Από τον Γιώργο Μουργή
Η χώρα διάγει πλέον τον έκτο χρόνο της από την ήμερα που ο Γιώργος Παπανδρέου στοΚαστελλόριζο ανακοίνωσε την ένταξή της στο μνημονιακό καθεστώς της οικονομικής επιτήρησης και επιτροπείας.
ΔΝΤ και ευρωπαϊκοί εταίροι κλήθηκαν να μας «σώσουν» έναν χρόνο μετά από το σκάσιμο της οικονομικής φούσκας στις ΗΠΑ που ταρακούνησε τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με το χρονικό της κρίσης, όπως μάθαμε να λέμε, τη στιγμή αυτή που άλλη μια διαπραγμάτευση τελειώνει με επονείδιστα μέτρα, απόρροια εφαρμογής και τροποποίησης του τρίτου μνημονίου εν όψει της πολυλάλητης αξιολόγησης, που συνοδεύεται κατ’ απαίτηση των δανειστών από νέα μνημονιακή «ουρά» πακέτου μέτρων, αν βρεθεί η χώρα εκτός δημοσιονομικών στόχων το 2018.
Δύο αριθμοί δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση. Η τροποποίηση άφορα σε μέτρα 5,4 δισ. ευρώ -περίπου 70% υψηλότερα από ό,τι προβλεπόταν αρχικά-, και η μνημονική «ουρά» των προληπτικών μέτρων είναι ένα πακέτο 3,6 δισ. ευρώ, χωρίς να γίνεται σαφές γι’ αυτά τα τελευταία πώς και πού θα βρεθούν.
Συνεπώς, παρεπόμενο τρίτο αδιαμφισβήτητο είναι ότι το μάρμαρο καλείται να το πληρώσει πάλι ο ελληνικός λαός…
Κοινωνία άνεργων, δουλοπάροικων…
Η κυβέρνηση βρίσκεται άλλη μια φορά στο καναβάτσο, άλλα αυτό πια ποσώς ενδιαφέρει την κοινωνία, που έχει επιδείξει ιώβεια υπομονή και ανοχή τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Ωστόσο,η υπομονή αυτή εξαντλείται και οι λεηλατημένες κοινωνικές τάξεις βρίσκονται στο κρίσιμο σημείο λίγο πριν η οργή και η αγανάκτηση απασφαλίσουν.
Το Μάξιμου και η ηγετική κυβερνητική ομάδα, σε μια προσπάθεια κατευνασμού της λαϊκής οργής άλλα και επικοινωνιακών τρικ, ανασύρουν από το οπλοστάσιό τους πίνακες, αριθμούς, συγκρίσεις, επικαλούμενοι μέχρι και την πρόοδο της οικονομίας με το περιβόητο πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ – περίπου 900 εκατομμυρία ευρώ, όπως το εμφάνισε η τελευταία μελέτη της Eurostat (πλεόνασμα εικονικό, όπως και τα προηγούμενα που εμφάνιζαν οι αριθμοί των Σαμαροβενιζέλων, αφού σε αυτό το οικονομικό μέγεθος δεν υπολογίζονται τα ανεξόφλητα χρέη του Ελληνικού δημοσίου προς τους ιδιώτες).
Γιαυτό, θα χρειαστεί κι εμείς να κουράσουμε λίγο με τους αριθμούς, αλλά είναι αναγκαίο να πούμε τουλάχιστον σε αυτούς που διαφήμισαν το πλεόνασμα αυτό σαν κάτι το σπουδαίο όσα δεν μπήκαν στο κόπο να διαβάσουν ή σκόπιμα τους απέκρυψαν.
Βλέπουμε, λοιπόν, από την ίδια έρευνα, ότι το δημόσιο έλλειμμα ανήλθε στο 7,2% το 2015, από το 3,6% το προηγούμενο έτος, ενώ οι κυβερνητικές δαπάνες αυξήθηκαν στο 55,3% του ΑΕΠ, από 50,7% το 2014.
Επίσης, η χώρα εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, στο 176,9% του ΑΕΠ, παρότι καταγράφεται ελαφρά υποχώρηση σε σχέση με το 2014.
Για όσους γνωρίζουν και δεν παπαγαλίζουν απλά αριθμούς, να πούμε ότι τα παραπάνω μεγέθη δεν είναι αυτά που υπολογίζονται για το πρόγραμμα, αλλά αυτά που προκύπτουν από το λογιστικό πρότυπο της Eurostat (ESA 2010).
Έχουν, αλήθεια, καμιά σημασία αυτά τα νούμερα για την κοινωνία; Αντικατοπτρίζουν, πέρα από τη στατιστική των αριθμών, τον αληθινό, καθημερινό αγώνα που διεξάγει ο λαός μας για την επιβίωσή του; Βυθιζόμαστε στη φτώχεια. Η Ελλάδα τσακίζεται πιασμένη στο δόκανο της φτώχειας.
Η κατακρήμνιση των μισθών και η περιθωριοποίηση των μακροχρόνια ανέργων, μαζί με τη μετατροπή της ελληνικής αγοράς εργασίας σε πεδίο άσκησης ευέλικτων μορφών απασχόλησης, επέφεραν, με όχημα τις μνημονιακές πολιτικές, τέτοια φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, που πλέον το 48% των νοικοκυριών διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 20,9% αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες, ποσοστό που αυξάνεται στο 43,4% για τους ανέργους.
Στην έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ διατυπώνεται η μαύρη πρόβλεψη ότι ο δείκτης ανεργίας θα επανέλθει στα επίπεδα του 2008 (7,3%) το μακρινό… 2036! Αλλά είναι τέτοια η μετάλλαξη της αγοράς εργασίας που έχει ήδη συντελεστεί και που προφανώς θα επιδεινωθεί, ώστε και τότε θα μιλάμε για ευέλικτους απασχολούμενους, με μικρότερο χρόνο εργασίας και πενιχρούς μισθούς: «Σύμφωνα με την έκθεση για την ελληνική οικονομία, σε ποσοστό που κυμαίνεται κοντά στο 50% οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα λαμβάνουν μισθούς κάτω από 800 ευρώ, ενώ μόλις το 15,7% λαμβάνει μισθό άνω των 1.000 ευρώ (οι πάνω από 1.300 ευρώ ανέρχονται μόλις στο 5,9%».
Τα ανωτέρω επέφεραν σημαντική πτώση της αγοραστικής δύναμης του πραγματικού κατώτατου μισθού στην Ελλάδα, καθώς την περίοδο 2010-2015 σημειώθηκε μείωση κατά 24,7%, και κατά 34,3% για τους νέους κάτω των 25 ετών!
Αντίστοιχα και τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από μελέτη της Eurostat στα μέσα Απρίλη. Σε κατάσταση ένδειας το 22,2% των Ελλήνων πολιτών. Στερούνται τα στοιχειώδη μέσα διαβίωσης, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) που δόθηκαν στη δημοσιότητα για το 2015. Όπως προκύπτει από τα Ευρωπαϊκά στοιχεία, το ποσοστό των Ελλήνων που στερούνται τα στοιχειώδη μέσα διαβίωσης αυξάνεται συνεχώς με τον ρυθμό των μνημονίων και τα παράλογα αιτήματα των δανειστών-εταίρων. Με το τρίτο μνημόνιο, και τις όλο και μεγαλύτερες απαιτήσεις των δανειστών, το ποσοστό αναμένεται να φτάσει το 25%. Στην κατηγορία των πολιτών που στερούνται τα στοιχειώδη ανήκουν όσοι αντιμετωπίζουν έντονες δυσκολίες για την πληρωμή του ενοικίου, δεν μπορούν να πληρώσουν τους βασικούς λογαριασμούς τους, στερούνται ικανοποιητική θέρμανση και βασικά προϊόντα διατροφής (κρέας ή ψάρι), και τους είναι τελείως απαγορευτικό να αναχωρήσουν για διακοπές έστω για μία εβδομάδα.
Αν προσθέσει κανείς τη συνεχή μείωση των μισθών, τη θεαματική αύξηση της φορολογίας, και την ανεργία που πλήττει το 30% του ενεργού πληθυσμού, η οποία για τους νέους ξεπερνάει το 60%, έχει την εικόνα της Ελλάδας τού σήμερα και του αύριο.
Αυτό το ελληνικό ποσοστό του 22,2% για το 2015 είναι το τρίτο υψηλότερο στην Ευρώπη των 28, πίσω από τη Βουλγαρία (34,2%) και τη Ρουμανία (24,6%). Οι άλλες χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης έχουν το 2015 ποσοστά πολύ χαμηλότερα από την Ελλάδα.
… και ξεσπιτωμένων
Το Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε μια άλλη έρευνα που παρουσίασε στις 26/1/2016 η «Εφημερίδα των Συντακτών» («Κοινωνικά επισφαλείς και έλλειψη στέγης στην Αθήνα. Διαδρομές αποκλεισμού και ένταξης»), εμφανίζει εν δυνάμει υποψήφιους άστεγους 94.000 έως 514.000 συνανθρώπους μας μόνο στην Αθήνα!
Όπως αναφέρει, πέρα από τα στοιχεία που δίνουν το μέγεθος αλλά και τη δριμύτητα της απειλής για ολόκληρες κοινωνικές τάξεις, στη μελέτη αναδεικνύεται και η κρατική ολιγωρία:«Χαρακτηριστικό των αντιφάσεων του διαχειριστικού τρόπου αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας αποτελεί το ότι η προστασία των αστέγων κατοχυρώθηκε σχετικά πρόσφατα ως μέρος των προϋποθέσεων του δεύτερου μνημονίου και των σχετικών μεταρρυθμίσεων στο σύστημα υγείας και πρόνοιας».
Η πιο διευρυμένη πληθυσμιακά ομάδα, όμως, είναι αυτή που «η διεθνής τυπολογία χαρακτηρίζει ως άτομα που διαβιούν σε επισφαλή κατοικία και βρίσκονται αντιμέτωπα με τη σοβαρή απειλή να χάσουν τη στέγη τους για οικονομικούς, νομικούς ή κοινωνικούς λόγους» .
Έτσι, τον όρο «εργαζόμενος φτωχός» συμπληρώνει αυτός του «νεοάστεγου», ο οποίος προέρχεται από τα μεσαία και φτωχά εισοδήματα που πλήττονται λόγω της οικονομικής κρίσης (αύξηση ανεργίας, μείωση εισοδημάτων, περικοπές στην πρόνοια).
Απόλυτος καπιταλισμός: ζάπλουτος ή άσιτος!
Η ίδια κατάσταση και στη μεσαία τάξη, σύμφωνα με την έρευνα που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο συνέδριο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τους καθηγητές Μαρία Καραμεσίνη και Στέφανο Γιακουμάτο για «Το αβέβαιο μέλλον της ελληνικής μεσαίας τάξης» την οποία δημοσίευσε αποκλειστικά η «Εφημερίδα των Συντακτών», με συντάκτριες τις Ντίνα Δασκαλοπούλου και Αφροδίτη Τζιαντζή. Προσεγγίζεται η μεσαία τάξη με οικονομικά-εισοδηματικά κριτήρια: ως μεσαία στρώματα ορίζεται ο πληθυσμός του οποίου το διαθέσιμο εισόδημα κυμαίνεται από το 60% ως το 200% του διάμεσου διαθέσιμου εισοδήματος.
«Με βάση αυτή την προσέγγιση, τα μεσαία στρώματα στην Ελλάδα πλήθυναν θεαματικά την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης (1993-2008), για να συρρικνωθούν τα χρόνια της κρίσης, τροφοδοτώντας τις στρατιές των νεόπτωχων.
Η έρευνα, που μελετά τις αλλαγές στη μεσαία τάξη πριν και μετά την κρίση, καταλήγει -μεταξύ άλλων- σε δύο βασικά συμπεράσματα:
Πρώτον, στη φτωχοποίηση μεγάλου τμήματος της μεσαίας τάξης, που βίωσε -όπως και η υπόλοιπη κοινωνία- ένα βαρύ σοκ και αντιμετωπίζει πλέον με τεράστια αβεβαιότητα το μέλλον, το δικό της και των παιδιών της.
Ένα δεύτερο σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι ενώ η μεσαία τάξη φτωχοποιείται, ταυτόχρονα μεγαλώνει η ψαλίδα μεταξύ των κατώτερων και των μεσαίων στρωμάτων. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η έρευνα, το συγκριτικό μέγεθος των μεσαίων στρωμάτων έχει συρρικνωθεί κατά τη διάρκεια της κρίσης ως αποτέλεσμα της καθοδικής κοινωνικής κινητικότητας των μεσαίων νοικοκυριών. Η μεσαία τάξη συρρικνώθηκε στη διάρκεια της κρίσης, όπως και αν την μετρήσει κανείς».
Παρακάμπτουμε τις μελέτες του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής που κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος, για να παρουσιάσουμε στοιχεία ερευνών από τον ΟΗΕ.
Όνειδος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εξαιτίας των πολιτικών άγριας λιτότητας που επιβάλλουν οι εταίροι-δανειστές, η έκθεση του Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ Χ. Π. Μποχοσλάβσκι, ο οποίος καλεί σε αναστολή μέτρων προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση της ελληνικής κοινωνίας.
Η έκθεση της 31ης συνεδρίασης του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών διαπιστώνει ότι οι ακραίες πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής που εφαρμόστηκαν στη χώρα μας μέσω των μνημονίων όχι μόνο είχαν αμφιλεγόμενο οικονομικό αποτέλεσμα σε όρους ανάπτυξης, αλλά παράλληλα επιδείνωσαν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών, όπως αυτά της στέγασης, της σίτισης, της αξιοπρεπούς εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης, της υγείας.
Δικαιώματα που οι πιστώτριες χώρες και οι «θεσμοί» επιλέγουν να βάζουν στο περιθώριο όταν σχεδιάζουν τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων και εποπτεύουν την εφαρμογή τους, παραβιάζοντας δεσμεύσεις τους οι οποίες απορρέουν από ευρωπαϊκές και διεθνείς συμφωνίες στις οποίες συμμετέχουν.
«Οι επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι προϊόν ενός “αόρατου χεριού” για το οποίο ούτε τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ούτε οι διεθνείς θεσμοί, δημόσιοι και ιδιωτικοί χρηματοοικονομικοί θεσμοί εντός και εκτός της Ελλάδας φέρουν ευθύνη» καταγράφεται στην έκθεση του εμπειρογνώμονα του ΟΗΕ.
Στην έκθεσή του ο Μποχοσλάβσκι αναφέρεται λεπτομερώς στη δραματική μείωση εισοδημάτων, στην αυξανόμενη φτώχεια, στην κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, στον κοινωνικό αποκλεισμό μεγάλου μέρους του πληθυσμού εξαιτίας της ακραίας λιτότητας που εφαρμόστηκε στη χώρα από το 2010.
Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται…
Η χώρα βρίσκεται αιχμάλωτη, χωρίς να διαφαίνεται έστω το μονοπάτι εξόδου από την κρίση. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που ακολουθείται τα τελευταία έξι χρόνια ακολουθεί βάναυσες πολιτικές και οικονομικές επιλογές, οδηγώντας ολοένα και περισσότερο ολόκληρη την κοινωνία σε ανθρωπιστικό αδιέξοδο.
Το μείζον θέμα της οικονομικής καταστροφής, που δένει πισθάγκωνα όλες τις κοινωνικές τάξεις αφανίζοντας την οικονομική ύπαρξή τους, αποτελεί τη βάση της πολιτικής περιθωριοποίησής του. Οι άνθρωποι που συνθλίβονται χάνοντας την αξιοπρέπειά τους στις μυλόπετρες των μνημονίων αποτελούν στο εγγύς πολιτικό μέλλον τον πυροκροτητή στη βάση ολόκληρου του κοινωνικού ιστού.
Όσο τα μνημόνια και οι ορέξεις των δανειστών καταπατούν κάθε ανθρώπινη αξία και δικαίωμα τόσο θα γεμίζει η δεξαμενή του φασισμού. Ο φασισμός, με πρόσχημα τον δήθεν αγώνα του κατά του «βολεμένου πολιτικού συστήματος», στην πραγματικότητα επιδιώκει τον καθολικό εκβαρβαρισμό της κοινωνίας. Αυτή η βαρβαρότητα είναι εύκολο να καταπολεμηθεί σε μια υγιώς λειτουργούσα κοινωνία. Όταν, όμως, οι υποτίθεται «δημοκρατικοί θεσμοί» εξωθούν τον κόσμο στην απόλυτη ανέχεια, εξαθλίωση, πείνα και αναξιοπρέπεια, καθίσταται δυσδιάκριτη η διαφορά μεταξύ της φασιστικής κτηνωδίας και της «δημοκρατικής»… βερσιόν της.
Η λέξη «Αριστερά» να ξαναβρεί το νόημά της
Καλό για την αποκατάσταση της σχέσης με την αλήθεια θα ήταν η ηγετική ομάδα της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτεργάτη τον ίδιο τον πρόεδρό του, Αλέξη Τσίπρα, να αποτινάξουν την αριστερή σφραγίδα που επιμένουν να αποτυπώνεται σε κάθε μνημονιακή υπογραφή τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα ολοκληρώσουν και τυπικά τον κύκλο μετάλλαξης που ξεκίνησε από τις εκλογές του Ιουνίου 2012 και κλιμακώθηκε μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014.
Να αποδεχθούν τη συντριβή του πολιτικού σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ και τη διάλυση του πιο πρωτότυπου κι ελπιδοφόρου εγχειρήματος της σύγχρονης Αριστεράς, μετά από δεκαέξι μήνες διακυβέρνησης. Να απαλλάξουν συνολικά τη ριζοσπαστική Αριστερά από την πολιτική ευθύνη να ταυτιστεί με το δεδομένο αδιέξοδο των μνημονιακών επιλογών. Να χρεωθούν τις τεράστιες ευθύνες τους, ως κυβερνητική πλέον παράταξη, ως ένα μεταλλαγμένο αστικού τύπου κόμμα, έστω με τα χαρακτηριστικά της σοσιαλδημοκρατικής διαχειριστικής «λογικής» των μνημονιακών επιταγών και της πολιτικής ορθότητας.
Κοντολογίς, η χιονοστιβάδα από τις διαδοχικές ήττες αυτής της κυβέρνησης σπέρνει την κούραση, την απογοήτευση και την απελπισία μέσα στην κοινωνία. Το θέμα, λοιπόν, είναι αυτή η καθολική αποτυχία να μη χρεωθεί στο ριζοσπαστικό αριστερό ιδεώδες του παλιού ΣΥΡΙΖΑ, στον εμπνευσμένο πολιτικό στοχασμό: «Να αλλάξουμε τον κόσμο για να μη μας αλλάξει αυτός». Γιατί, απλά, κάποιοι στον ΣΥΡΙΖΑ επέλεξαν ν’ αλλάξουν αυτοί, αντί ν’ αλλάξουν τον κόσμο…