Γράφει η Ροδάνθη Κουμή
«Ελλάδα…Όλα εδώ ξεκίνησαν κι εδώ θα καταλήξουν!
Τζελαλαντίν Αλ Ρουμί,
1207-1273 Πέρσης ποιητής.»
Από πού κατάγονται οι Έλληνες;
Είμαστε όντως πανάρχαια φυλή;
Ας το δούμε λίγο ιστορικά.
Οι Πρωτοέλληνες έφθασαν πιθανότατα στη σημερινή Ελλάδα, στο νότιο άκρο της Βαλκανικής χερσονήσου στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ., αν και έχει υποστηριχθεί μια μεταγενέστερη μετανάστευση από τη θάλασσα από τη Μικρά Ασία. Η σειρά των μεταναστεύσεων στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά τη 2η χιλιετία π.χ. πρέπει να αναδομηθεί βάσει των Αρχαίων ελληνικών διαλέκτων, όπως παρουσιάστηκαν αιώνες αργότερα και επομένως υπόκεινται σε ορισμένες αβεβαιότητες. Υπήρξαν τουλάχιστον δύο μεταναστεύσεις, η πρώτη των Ιώνων και των Αιολέων, από την οποία προέκυψε η Μυκηναϊκή Ελλάδα το 16ο αιώνα π.Χ., και η δεύτερη η Κάθοδος των Δωριέων γύρω στον 11ο αιώνα π.Χ., που εκτόπισε την Αρκαδοκυπριακή διάλεκτο, που καταγόταν από τη Μυκηναϊκή περίοδο.
Και οι δύο μεταναστεύσεις συνέβησαν σε αποφασιστικές περιόδους, η Μυκηναϊκή στη μετάβαση στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού και η Δωρική στο τέλος της. Οι Μυκηναίοι Έλληνες έφθασαν στη Θήβα και τη Θεσσαλία πριν από τους Αιολείς και ήταν οι πρώτοι Έλληνες στην Κρήτη και τελικά ο πρώτος Ελληνόφωνος λαός.
Η εθνογένεση του Ελληνικού έθνους σηματοδοτείται, σύμφωνα με μερικούς ερευνητές, από τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες το 776 π.Χ., όταν η ιδέα ενός κοινού Ελληνισμού μεταξύ των Ελληνόφωνων φυλών μεταφράσθηκε για πρώτη φορά σε μια κοινή πολιτιστική εμπειρία και ο Ελληνισμός ήταν κυρίως ζήτημα κοινού πολιτισμού. Η κλασική περίοδος του Ελληνικού πολιτισμού καλύπτει το διάστημα από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. μέχρι το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ..
Ο Όμηρος αναφέρεται στους “Έλληνες” ως μια σχετικά μικρή φυλή που κατοικούσε στη Θεσσαλική Φθία και είχε ως ηγέτη της τον Αχιλλέα. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Έλλην, ο πατριάρχης των Ελλήνων, ήταν γιος του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, που βασίλευαν σε όλη τη Φθία, των μόνων που επέζησαν μετά το μεγάλο κατακλυσμό, και απέκτησαν τρεις γιους, τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξούθο. Ο Αίολος και ο Δώρος μαζί με τους γιους του Ξούθου, τον Αχαιό και τον Ίωνα, αποτέλεσαν τους γενάρχες των τεσσάρων κυριότερων ελληνικών φυλών που ήταν οι Αχαιοί, οι Δωριείς, οι Αιολείς και οι Ίωνες.
Ο Ελληνιστικός πολιτισμός ήταν η επόμενη περίοδος του Ελληνικού πολιτισμού, της οποίας οι αρχές τοποθετούνται στο θάνατο του Αλέξανδρου. Η Ελληνιστική εποχή, που ονομάστηκε έτσι γιατί περιέλαβε το μερικό εξελληνισμό πολλών μη Ελληνικών πολιτισμών, διήρκεσε μέχρι την κατάκτηση της Αιγύπτου από τη Ρώμη το 30 π.Χ.. Παρά τη στρατιωτική τους υπεροχή οι Ρωμαίοι θαύμασαν και επηρεάστηκαν σημαντικά από τα επιτεύγματα του Ελληνικού πολιτισμού, εξ ου και η γνωστή δήλωση του Οράτιου:
Graecia capta ferum victorem cepit (” Η Ελλάδα, αν και κατελήφθη, αιχμαλώτισε τον άγριο κατακτητή της”).
Στη θρησκευτική σφαίρα αυτή ήταν μια περίοδος ριζικής αλλαγής. Η πνευματική επανάσταση που έλαβε χώρα επέφερε μια εξασθένηση της παλιάς Ελληνικής θρησκείας, της οποίας η παρακμή, που είχε αρχίσει τον 3ο αιώνα π.Χ., συνεχίστηκε με την εισαγωγή νέων θρησκευτικών ρευμάτων από την Ανατολή. Στον Ελληνικό κόσμο εισήχθησαν οι λατρείες θεοτήτων όπως η Ίσις και ο Μίθρας. Οι Ελληνόφωνες κοινότητες της εξελληνισμένης Ανατολής υπήρξαν καθοριστικές για την πρώιμη εξάπλωση του Χριστιανισμού το 2ο και 3ο αιώνα και οι πρώτοι ηγέτες και συγγραφείς του Χριστιανισμού (ιδιαίτερα ο Απόστολος Παύλος) ήταν γενικά Ελληνόφωνοι, αν και κανένας τους δεν ήταν από την Ελλάδα. Εντούτοις η ίδια η Ελλάδα είχε μια τάση να κλίνει προς την ειδωλολατρία και δεν ανήκε στα σημαίνοντα κέντρα του πρώιμου Χριστιανισμού. Στην πραγματικότητα μερικές αρχαίες Ελληνικές θρησκευτικές πρακτικές παρέμειναν της μόδας μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα, ενώ μερικές περιοχές όπως η νοτιοανατολική Πελοπόννησος παρέμειναν ειδωλολατρικές μέχρι και το 10ο αιώνα.
Οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν για να οριστεί η Ελληνικότητα ποικίλλουν ανά την ιστορία αλλά ποτέ δεν ήταν περιορισμένοι ή απόλυτα ταυτισμένοι με την ένταξη σε ένα Ελληνικό κράτος. Κατά τα Δυτικά πρότυπα ο όρος Έλληνες χρησιμοποιείται παραδοσιακά για όλους όσους έχουν μητρική γλώσσα την Ελληνική, είτε Μυκηναϊκή, είτε Βυζαντινή, είτε Νεοελληνική. Οι Βυζαντινοί Έλληνες αυτοαποκαλούνε Ρωμιοί και θεωρούσαν εαυτούς πολιτικούς κληρονόμους της Ρώμης, αλλά από το 12ο τουλάχιστον αιώνα αυξανόμενος αριθμός των μορφωμένων από αυτούς θεωρούσαν εαυτούς εξίσου κληρονόμους της Αρχαίας Ελλάδας, αν και για τους περισσότερους Ελληνόφωνους το “Έλληνες” σήμαινε ακόμη ειδωλολάτρες. Την παραμονή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης ο Τελευταίος Αυτοκράτορας παρότρυνε τους στρατιώτες του να θυμηθούν ότι ήταν οι απόγονοι των Ελλήνων και των Ρωμαίων.
Σήμερα οι Έλληνες είναι ένα έθνος με την έννοια του έθνους, όπως ορίζεται από τον Ελληνικό πολιτισμό και την Ελληνική μητρική γλώσσα και όχι από την ιθαγένεια, τη φυλή και τη θρησκεία και την υπηκοότητα οποιουδήποτε συγκεκριμένου κράτους. Στα αρχαία και τα μεσαιωνικά χρόνια, και σε μικρότερη έκταση σήμερα, ο ελληνικός όρος ήταν γένος, που επίσης υποδηλώνει κοινή καταγωγή.
Βέβαια όλα αυτές οι πηγές για την καταγωγή μας είναι πολύ λίγες .
Η ελληνική ιστορία έχει πολλά να μας πει για το παρελθόν μας αν ανοίξουμε τις σελίδες της.
Όμως εφόσον ξέρουμε ποιοι είμαστε, ίσως μάθουμε και που θα φτάσουμε.
Ή έστω, που μπορούμε να φτάσουμε!
Πηγές: