«Δημόσιες επιχειρήσεις οι οποίες σκοπεύουν στη διασφάλιση ζωτικών αγαθών και λειτουργούν υπό καθεστώς μονοπωλίου, δεν μπορούν να μετατραπούν σε κατ’ ουσίαν ιδιωτικές επιχειρήσεις». Αυτό ξεκαθαρίζει η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής σε έκθεση που συνέταξε για το νομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα το οποίο εισήχθη σήμερα στην Ολομέλεια.
Η σχετική έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους πως σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας ενδεχόμενη μείωση του ποσοστού του Δημοσίου στην ΕΥΔΑΠ χαμηλότερα του 50% είναι αντισυνταγματική. Με τον τρόπο αυτό στέλνεται το μήνυμα στην κυβέρνηση πως η υπαγωγή της Εταιρείας Ύδρευσης στα περιουσιακά στοιχεία του νέου Υπέρταμείου ήταν εσφαλμένη!
Η σχετική έκθεση αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Έχει, όμως, πρόσφατα κριθεί (ΣτΕ 1906/2014, ΘΠΔΔ, 2014, σελ. 511 επ., με παρατηρήσεις Χ. Τσιλιώτη) ότι ο χαρακτήρας της δημόσιας επιχείρησης «αναιρείται στην περίπτωση της αποξενώσεως του Ελληνικού Δημοσίου από τον έλεγχο της ανωνύμου εταιρείας δια του μετοχικού κεφαλαίου, ήτοι της αποξενώσεώς του από εκείνο το ποσοστό των μετοχών (μεγαλύτερο του 50% σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας και το καταστατικό) που εξασφαλίζει τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα και τη δυνατότητα εκλογής, από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο είναι το ανώτατο διοικητικό όργανο της εταιρείας που διαμορφώνει τη στρατηγική και πολιτική της ανάπτυξής της και διαχειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία της.
Στην περίπτωση αυτή η δημόσια επιχείρηση ιδιωτικοποιείται όχι μόνον τύποις, δια της υπαγωγής της στις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου που διέπουν τις ανώνυμες εταιρείες, αλλά και κατ’ ουσίαν, μετατρεπόμενη σε ιδιωτική επιχείρηση, διότι παρέχεται σε ιδιώτες επενδυτές η νομική δυνατότητα συγκεντρώσεως του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου που εξασφαλίζει τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και την εκλογή της πλειοψηφίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας.Η δε κατ’ ουσίαν μετατροπή της δημοσίας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας, και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία».
Έτσι, κατά το Συμβούλιο της Επικρατείας, «οι υπηρεσίες της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. παρέχονται μονοπωλιακώς, σε μεγάλο πληθυσμό διαβιούντα υπό δυσμενείς οικιστικές συνθήκες στον περιορισμένο χώρο της Αττικής, από δίκτυα που είναι μοναδικά στην περιοχή και ανήκουν στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Συνίστανται δε οι υπηρεσίες αυτές στην ύδρευση και στην αποχέτευση που είναι αναγκαίες για την υγιεινή διαβίωση και, ιδίως, στην παροχή του πόσιμου ύδατος, φυσικού αγαθού α- παραίτητου για την επιβίωση που καθίσταται σπανιότερο συν τω χρόνω. Αβεβαιότητα ως προς τη συνέχεια της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφελείας με αυτόν τον βαθμό αναγκαιότητας δεν συγχωρείται από το άρ- θρο 5 του Συντάγματος, ειδικότερα δε από τη διάταξη της παραγράφου 5 που προσετέθη με το από 6.4.2001 Ψήφισμα της Ζ ́ Αναθεωρητικής Βουλής και κατοχυρώνει το δικαίωμα στην προστασία της υγείας, καθώς και από το άρθρο 21 παρ. 3 που ορίζει ότι το Κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών.
Συνεπώς, η αποξένωση του Ελληνικού Δημοσίου από την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της ΕΥΔΑΠ Α.Ε., του οποίου η διατήρηση είναι αναγκαία – υπό το δεδομένο νομικό καθεστώς – για να μη μετατραπεί η δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, συνιστά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος (…)».
Υπό το φως, επομένως, της ανωτέρω απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας, δημόσιες επιχειρήσεις οι οποίες σκοπεύουν στη διασφάλιση ζωτικών αγαθών, χωρίς τα οποία δεν υφίστανται οι ομαλοί όροι για την, κατά τα σύγχρονα κριτήρια, αξιοπρεπή διαβίωση του ανθρώπου και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, και λειτουργούν υπό καθεστώς μονοπωλίου, δεν μπορούν να μετατραπούν σε κατ’ ουσίαν ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα πρέπει δε το Ελληνικό Δημόσιο ή άλλα Ν.Π.Δ.Δ. να έχουν πάντοτε την πλειοψηφία των μετοχών, ούτως ώστε να μπορούν να διορίζουν και την Διοίκησή τους (βλ. και Χ. Τσιλιώτη, Το νομικοπολιτικό ζήτημα των ιδιωτικοποι- ήσεων των υποδομών στην Ελλάδα, Δ.Ε.Ε. 2014, σελ. 1139)».