Της Χριστίνας Πάντζου
Ενα από τα πιο θλιβερά κεφάλαια της οικοδομικής φούσκας και της οικονομικής κρίσης της Ισπανίας μοιάζει να φτάνει στο πιο παράλογο τέλος του, αφότου κινεζική επενδυτική εταιρεία πλειοδότησε με 10.000 ευρώ, για να αγοράσει ένα αεροδρόμιο που στοίχισε 1,1 δισ. ευρώ, κατά μεγάλο ποσοστό του δημόσιο χρήμα!
Το Κεντρικό Αεροδρόμιο της Σιουδάδ Ρεάλ στέκει σαν φάντασμα της πιο ακραίας υπερβολής των χρόνων της κερδοσκοπίας, που βύθισαν την Ισπανία στη μεγαλύτερη ύφεση της πρόσφατης ιστορίας της. Η εξέλιξη και η κατάληξή του συμπυκνώνει το μέγεθος της σπατάλης και της διαπλοκής μιας τάξης πολιτικών που ανέθεταν σε φίλους τους επιχειρηματίες άχρηστα κολοσσιαία έργα, με το αζημίωτο, παρασέρνοντας τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας και στη βαθιά κοινωνική κρίση που ακόμη βιώνει.
Το χρονικό
Το σχέδιο εγκρίθηκε το 2002, όταν πρόεδρος της κυβέρνησης της Καστίλης-Λα Μάντσα ήταν ο σοσιαλιστής Χοσέ Μπόνο. Τα έργα ξεκίνησαν το 2004 επί του διαδόχου του, επίσης σοσιαλιστή, Χοσέ Μαρία Μπαρέδα και διήρκεσαν περίπου 4 χρόνια. Από το 1,1 δισ. του κόστους του, τα αρχικά 400 εκατ. ήταν δάνειο του παραρτήματος Καστίλης-Λα Μάντσα του δημόσιου ταμιευτηρίου Caja. Οι υπόλοιποι επενδυτές ήταν επιχειρηματίες με στενούς δεσμούς με την τοπική κυβέρνηση, οι οποίοι επένδυσαν… το χρήμα που τους δάνεισε και πάλι η Caja, το οποίο -συχνά- επέστρεφε πολλαπλάσιο στις τσέπες τους μέσα από συμβάσεις για έργα στο αεροδρόμιο.
Το αεροδρόμιο με τα τέσσερα χιλιόμετρα του διαδρόμου προσγείωσης (από τους μεγαλύτερους της Ευρώπης) εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2008, διαφημίστηκε ως πύλη της Λα Μάντσα στον κόσμο και εναλλακτική για το αεροδρόμιο Μπαράχας της Μαδρίτης. Τοπική κυβέρνηση και αντιπολίτευση το παρουσίασαν ως καταλύτη για την ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της ανεργίας. Αλλά δεν προσέλκυσε το ενδιαφέρον των αεροπορικών εταιρειών: δεν υπήρχε κανένας λόγος να πάνε σε μια πολίχνη 75.000 κατοίκων που απέχει 235 χιλιόμετρα από τη Μαδρίτη, όταν μάλιστα στην ίδια εποχή είχε αρχίσει η επέκταση του Μπαράχας.
Η CR Aeropuertos, η ιδιοκτήτρια εταιρεία, έκανε παύση πληρωμών τον Ιούνιο του 2010. Τότε, από τους 300 υπαλλήλους που είχε προσλάβει είχαν απομείνει μόλις 28. Και από τους 2,5 εκατομμύρια επιβάτες που θα εξυπηρετούσε τον χρόνο, στα δυόμισι χρόνια της λειτουργίας του είχαν περάσει τις πύλες του μόλις 100.000.
Το πρώτο «ιδιωτικό» αεροδρόμιο της Ισπανίας έκλεισε τόσο άδοξα όσο ένδοξα προπαγανδίστηκε. Ιδιωτικό σε εισαγωγικά, γιατί είναι παράδοξο να αποκαλείς έτσι μια επένδυση που έγινε πραγματικότητα μόνο χάρη στο δημόσιο χρήμα.
Η δημόσια Caja έφτασε να κατέχει το 68,28% των μετοχών της εταιρείας. Σωρεία δημόσιων θεσμών (από την τοπική κυβέρνηση ώς το τοπικό Πανεπιστήμιο) πρόσφεραν χορηγίες ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ. Και όλες οι αερογραμμές που χρησιμοποίησαν το αεροδρόμιο δέχθηκαν παχυλές δημόσιες επιχορηγήσεις ή «διαφημιστικές συμβάσεις» από την κυβέρνηση της Καστίλης – Λα Μάντσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Air Berlin ξεκίνησε τις πτήσεις εκεί αφού έλαβε από τις τοπικές αρχές 350.000 για «τουριστική διαφήμιση» και μόλις το ποσό εξοφλήθηκε, αποχώρησε.
Απληστία
Μόνο η απληστία αυτάρεσκων πολιτικών και επιχειρηματιών συνηθισμένων να μένουν στο απυρόβλητο μπορεί να εξηγήσει αυτή τη σπατάλη. Δεν πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Αεροδρόμια-φαντάσματα χτίστηκαν και στο Καστεγιόν, τη Μούρθια, τη Λέριδα, την Ουέσκα, μια γιγάντια πίστα σκι φτιάχτηκε σε ξερή έκταση της Καστίλης – Λεόν, μια ολόκληρη γραμμή της υπερταχείας αμαξοστοιχίας έγινε για να μεταφέρει εννέα ανθρώπους στο Αλμπαθέτε…
Ολα αυτά τα πανάκριβα και συχνά ελάχιστα χρήσιμα έργα σχεδιάζονταν περισσότερο με πολιτικά παρά με οικονομικά κριτήρια και ήταν «αποδοτικά» μόνο για τους πολιτικούς που τα εγκρίνουν και τους επιχειρηματίες που τα αναλαμβάνουν.
Ηταν τα χρόνια της υπερβολής και των απατηλών υποσχέσεων μεγαλομανών πολιτικών που πίστευαν ότι θα εξαγόραζαν την εύνοια και την ψήφο των πολιτών με την πιστωμένη δήθεν ευημερία όσο εγγυώνταν την πραγματική ευημερία, τη δική τους και των φίλων τους.
Οργανο για τη χρηματοδότηση αυτών των φιλοδοξιών ήταν τα δημόσια ταμιευτήρια, θησαυροφυλάκια στην υπηρεσία των τοπικών βαρόνων. Δεν είναι τυχαίο ότι η δημόσια Caja ήταν η πρώτη τράπεζα που χρειάστηκε να διασωθεί στην Ισπανία, ανοίγοντας την τραπεζική κρίση που αργότερα, το 2012, θα οδηγούσε τη χώρα στην αγκαλιά της τρόικας.
Κατά την εκκαθάριση το 2012 τα χρέη του αεροδρομίου της Σιουδάδ Ρεάλ αποτιμήθηκαν στα 300 εκατ. ευρώ. Στον πρώτο πλειστηριασμό, το 2013, η αξία του ορίστηκε στα 100 εκατ. ευρώ. Ελλείψει ενδιαφερομένων η τιμή μειώθηκε στα 80 εκατ. Μάταια. Την προηγούμενη εβδομάδα το τίμημα κατέβηκε στα 40 εκατ. (και απαλλαγμένο χρεών).
Στον πλειστηριασμό εμφανίστηκε μόνο η κινεζική Τzaneen International -που ιδρύθηκε τον Μάρτιο με κεφάλαιο μόλις 4.000 ευρώ- προσφέροντας όλα κι όλα 10.000 ευρώ. Μπροστά στο σκάνδαλο, οι διαχειριστικές αρχές ανακοίνωσαν παράταση έως τις 14 Σεπτεμβρίου εν αναμονή πιθανής εμφάνισης και άλλου ενδιαφερόμενου που να προσφέρει τουλάχιστον το 70% των 40 εκατ. που ορίστηκε ως αντικειμενική αξία, δηλαδή 28 εκατ. ευρώ.
Ακόμη κι αν δεν πωληθεί τελικά στους Κινέζους έναντι του εξευτελιστικού ποσού των 10.000 ευρώ, το αεροδρόμιο-φάντασμα της Σιουδάδ Ρεάλ θα παραμείνει η πιο ακραία υπόμνηση του πώς και ποιοι ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την κρίση που πληρώνουν οι φορολογούμενοι στην Ισπανία..