Για τον όρο μετανάστες
Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ’ όνομα που μας δίναν:
«Μετανάστες».
Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατρίδα τους.
Εμείς, ωστόσο, δε φύγαμε γιατί το θέλαμε,
λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη.
Ούτε και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμε
να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινόταν.
Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε.
Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία.
Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχαστοι,
όσο μπορούμε πιο κοντά στα σύνορα,
προσμένοντας του γυρισμού τη μέρα, καραδοκώντας
το παραμικρό σημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη,
πνίγοντας μ’ ερωτήσεις κάθε νεοφερμένο,
χωρίς τίποτα να ξεχνάμε, τίποτα ν’ απαρνιόμαστε,
χωρίς να συχωράμε τίποτ’ απ’ όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε.
Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή!
Ακούμε ίσαμ’ εδώ τα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ’ τα στρατόπεδά τους.
Εμείς οι ίδιοι μοιάζουμε των εγκλημάτων τους απόηχος,
που κατάφερε τα σύνορα να δρασκελίσει.
Ο καθένας μας, περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα,
μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύει.
Όμως κανένας μας δε θα μείνει εδώ.
Η τελευταία λέξηδεν ειπώθηκε ακόμα.
Μ. Μπρεχτ
Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
Δημοσιογράφος I.J.F
Στα τέλη Δεκεμβρίου 2014, μια έκθεση-σταθμός για την Ελλάδα παρουσίασε για πρώτη φορά εις βάθος και λεπτομερώς το πώς η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης επηρέασε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες στη χώρα.
Η έκθεση εξηγεί πώς προσβλήθηκαν ή υπονομεύθηκαν τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα εν μέσω κρίσης, ενώ παράλληλα περιγράφει τους περιορισμούς και τις επιθέσεις ενάντια στα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση εξετάζει την άνοδο της Ακροδεξιάς, που οικοδομήθηκε πάνω στη ματαίωση και την οργή τις οποίες παρήγαγε η κρίση, με τραγικό αντίκτυπο στις ζωές εκατοντάδων μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα.
«Θα χρειαστεί μεγαλύτερη προσπάθεια, από τη μεριά του κράτους και της κοινωνίας, για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες οι οποίες εξέθρεψαν τον ακροδεξιό εξτρεμισμό», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης – η Διεθνής Ομοσπονδία για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH) και η οργάνωση-μέλος της, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ). Κατά την παρουσίαση των συμπερασμάτων της έκθεσης, ο πρόεδρος της FIDH, Karim Lahidji, μίλησε για τις επιπτώσεις της διαχείρισης της κρίσης στα άτομα αλλοδαπής καταγωγής που βρίσκονται στη χώρα.
«Η κρίση, που είναι τόσο οικονομική όσο και πολιτική, προκάλεσε απογοήτευση κι έλλειψη εμπιστοσύνης», εξηγεί ο κ. Lahidji. Σε αυτό το πλαίσιο, σε ολόκληρη την Ευρώπη, λαϊκιστικά κόμματα όπως το φασιστικό κόμμα στην Ελλάδα, κέρδισαν έδαφος, επειδή είχαν ένα λόγο επικριτικό απέναντι στην πολιτική που εφάρμοσε είτε η παραδοσιακή Δεξιά είτε τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Στο διάστημα 2000-2010, δημιουργήθηκε, λοιπόν, ένα χάσμα ανάμεσα σε μια μερίδα του λαού και τα παραδοσιακά κόμματα διακυβέρνησης, παράλληλα με μια τάση υπέρ των εξτρεμιστικών κομμάτων. «Σε αυτές τις συνθήκες, η διαχείριση ζητημάτων που αφορούν τους μετανάστες ή τους αιτούντες άσυλο καθίσταται προβληματική», σημειώνει ο ιρανός νομικός.
Την ίδια στιγμή, λόγω της κρίσης, οι πολίτες έχασαν μεγάλο μέρος των δικαιωμάτων που σχετίζονται με την αξιοπρέπειά τους, όπως το δικαίωμα στην εργασία. «Σε αυτό το πλαίσιο», λέει ο κ. Lahidji, «οι αιτούντες άσυλο, οι πρόσφυγες και οι αλλοδαποί γενικότερα, πλήττονται ακόμη περισσότερο. Μειώνονται τα επιδόματά τους και τίθενται υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματά τους. Σήμερα διεξάγεται, για παράδειγμα, μια συζήτηση στη Γαλλία, για το αν αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να επωφελούνται από δωρεάν ιατρική φροντίδα, διότι κοστίζει ακριβά».
Μία παράλληλη συζήτηση που επισημαίνει ο πρόεδρος της FIDH σχετίζεται με τα θέματα ταυτότητας: «Τα τελευταία χρόνια εγείρονται συχνά ζητήματα ταυτότητας, όπως με τη φράση ‘Δεν είμαστε πια στο σπίτι μας’. Αυτό αποτελεί ακροδεξιά ρητορική, όμως συχνά ακούγεται κι από ανθρώπους στο δρόμο. Ορισμένοι συνηγορούν, λέγοντας ότι ‘είμαστε στο σπίτι μας λιγότερο από πριν’. Όμως τι ακριβώς θα πει αυτό; Έγινε κάποια εισβολή στη χώρα; Υπάρχουν ένοπλες ομάδες που μας απειλούν σε καθημερινή βάση; Τα ΜΜΕ παίζουν ρόλο σε αυτό το παιχνίδι, κι έτσι ο λόγος περί ταυτότητας γίνεται της μόδας. Και, ο μόνος που επωφελείται είναι η Ακροδεξιά, ενώ οι ξένοι ή οι μουσουλμάνοι γίνονται ο αποδιοπομπαίος τράγος. Για παράδειγμα, στη Γαλλία όπου κατοικώ, μετά την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους ακούγεται συχνά ότι οι μουσουλμάνοι θα πρέπει να αποστασιοποιηθούν από αυτό. Πριν από κάποια χρόνια, κάναμε λόγο για την παιδοφιλία στο πλαίσιο της καθολικής εκκλησίας ή ακόμη και της Αγγλικανικής. Ζήτησε κανείς από τους Χριστιανούς να μη δείξουν αλληλεγγύη στην καθολική εκκλησία ή τον καθολικισμό; Εγώ δεν πιστεύω σε κάποια θρησκεία, αλλά βλέπω να υπάρχει δυσπιστία, που μπορεί να φτάσει ακόμη και στο μίσος, προς ένα πληθυσμό που δεν μοιράζεται τις πεποιθήσεις μας, είτε πολιτικές είτε θρησκευτικές».
Για τον Karim Lahidji, βασικό στοιχείο για την υπέρβαση αυτής της κατάστασης είναι ο ψύχραιμος διάλογος, «διότι με το συναίσθημα», όπως λέει, «δεν μπορούμε να πάμε πολύ μακριά». «Ο ρόλος των ΜΚΟ, της κοινωνίας των πολιτών, των πολιτικών κομμάτων ή των ΜΜΕ είναι να θέσουν ερωτήματα. Για παράδειγμα: Η Ευρώπη, στο σύνολό της, έχει ή δεν έχει ανάγκη εργατικού δυναμικού; Διότι είναι μια ήπειρος που γερνά, παρουσιάζοντας πολύ ανησυχητικούς δείκτες γεννητικότητας. Αυτό το επιχείρημα δεν το βλέπουμε ποτέ στην πλειοψηφία του Τύπου, με εξαίρεση κάποια εξειδικευμένα Μέσα. Στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση επίσης δεν γίνεται αντίστοιχος διάλογος -όπως θα έπρεπε- με εκπροσώπους όλων των πολιτικών τάσεων. Τέτοιου είδους συζητήσεις θα μπορούσαν να δώσουν τροφή σε ορθολογικές θέσεις, αντί για θέσεις που επηρεάζονται από το συναίσθημα. Κάποιοι ρωτούν, λόγου χάρη: ‘Τι κάνουν εδώ οι μετανάστες;’ Μπορεί όμως η Ευρώπη να κλείσει τα σύνορά της; Σε ένα κόσμο παγκοσμιοποιημένο, πώς μπορεί η Ευρώπη να υψώνει τείχη; Τα τείχη που έχουν υψωθεί είναι αποτελεσματικά; Μπορεί ο πολιτικός κόσμος να αφήσει κατά μέρος τις εκλογικές εκστρατείες ή τα μηνύματα που έχουν στόχο να προσελκύσουν την προσοχή, και να πουν αυτή την αλήθεια; Σήμερα, παρατηρείται αφενός μια τεράστια πτώση του επιπέδου του πολιτικού λόγου, κι αφετέρου μια τεράστια μείωση στην εμπιστοσύνη του λαού προς τους πολιτικούς. Και, αυτό αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για τη δημοκρατία. Δυστυχώς, η μεγάλη κερδισμένη είναι η Ακροδεξιά».
Σύντομο βιογραφικό
Ο Karim Lahidji γεννήθηκε το 1940 στην Τεχεράνη. Το 1965 ξεκίνησε να εργάζεται ως δικηγόρος, υπερασπιζόμενος πολιτικούς κρατούμενους που εναντιώνονταν στο καθεστώς του Σάχη κι έπειτα στην ισλαμική κυβέρνηση του Ιράν. Είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Ιρανών Δικηγόρων, της Ιρανικής Ένωσης για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, καθώς και του Γραφείου της Ιρανικής Επιτροπής για την Υπεράσπιση των Πολιτικών Κρατουμένων – τριών οργανώσεων που τέθηκαν εκτός νόμου το 1981. Λόγω απειλών που δέχθηκε εξαιτίας του έργου του, αναγκάστηκε να φύγει στην εξορία και βρήκε άσυλο στη Γαλλία το 1982. Το 1983 ίδρυσε την Ιρανική Ένωση για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (LDDH). Η οργάνωση αυτή είναι μέλος της FIDH, στην οποία υπηρετεί ως πρόεδρος. Το 1990 τιμήθηκε με το βραβείο της Human Rights Watch. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων και σχεδόν εκατό άρθρων και δοκιμίων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και νομικά ζητήματα.