του Θάνου Δημάδη
Εδώ και πέντε χρόνια, ή για την ακρίβεια εδώ και τρία μνημόνια (γιατί πλέον την ζωή μας έχουμε αρχίσει και την αριθμούμε όχι με το πόσα χρόνια, αλλά με το πόσα μνημόνια έχουν περάσει από πάνω μας) δύο αλληλένδετα τινά συμβαίνουν:
Αφενός οι πολιτικές ελίτ που προκρίνουν την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ δεν λένε όλη την αλήθεια για το κόστος που συνεπάγεται αυτή η επιλογή. Μιλούν γενικά κι αόριστα για την σημασία της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας ταυτίζοντας αυθαιρέτως την Ευρώπη με το ευρώ και ταυτοχρόνως δαιμονοποιώντας με γενικολογίες την προοπτική επιστροφής στο εθνικό νόμισμα. Κυρίως όμως δεν μιλούν ειλικρινά για το κόστος που συνεπάγεται υπό μορφή θυσιών από τον κόσμο η διατήρηση του ευρώ στην τσέπη μας, η οποία με πρακτικούς όρους από το 2010 μεταφράζεται στις πολιτικές εσωτερικής υποτίμησης που μας επιβάλλονται στο βωμό ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας που πρέπει να ανακτήσει η Ελλάδα.
Αγνοούν την απάντηση στο ερώτημα αν αυτές οι πολιτικές, που ως πυρήνα τους έχουν την μείωση του κόστους του εργατικού δυναμικού για την προσέλκυση επενδύσεων, είναι επαρκείς να πετύχουν αυτόν τον στόχο μέσα στη ζώνη του ευρώ. Κάνουν ό,τι δεν βλέπουν την επικρατούσα πιθανότητα στο όχι πολύ μακρινό μέλλον να αποδειχθεί ότι η ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας με εσωτερική υποτίμηση εντός του ευρώ είναι ένα “πείραμα” που δεν μπορεί να λειτουργήσει με οικονομίες όπως η ελληνική, χωρίς ισχυρό εξαγωγικό τομέα και με αποδιοργανωμένη παραγωγική βάση σε σύγκριση με ανταγωνίστριες ευρωπαϊκές χώρες. Mία εξέλιξη που έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους οι άνθρωποι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου- ήδη από την εποχή Στρος Καν- χωρίς όμως να την ομολογούν ανοιχτά.
Μιλούν ακόμα γενικώς και αορίστως για τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη ο τόπος, χωρίς να εξηγούν επαρκώς ούτε πώς τις εννοούν, ούτε πώς θα τις εφαρμόσουν, αλλά κυρίως το αν η Ελλάδα έχει χρόνο να περιμένει την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της μέσα από αυτές τις περιβόητες μεταρρυθμίσεις, που δεν μπορούν ούτε να ψηφιστούν ούτε να γίνουν κτήμα της κοινωνίας από τη μία μέρα στην άλλη αλλά θέλουν χρόνο για να αποδώσουν πρακτικά αποτελέσματα σε δημοσιονομικό και οικονομικό επίπεδο.
Αφετέρου ακόμα κι εκείνοι που προκρίνουν την επάνοδο της Ελλάδας σε εθνικό νόμισμα- είτε λέγεται δραχμή, είτε κατά πάσα πιθανότητα υποτιμημένο ευρώ (κι αυτό ας το κρατήσουμε στα υπ’ όψη μας), είτε κάπως αλλιώς- βαυκαλίζουν το ίδιο γενικά και αόριστα τον κόσμο ότι ως δια μαγείας την επόμενη κιόλας μέρα όλα τα προβλήματα θα λυθούν: ότι δήθεν δηλαδή οι μισθοί θα αυξηθούν, θα βρεθούν χρήματα για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, οι θέσεις εργασίας θα πολλαπλασιαστούν.
Αντιστοίχως προσπαθούν να αποσοβήσουν την αναγκαιότητα ουσιωδών μεταρρυθμίσεων, η οποία στην περίπτωση επιστροφής σε εθνικό νόμισμα πολλαπλασιάζεται, και κλείνουν το μάτι στην επανάληψη των ίδιων πολιτικών και ανακύκλωση ίδιων νοοτροπιών που μας οδήγησαν σήμερα εδώ.
Η συμπαράταξη του Τσίπρα με όσα ο ίδιος κατήγγειλε προεκλογικά, δηλαδή τα μνημόνια, εκτιμώ ότι σηματοδοτεί όχι το τέλος των ψευδαισθήσεων όπως κάποιοι συνηθίζουν να λένε, αλλά την αντίστροφη μέτρηση για την απαρχή μίας κοινωνικής έκρηξης που αυτή τη φορά δεν θα μεταφραστεί με διαδηλώσεις σε πλατείες και έξω από τη Βουλή, αλλά με εξτρεμιστικές πολιτικές επιλογές προσώπων και κομμάτων- κατά κύριο λόγω της Χρυσής Αυγής- που θα δώσουν το τελειωτικό και θανατηρόφο χτύπημα στον ήδη καταρρέοντα κοινοβουλευτισμό.
Η διαφορά όμως είναι πώς αυτό θα συμβεί υπό τις χειρότερες συνθήκες της πλήρους οικονομικής κατάρρευσης και κοινωνικής αποδόμησης των πάντων σε μία Ελλάδα που θα αναζητεί ευθύνες σε πολιτικές δυνάμεις και πολιτικά πρόσωπα που διαχειρίστηκαν τις τύχες της- με αποκορύφωμα τον Τσίπρα- για το ότι την ύστατη στιγμή κρύφτηκαν. Ότι δεν είπαν στον λαό την όλη αλήθεια που όφειλε να γνωρίζει δίνοντάς του το δικαίωμα να επιλέξει συνειδητά και να πάρει την ευθύνη της κάθε μίας επιλογής. Το δημοψήφισμα ήταν η τελευταία ευκαιρία που όχι μόνο χάθηκε προκειμένου, έστω και αργά, ώστε ο κόσμος να αποφασίσει συνειδητά αν θέλει να επιλέξει το ευρώ ή της δραχμής, έχοντας προηγουμένως ενημερωθεί- πρώτα και κύρια από τον πρώην Πρωθυπουργό που είχε υποσχεθεί ότι θα διαφοροποιούνταν από την πρακτική “κρύβω το πρόβλημα κάτω από το χαλί” των προηγούμενων- για το τι συνεπάγεται για τη ζωή του η κάθεμία από αυτές τις δύο κεντρικές επιλογές. Αντ’ αυτού, οι πολίτες εξαναγκάστηκαν να συμμετέχουν σε ένα δημοψήφισμα εσκεμμένα αποπροσανατολιστικό, με τον τέως Πρωθυπουργό και την κυβέρνησή να “βιάζουν” εκ των υστέρων βάναυσα την ετυμηγορία του λαού.
Η κοινωνία προσέρχεται στις κάλπες νεκροζώντανη, κρατώντας ακόμα και τώρα στην πλειονότητά της έστω και αμυδρά ζωντανή την ελπίδα ότι παρά τις δυσκολίες, ίσως όλο αυτό το δράμα τελειώσει κάποτε με την χώρα μέσα στο ευρώ. Άλλωστε, ακόμα και οι μελλοθάνατοι, πιστεύουν μέχρι και την τελευταία στιγμή πριν τους δοθεί η θανατηφόρος ένεση, ότι κάποια χάρη θα τους δοθεί και θα την γλιτώσουν. Στην συντριπτική τους πλειονότητα όμως η μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη.
Τα μνημόνια τα ζήσαμε, τα ξέρουμε και είναι αυτά που είναι. Όμως το τίμημα που αυτά συνεπάγονται είναι ικανό να διασφαλίσει στον τόπο την ευημερία εντός του ευρώ; Διότι αν στην αντίθετη περίπτωση αποδειχθεί ότι το βαρέλι δεν έχει τελικά πάτο- όπως από αρκετούς προδιαγράφεται- ποιός τελικά θα πρωτολογοδοτήσει, αυτή τη φορά όχι για τα μνημόνια που υπέγραψε, αλλά για τα προηγούμενα πέντε και τα επόμενα ένα ή δύο- συνολικά τουλάχιστον εφτά- χαμένα χρόνια που θα έχουμε φορτωθεί στις πλάτες μας;