”Ο κίνδυνος της χρεοκοπίας που τρομάζει τις αγορές και θέτει την Ελλάδα ξανά στο στόχαστρο δεν είναι απαραίτητα τόσο απευκταία κατάστασηγια τις χώρες που καταλήγουν στο «κόκκινο».”
Αυτό επιβεβαιώνει σχετική μελέτη δύο επιφανών οικονομολόγων της Κάρμεν Ράινχαρτ και τουΚρίστοφερ Τράμπες, μελέτη που γίνεται ιδιαίτεραεπίκαιρη στις μέρες μας και πρώτα απ’ όλα για την Ελλάδα και γι’ αυτό την υπενθυμίζουμε.
Όπως ανέφερε και η Deutsche Welle όταν παρουσίαζε τη νέα αυτή επιστημονική μελέτη, οιεπερχόμενες γενιές δεν χάνονται από προσώπου γης, όταν μια χώρα έχει περάσει από τη στενωπό τηςχρεοκοπίας. Το αντίθετο!
Μικρό οικονομικό θαύμα
Αναζητώντας διδάγματα για το παρόν, δύο οικονομολόγοι, η καθηγήτρια στο Χάρβαρντ Κάρμεν Ράινχαρτ και ο Γερμανός συνάδελφός της Κρίστοφ Τράμπες, καθηγητής του Πανεπιστημίου τουΜονάχου, ανέλυσαν μια σειρά από χρεοκοπίες του παρελθόντος θέτοντας το εξής βασικό ερώτημα:πώς επιδρά μια απομείωση χρέους ή χρεοκοπία μιας χώρας στην ανάπτυξη και στην ευημερία του λαού της; Η απάντηση υπάρχει σε μια ερευνητική μελέτη των δύο οικονομολόγων με τον τίτλο «A distant mirror of debt, default and relief», για την οποία έχει γίνει αναφορά σε παλιές εφημερίδες και περιοδικά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, υποστηρίζουν οι δύο συγγραφείς, οι χρεοκοπίες επιφέρουν ένα μικρόοικονομικό θαύμα. Χώρες που κηρύσσουν στάση πληρωμών και -με ή χωρίς τη συναίνεση των δανειστών τους-κουρεύουν τμήμα του χρέους τους, αναπτύσσονται στη συνέχεια με γρηγορότερο ρυθμό απ’ ό,τι πριν.
Τι δείχνει το παρελθόν
Στη μελέτη τους οι Ράινχαρτ και Τρέμπες ανέλυσαν συνολικά 47 χρεοκοπίες χωρών, οι περισσότερες στο διάστημα του Μεσοπολέμου και στη Λατινική Αμερική των δεκαετιών του ’80 και του ’90. Από τα 47 κράτη, τα 39 κατέγραψαν γοργούς ρυθμούς ανάπτυξης μετά την κήρυξη μερικής ή ολικής στάσης πληρωμών. Σε 6 περιπτώσεις παρατηρήθηκε στασιμότητα και μόνο σε δύο χώρες συρρικνώθηκε η οικονομία.
Τα αξιοπερίεργο είναι ότι η ανάπτυξη κινήθηκε με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Στα πρώτα 4 χρόνια μετά την χρεοκοπία στο διάστημα του μεσοπολέμου ο μέσος όρος ήταν της τάξης του 16% και στις χώρες τηςΛατινικής Αμερικής 9%. Οι δύο οικονομολόγοι αποδεικνύουν με βάση ιστορικά δεδομένα ότι η διαγραφή χρεών έλαβε μεγάλες διαστάσεις.
Το 1934 πολλές ευρωπαϊκές χώρες δήλωσαν ότι δεν θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν άλλο ταδάνεια από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έναντι της Βρετανίας και των ΗΠΑ. Και ενώ για παράδειγμα το χρέος της Αυστρίας ήταν σχετικά μικρό, 23 εκ. δολάρια το 1934, η Γαλλία εξοικονόμησε ποσό της τάξης των δισεκατομμυρίων, μειώνοντας το χρέος της κατά 50% μετά το 1934.
“Καθαρό κούρεμα”
Μια συνηθισμένη αντίρρηση για τις διαγραφές χρεών είναι ότι ναι μεν οι βιομηχανικές χώρεςεξοικονομούν μικροπρόθεσμα χρήματα, μακροπρόθεσμα όμως «υποφέρουν» γιατί μετά τη χρεοκοπία κανείς δεν τις εμπιστεύεται, αφού έχουν διακινδυνεύσει την αξιοπιστία τους. Αλλά και αυτό φαίνεται να μην ισχύει, σύμφωνα με την μελέτη.
Μετά από μια χρεοκοπία το 1980 χρειάζονταν 4 χρόνια για να πάρει η χώρα νέα δάνεια. Την δεκαετία του ’90 οι χώρες που κήρυξαν στάση πληρωμών πήραν σχεδόν αμέσως φρέσκο χρήμα. Για τους νέους δανειστές ήταν προφανώς αδιάφορο εάν οι προηγούμενοι «αιμορράγησαν».
To συμπέρασμα
Το συμπέρασμα της μελέτης των Ράινχαρντ και Τρέμπερ είναι σαφές: όταν οι χώρες είναιυπερχρεωμένες, εκείνο που χρειάζεται είναι ένα καθαρό κούρεμα και όχι μακροχρόνιοι πολιτικοί τακτικισμοί. Βέβαια, απέναντι σε όλα αυτά, έχει αρχίσει εδώ και καιρό μια αντεπίθεση από τοτραπεζικό κεφάλαιο πρώτα απ’ όλα, με διάφορους οικονομολόγους και ινστιτούτα να προσπαθούν,ματαίως, να πλήξουν την επιστημονική αξιοπιστία των Ράινχαρτ και Τρέμπερ αλλά και ανάλογων μελετών της Ράινχαρτ σε συνεργασία με τον διάσημο οικονομολόγο, καθηγητή του Χάρβαντ, Κένεθ Ρόγκοφ.