Το σχέδιο για τη σημαντική αυτή παρέμβαση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας παρουσιάζει με συνέντευξή του στο «Εθνος της Κυριακής» ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός.
Το προσχέδιο νόμου -εξηγεί- είναι ήδη έτοιμο και αναμένεται να δοθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση, ώστε να ψηφιστεί μέσα στο έτος: «Η πρωτοβάθμια φροντίδα είναι το μεγάλο έλλειμμα του ΕΣΥ από την ίδρυσή του, η αχίλλειος πτέρνα του», σημειώνει ο κ. Ξανθός.
Το κενό επιχειρήθηκε να καλυφθεί με τα πολυιατρεία του ΙΚΑ, τα οποία στη συνέχεια πέρασαν στον ΕΟΠΥΥ:
«Το σύστημα αυτό δεν ήταν διασυνδεδεμένο με το υπόλοιπο ΕΣΥ. Είχε πάρα πολλές παθογένειες και στρεβλώσεις, αλλά παρείχε συχνά αξιοπρεπείς υπηρεσίες και κυρίως δωρεάν. Δυστυχώς, με την παρέμβαση που έγινε το 2014 και την ψήφιση του νόμου 4238, ουσιαστικά αποδυναμώθηκε πλήρως».
Σύμφωνα με τον υπουργό Υγείας, υπάρχει ανάγκη επανεκκίνησης στην ΠΦΥ, η οποία προϋποθέτει τη στήριξη των σημερινών δομών: «Πρώτη μας μέριμνα είναι να υποστηρίξουμε, από άποψη στελέχωσης, εξοπλισμού και χρηματοδότησης, τις σημερινές δημόσιες δομές στην ύπαιθρο, αλλά κυρίως στα αστικά κέντρα όπου υπάρχει το μεγάλο έλλειμμα».
Πώς θα γίνει αυτό; Ο κ. Ξανθός διευκρινίζει: «Δημιουργήσαμε ένα κέντρο οδοντιατρικής φροντίδας στη Λένορμαν. Δώσαμε αρκετές θέσεις επικουρικών γιατρών στις δημόσιες δομές πρωτοβάθμιας φροντίδας. Προχωρούμε σε θεσμοθέτηση οργανισμών σε αυτές τις δομές, οι οποίες ήταν δομές του ΕΟΠΥΥ, που ενσωματώθηκαν στο ΕΣΥ. Αυτήν τη στιγμή δεν έχουν οργανισμό και οργανικές θέσεις και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τις ενισχύουμε με επικουρικό προσωπικό. Δεν μπορεί να γίνει προκήρυξη μόνιμου προσωπικού εάν δεν γίνει σύσταση οργανισμών».
Εκτός από τις υπάρχουσες δομές, η λειτουργία του νέου συστήματος θα βασιστεί σε αποκεντρωμένες μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι οποίες θα λέγονται Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ). Ο υπουργός εξηγεί το μοντέλο λειτουργίας τους:
«Διασφαλίζουμε την καθολική πρόσβαση και την ισότιμη φροντίδα των πολιτών στο σύστημα Υγείας. Κάθε μονάδα θα έχει έναν πληθυσμό αναφοράς, 10.000 κατά μέσον όρο, ανάλογα με πληθυσμιακές ή γεωγραφικές ιδιαιτερότητες.
Σύστημα αξιολόγησης
Η μονάδα έχει τη λογική της οικογενειακής φροντίδας. Ο πυρήνας της είναι ο οικογενειακός γιατρός, νοσηλευτές, επισκέπτες Υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί. Κάθε οικογενειακός γιατρός έχει “χρεωμένα” περίπου 2.000 άτομα. Εχει ευθύνη για τον εμβολιασμό, τους προληπτικούς ελέγχους, τα περιοδικά “τσεκάπ”, την αγωγή Υγείας, την παρακολούθηση χρονίων νοσημάτων και φυσικά την παραπομπή σε άλλα επίπεδα του συστήματος».
Οι νέες δομές φέρνουν ένα καινοτόμο σύστημα αξιολόγησης υπηρεσιών, το οποίο είναι πρωτόγνωρο για το ελληνικό Δημόσιο, τονίζει ο κ. Ξανθός: «Θα τηρούνται οδηγίες και πρωτόκολλα, ώστε να έχουμε πιο τεκμηριωμένη άσκηση της Ιατρικής, χωρίς προκλητή ζήτηση και περιττές παρεμβάσεις. Θα υπάρχουν υγειονομικοί δείκτες που πρέπει να παρακολουθούνται.
Για παράδειγμα, οι πάσχοντες από διαβήτη θα πρέπει να είναι σωστά ρυθμισμένοι και με βάση τον δείκτη αυτό, θα αξιολογούνται γιατροί και μονάδα. Πρόκειται για ένα “συμβόλαιο” υποχρεώσεων, το οποίο θα τηρείται ώστε να διασφαλίζεται ότι παρέχεται τεκμηριωμένη φροντίδα Υγείας και μετρήσιμη απόδοση του συστήματος».
Γιατροί πλήρους & αποκλειστικής απασχόλησης στις νέες δομές
Πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης θα είναι οι γιατροί που θα κληθούν να στελεχώσουν τις νέες δομές. Στόχος του υπουργείου Υγείας είναι να υπάρχει ενιαίο μοντέλο απασχόλησης σε ολόκληρο το σύστημα. Ο κ. Ξανθός εξηγεί:
«Για να λειτουργήσει η Πρωτοβάθμια Φροντίδα, έχουμε ανάγκη πρόσληψης περίπου 3.200 γιατρών και λοιπού προσωπικού. Από το σύνολο, το ένα τρίτο θα είναι γιατροί τριών συγκεκριμένων ειδικοτήτων: παθολόγοι, παιδίατροι και γενικοί γιατροί».
Το ιατρικό δυναμικό θα κληθεί να ακολουθήσει ένα σύντομο πρόγραμμα μετεκπαίδευσης. «Στόχος του προγράμματος θα είναι να μπουν στην κουλτούρα του οικογενειακού γιατρού.
Η εκπαιδευτική διαδικασία θα υλοποιηθεί σε συνεργασία με ομάδα ακαδημαϊκών με εξειδίκευση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Κρήτης».
Στις δομές του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ), οι οποίες μετέχουν στο νέο σύστημα, εργάζονται σήμερα γιατροί πολλών «ταχυτήτων». Από το 2014, που συγκροτήθηκε το ΠΕΔΥ (νόμος 4238), πολλοί έχουν αποχωρήσει, επιλέγοντας το ιδιωτικό τους ιατρείο.
Αιτήσεις
Μέχρι την εφαρμογή του νόμου, υπηρετούσαν 5.500 γιατροί στα τότε πολυϊατρεία του ΕΟΠΥΥ. Από αυτούς, 3.000 απολύθηκαν και 300 έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί.
Οι 5.500 γιατροί έγιναν 2.200 σήμερα και οι μισοί εργάζονται με ασφαλιστικά-δικαστικά μέτρα. Οι υπόλοιποι, περίπου 3.000, περιμένουν δικαίωση από την κυβέρνηση.
Η επιλογή που τους δίνεται, ωστόσο, είναι απολύτως συγκεκριμένη. Ο κ. Ξανθός σημειώνει ότι το σύνολο του ιατρικού δυναμικού που θα εργάζεται από το 2018 στο σύστημα Πρωτοβάθμιας θα είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης: «Στο νομοσχέδιο για την Ψυχική Υγεία, που πρόκειται να κατατεθεί, υπάρχει ρύθμιση για ενοποίηση εργασιακών σχέσεων στους γιατρούς του ΠΕΔΥ. Εως το τέλος του 2016, πρέπει να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο σύστημα.
Δεν βάζουμε ως απαίτηση να κλείσουν άμεσα το ιατρείο τους. Μέχρι να κριθούν από τα ειδικά συμβούλια αξιολόγησης μέσα στο 2017, θα πληρώνονται ως γιατροί κατηγορίας ΠΕ. Στον βαθμό που κριθούν θετικά, θα εντάσσονται στο σύστημα ως πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, με τον βαθμό γιατρών του ΕΣΥ».
Το πορτογαλικό μοντέλο
Η πρωτοβάθμια φροντίδα αποτελεί το «μαξιλάρι» του συστήματος Υγείας της Πορτογαλίας. Η μεταρρύθμισή του ξεκίνησε το 2005 και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παρεμβάσεις στην Ευρώπη. Παρέχεται από 74 δομές (Κέντρα Υγείας), οι οποίες διοικούνται από τοπικές διοικήσεις, παρόμοιες με τις ελληνικές Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ).
Οι δομές αυτές καταρτίζουν τριετές πρόγραμμα δράσης και στηρίζονται σε μικρές ομάδες, οι οποίες αποτελούνται από πέντε έως οκτώ οικογενειακούς γιατρούς, έξι έως δέκα νοσοκόμες και λοιπό προσωπικό.Το νέο σύστημα βασίζεται σε πέντε άξονες: Ατομική και οικογενειακή φροντίδα. Φροντίδα σε κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη. Παρεμβάσεις Δημόσιας Υγείας. Συγκέντρωση αναγκαίων υπηρεσιών και πόρων. Διοικητική αποκέντρωση.
Αμεση προσβασιμότητα για τον πολίτη και έλεγχος του κόστους
Το μοντέλο που υιοθετείται από το υπουργείο είναι ο πολίτης να μην επιλέγει με λογική αγοράς, αλλά να εμπιστεύεται την κατάλληλη ομάδα, η οποία -με επίκεντρο τον οικογενειακό γιατρό- θα έχει την ευθύνη της υγείας του. Θα τον καθοδηγεί και θα τον συμβουλεύει για τις υπηρεσίες.
Στο θέμα αναφέρθηκε και ο Σταμάτης Βαρδαρός, αναπληρωτής γενικός γραμματέας, με αρμοδιότητα την πρωτοβάθμια φροντίδα:
«Εχουμε την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Μέσα στην εβδομάδα είχαμε συνάντηση με αντιπροσωπεία του Περιφερειακού Γραφείου Ευρώπης του ΠΟΥ. Παρουσιάσαμε το σχέδιό μας και τα στελέχη του Οργανισμού δήλωσαν πρόθυμα να παράσχουν τεχνική και επιστημονική υποστήριξη στα βήματα που πρέπει να γίνουν, με βάση την εμπειρία της Πορτογαλίας, η οποία ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια».
Με το τρίτο Μνημόνιο η χώρα μας έχει δεσμευτεί για τη μεταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Από τις συναντήσεις της πολιτικής ηγεσίας με την τρόικα, οι εκπρόσωποι των δανειστών δεν παρεμβαίνουν ως προς τη μορφή που θα έχει το νέο σύστημα, ενώ δεν έχουν εκφράσει διαφωνία ως προς το υλοποιούμενο σχέδιο.
Σύμφωνα με τον κ. Ξανθό, ένα σωστό μοντέλο πρωτοβάθμιας φροντίδας αποτελεί στρατηγική απάντηση στο να έχεις ένα σύστημα Υγείας, που να είναι προσβάσιμο στον κόσμο και να έχει αποτελεσματικό έλεγχο του κόστους:
«Είναι η πολιτική απάντηση στο να έχουμε ένα σύστημα Υγείας με καθολικότητα, ισότητα και αποτελεσματικότητα. Πρόκειται για μία κοινωνική επένδυση, η οποία προοπτικά θα περιορίσει την προκλητή ζήτηση και τη σπατάλη» και θα διασφαλίσει την ποιότητα της φροντίδας.