Μοιάζει με καλή ζωή: σχετικά πλούσιοι, λογικά ίσοι, καλή ισορροπία εργασίας-ζωής, υψηλή απασχόληση, γενική ικανοποίηση. Τι έχουν για να παραπονεθούν οι Ολλανδοί;
Με ένα αποστάτη αντι-ισλαμιστή να βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις, είναι εύκολο να υποθέσει κανείς την Ολλανδία ως μια χώρα που πλήττεται από την αταξία της σύγχρονης βιομηχανικής εποχής: ανισότητα, άνισες ευκαιρίες, άσχημη συμπίεση της μεσαίας τάξης.
Τα στοιχεία, τουλάχιστον με μια πρώτη ματιά, δείχνουν να λένε μια διαφορετική ιστορία. Κάποιοι Ολλανδοί ψηφοφόροι μπορεί να κλίνουν προς εξτρεμιστές πολιτικούς, αλλά κατά μέσο όρο η κατάστασή τους είναι πολύ καλή. Υπάρχουν λίγες χώρες των οποίων οι κάτοικοι είναι περισσότερο πλούσιοι, υγιέστεροι ή πιο χαρούμενοι.
Το Ολλανδικό παράδοξο ανέδειξε ο Alexander Pechtold ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος D66 όταν κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε την Καμπούλ και παρουσιάστηκε στον Αφγανό πρόεδρο Hamid Karzai. «Η συνάδελφός μου», είπε: «Marianne Thieme, του κόμματος για τα ζώα». Την κοίταξε: Ενδιαφέρον, ενδιαφέρον. Θα αρχίσουμε ένα κόμμα για τα ανθρώπινα όντα, αλλά ίσως σε 50 χρόνια…», υπενθύμισε ο Pechtold. «Κάποιες φορές πιστεύω αληθινά ότι είμαστε λίγο κακομαθημένοι».
Αυτά είναι τα στοιχεία των FT για την Ολλανδική ζωή, που ψάχνει για τη δυσαρέσκεια που μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτά.
Είναι οι Ολλανδοί ικανοποιημένοι;
Σε σύγκριση με τους κατοίκους σε άλλες αναπτυγμένες οικονομίες οι Ολλανδοί είναι ευχαριστημένοι. Η ικανοποίηση για τη ζωή μετριέται στο 7,3, πολύ πάνω από το μέσο όρο του 6,5 για τα μέλη του ΟΟΣΑ, το κλαμπ των αναπτυγμένων χωρών.
Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στην καλή ισορροπία μεταξύ δουλειάς και αναψυχής. Οι Ολλανδοί εργαζόμενοι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο εκτός γραφείου, για αναψυχή ή με την οικογένειά τους, σχεδόν από κάθε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ. Δεν υπάρχει σχεδόν κανείς εργαζόμενος που δηλώνει ότι έπρεπε να δουλέψει εκτάκτως περισσότερες ώρες, έναντι σχεδόν ενός στους οκτώ Βρετανούς.
Χωρίς έλλειψη εργασίας
Η Ολλανδία έχει μια οικονομία που βάζει τους ανθρώπους στη δουλειά. Σχεδόν 82% του πληθυσμού σε ηλικία απασχόλησης έχει εργασία, συγκρινόμενο με 68% στη Γερμανία και 67% στη Γαλλία.
Αυτό ισχύει και για τις νέες ηλικίες. Οι κάτω των 25 ετών αγωνίζονται στις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες. Κι’ όμως δυο στους τρεις νέους Ολλανδούς έχουν απασχόληση, έναντι κάτω του 50% στο σύνολο του ΟΟΣΑ.
Κερδίζουν και εξάγουν
Ακόμα και με βάση τα ευρωπαϊκά στανταρτ οι Ολλανδοί είναι πλούσιοι. Το εθνικό εισόδημα ανά κάτοικο είναι γύρω στα 53.000 δολάρια, 38% υψηλότερο από την Ισπανία και την Ιταλία και 21% περισσότερο από τη Μεγάλη Βρετανία. Οι Ολλανδοί είναι και αρκετά ίσοι, επίσης: ο πλούτος μοιράζεται περισσότερο δίκαια απ’ ότι στις περισσότερες χώρες.
Όλος αυτός ο πλούτος κάθεται πάνω σε ένα μεγάλο πλεόνασμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Βρίσκεται πάνω από το 8% του ΑΕΠ φέτος, το τρίτο υψηλότερο στον ΟΟΣΑ. Πίσω του κρύβονται ισχυρές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων διατροφής και χημικών, και σχετικά υψηλή αποταμίευση και ξένες επενδύσεις πολυεθνικών και συνταξιοδοτικών κεφαλαίων.
Οι Ολλανδικές δυσαρέσκειες
Τι έχει πάει στραβά; Με την Ολλανδία, οι μέσοι όροι δεν δίνουν απαραίτητα όλη την εικόνα. Οι τάσεις είναι σημαντικές στην πολιτική και σε διάφορα επίπεδα οι Ολλανδοί δείχνουν δείγματα κόπωσης.
Η ποιότητα εργασίας, για παράδειγμα, δείχνει να μειώνεται. Υπάρχει μια απότομη αύξηση στο ποσοστό της προσωρινής απασχόλησης και της αυτοαπασχόλησης στη χώρα μετά την κρίση του 2008.
Σχεδόν ένας στους τέσσερις εργαζόμενους είναι με προσωρινά συμβόλαια, σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ και τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο απ’ ότι πριν την κρίση. Πάνω από τους μισούς εργαζόμενους κάτω των 25 ετών είναι με προσωρινά συμβόλαια, και ίσως δεν είναι πολύ ευτυχείς γι’ αυτό.
Η απόδοση της οικονομίας τα τελευταία είναι μακράν από «εντυπωσιακή». Επιτάχυνε το δεύτερο εξάμηνο του 2016 αλλά μόνο αφ’ ότου «πάλευε» για σχεδόν οκτώ χρόνια. Το εθνικό εισόδημα επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα μόλις το 2015. Συνολικά, η ολλανδική οικονομία έμεινε πίσω έναντι των περισσότερων χωρών του ΟΟΣΑ.
«Το εάν τα πράγματα πάνε καλά είναι πάντα σχετικό», δηλώνει ο Cas Mudde, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Georgia. «Οι Ολλανδοί δεν συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους Ελληνες, τους συγκρίνουν με τους Ολλανδούς πριν από δέκα χρόνια».
Πιστωτική σύσφιξη, και μην ξεχνάτε τις περιφέρειες
Ένα θολό σημείο στο Ολλανδικό success story είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Οι ολλανδικές εταιρείες παλεύουν για να βρουν χρήμα. Σχεδόν 12% των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων έχουν δυσκολίες στο να εξασφαλίσουν ένα τραπεζικό δάνειο, το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη, εξαιρουμένης της Ελλάδας. Μεταξύ αυτών που αιτούνται δάνειο στη χώρα, το ποσοστό απόρριψης είναι υψηλότερο ακόμα και από αυτό της Ελλάδας.
Η υψηλή συγκέντρωση του τραπεζικού συστήματος στην χώρα και τα υψηλά επιτόκια για μικρά δάνεια είναι μεταξύ των λόγων αυτής της εικόνας. Σχεδόν το 90% των τραπεζικών δανείων σε μικρομεσαίες προέρχεται από τις τρεις μεγάλες τράπεζες.
Τέλος, υπάρχουν περιφερειακές ανισότητες. Η ανεργία έπεσε στο 5,3% τον Ιανουάριο, χαμηλό ποσοστό σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Παραμένει όμως πολύ υψηλότερη από τα προ κρίσης επίπεδα. Κοιτώντας σε περιφερειακό επίπεδο άλλες διαφορές γίνονται ακόμα πιο ξεκάθαρες.
Η ανεργία έφτασε πάνω από το 9% στο Groningen. Αυτή η περιοχή στα βόρεια σύνορα τυγχάνει να είναι ένα από τα κάστρα του ακροδεξιού Wilders. Αλλά στην πολιτική κατάσταση της Ολλανδίας τίποτα δεν είναι τόσο απλό. Ο Wilders πηγαίνει επίσης καλά στο Zeeland και το Limburg, δυο περιοχές με τα χαμηλότερα επίπεδα ανεργίας στην Ολλανδία.
