ’έκανες ταίρι σου και σύντροφό σου
γίναμε ένα, εσύ κι εγώ.
Και τι παράξενο! Να νοιώθω μόνος,
μέσ’στο πολυάνθρωπο το πρωινό.
Ποιος τάχα σ’έστειλε να μ’ανταμώσεις
να με ξεκόψεις από τον κόσμο;»
Κείνη, απάντησε:
«Κανείς δε μ’εστειλε άγνωστε ξένε.
Σεις με καλέσατε στη συντροφιά σας
σαν βάλατε αφέντη το ρολόι,
σαν κάνατε αποπαίδι τη βεγγέρα,
σαν βγάλατε από το σπίτι την αυλή.
Τώρα που σταματήσατε να χαιρετιέστε,
θα χαιρετάτε μόνο εμένα!!…»