Του Γιώργου Βεργόπουλου
Η ταχεία ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών αποτέλεσε αυτονόητη προτεραιότητα της κυβέρνησης. Κι αυτό δεν έχει να κάνει με μνημονικές υποχρεώσεις αλλά με την επιστροφή της οικονομίας στην ομαλότητα. Με σχεδόν μηδενικό νέο δανεισμό επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η οικονομία ασφυκτιά.
Η ανακεφαλαιοποίηση έπρεπε να γίνει χωρίς κούρεμα καταθέσεων. Οι καταθέσεις κάτω των 100 χιλιάδων Ευρώ είναι έτσι κι αλλιώς προστατευμένες, αλλά και ένα τυχόν κούρεμα των μεγαλύτερων ποσών δεν θα περνούσε χωρίς συνέπειες για την οικονομία. Πολλές καταθέσεις άνω των 100 χιλιάδων είναι κεφάλαιο κίνησης επιχειρήσεων και όχι αποθησαυρισμένος πλούτος. Ενώ γενικότερα η είδηση του οποιουδήποτε κουρέματος θα επιδείνωνε περαιτέρω την κρίση εμπιστοσύνης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Η προθεσμία για να αποφευχθεί το κούρεμα ήταν η 1η Ιανουαρίου. Από τότε θα ισχύει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός που προβλέπει κούρεμα καταθέσεων σε περίπτωση ανακεφαλαιοποίησης. Δεν πρόκειται για όρο που επιβλήθηκε μόνον στην Ελλάδα. Εφόσον παραμένουμε μέσα στο Ευρωσύστημα λειτουργούμε με τους κανόνες του. Άρα η ανακεφαλαιοποίηση έπρεπε να ολοκληρωθεί μέσα στο 2015.
Η ανακεφαλαιοποίηση στην συμφωνία του Ιουλίου κοστολογήθηκε 25 δισεκατομμύρια. Χρήματα που θα δανειζόμασταν και θα επιβάρυναν το ελληνικό δημόσιο χρέος. Τη στιγμή που αγωνιζόμαστε να μειώσουμε αυτό το χρέος είτε με ονομαστική απομείωση του είτε με αναδιάρθρωση του, θα φορτωνόμασταν άλλα 25 δις. Προφανώς λοιπόν στόχος της κυβέρνησης ήταν να μην χρειαστεί να δανειστούμε όλο αυτό το τεράστιο ποσό.
Ανακεφαλαιοποίηση μέσα στο 2015 και μείωση της κρατικής συμμετοχής σ αυτήν , αυτό ήταν το ζητούμενο. Και αυτό επετεύχθη. Ακολουθήθηκαν οι διαδικασίες που ήταν συμβατές με αυτό τον στόχο και τελικά η διαδικασία ολοκληρώνεται εγκαίρως, με την ελληνική κρατική συμμετοχή να περιορίζεται στα 6-7 δις.
Η ουσία λοιπόν είναι ότι γλυτώσαμε 18 δις επιπλέον χρέος χωρίς να κουρευτούν οι καταθέσεις. Ο λόγος χρέος /ΑΕΠ θα είναι 10% καλύτερος από ότι αν είχαμε δανειστεί και τα 25 δις. Για να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει αυτό, αντίστοιχη βελτίωση του λόγου χρέους /ΑΕΠ προϋποθέτει 4 χρόνια ισχυρής ανάπτυξης.
Με δεδομένη την επιτυχία του διπλού στόχου, άρχισαν οι επικρίσεις στην κυβέρνηση επί άλλων πλευρών της ανακεφαλαιοποίησης. Μια κριτική που ακούγεται αφορά την απαξίωση των τραπεζών. Αγοράστηκαν λέει πολύ φτηνά οι νέες μετοχές τους. Και πράγματι έτσι είναι.
Αλλά τώρα αντιληφθήκαμε την απαξίωση των ελληνικών τραπεζών; ΟΙ τράπεζες ήδη πριν τα δραματικά γεγονότα του Ιουνίου -Ιουλίου είχαν στην ουσία απαξιωθεί πλήρως και χρηματιστηριακά είχαν καταρρεύσει. Γιατί το πραγματικό οικονομικό γεγονός είναι ότι οι υποχρεώσεις των τραπεζών ανέρχονται σε πάνω από 120 δις καταθέσεων (χρήματα δηλαδή που οι τράπεζες χρωστούν στους καταθέτες) + 90 δις που χρωστούν στον ELA =210 δις. Και το ενεργητικό τους περιλαμβάνει ισόποσα περίπου δάνεια από τα οποία σχεδόν τα μισά είναι κόκκινα. Η δε αιτία αυτής της απαξίωσης, η αιτία δηλαδή των «κόκκινων δανείων» είναι οι πολύχρονες πολιτικές ύφεσης και λιτότητας που έκαναν τους μισούς Έλληνες να μην μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές Σαμαρά-Βενιζέλου έφεραν τους πολίτες σε αδυναμία πληρωμών και οδήγησαν έτσι τις τράπεζες σε απαξίωση.
Μετά και τα capital controls, που επιβλήθηκαν από το εξωτερικό ως εκβιασμός στην ελληνική κυβέρνηση και τον λαό μας, η απαξίωση των τραπεζών έγινε πλήρης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα 40 δις που είχαν δοθεί στο παρελθόν στις τράπεζες έχουν πολύ καιρό τώρα χαθεί για το ελληνικό δημόσιο. Άλλωστε από την εποχή της προηγούμενης ανακεφαλαιοποίησης ο ΣΥΡΙΖΑ είχε επισημάνει το σφάλμα που είχε γίνει. Το τεράστιο ποσό των 40 δις δόθηκε από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού για μετοχές των τραπεζών, τις οποίες το δημόσιο δεν είχε δικαίωμα να πουλήσει. Μέχρι το 2017 ίσχυαν δικαιώματα προαίρεσης των ιδιωτών, τα λεγόμενα warrants. Οπότε όταν κάποια στιγμή το 2014 ανέβηκαν οι τιμές των τραπεζικών μετοχών, δεν υπήρχε τρόπος το δημόσιο να ρευστοποιήσει και να πάρει χρήματα πίσω. Στη συνέχεια το success story του Σαμαρά ξεφούσκωσε, η απαξίωση των τραπεζών καταδείχθηκε και μαζί με αυτήν χάθηκαν και τα 40 δις.
Οι ελληνικές τράπεζες θα ανακάμψουν σύντομα μετά την επιτυχή ανακεφαλαιοποίηση και παράλληλα με την ανάκαμψη της οικονομίας. Και σταδιακά θα ανέβουν και οι τιμές των μετοχών. Όποιος αγοράζει τώρα μετοχές, φυσικά θα έχει κέρδη στο μέλλον. Εκείνοι από τους σημερινούς αγοραστές που αποσκοπούν στην γρήγορη κερδοσκοπία, θα πουλήσουν σε πιο θεσμικούς μόλις γράψουν ένα σοβαρό ποσοστό κέρδους. Δεν υπάρχουν φιλάνθρωποι τραπεζίτες έτσι κι αλλιώς, κερδοσκόποι ή θεσμικοί επενδυτές κινούνται με μόνο σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Οι πολιτικές που θα ακολουθήσουν οι τράπεζες και για τα δάνεια και για κάθε άλλο ζήτημα δεν θα εξαρτηθούν λοιπόν από την μετοχική τους σύνθεση αλλά από το θεσμικό πλαίσιο που θα καθορίσει η κυβέρνηση.
Για την ώρα πετύχαμε τον βασικό στόχο. Σύντομα θα αρθούν τα capital controls με ασφαλείς τις καταθέσεις και με 18 δις μικρότερο δανεισμό. Τα υπόλοιπα είναι «άλλα λόγια ν αγαπιόμαστε».