Η διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα είναι κομβικής σημασίας έργο για την ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της χώρας (ΕΣΜΗΕ), καθώς προωθεί την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Κρήτης, κάτι που αποτελεί ζητούμενο εδώ και δεκαετίες. Παράλληλα, συμβάλλει στη δραστική μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας στο νησί και την ελάφρυνση των καταναλωτών όλης της χώρας από τις χρεώσεις Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ), κάτι που αποτελεί βασικό στόχο της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ, και εκπεφρασμένη προτεραιότητα της κυβέρνησης.
Η διασύνδεση της Κρήτης απαιτεί την υλοποίηση δύο έργων: Την διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου (Ι) και την διασύνδεση Κρήτης-Αττικής (ΙΙ). Η συνολική διασύνδεση της Κρήτης (Ι και ΙΙ) θα αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα (της τάξης του 1δισ. ευρώ) με πολύ σημαντικά άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ένα σημαντικό βήμα για την υλοποίηση της διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου, πραγματοποιήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου, με την έκδοση της απόφασης Έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Όπως είχε επισημανθεί στα πλαίσια της διαδικασίας διαβούλευσης για το Δεκαετές Πλάνο Ανάπτυξης του ΕΣΜΗΕ, οι κανόνες της ΕΕ προβλέπουν λήξη της εξαίρεσης για τα όρια εκπομπής ρύπων στις ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες σε αυτόνομα συστήματα (όπως αυτό της Κρήτης) το 2020. Από το σημείο εκείνο και μετά θα ισχύσουν αυστηρά όρια εκπομπών για τις μονάδες της Κρήτης, οι οποίες δεν θα μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους με τα σημερινά δεδομένα χωρίς να έρθει η χώρα αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο επιβολής δυσβάσταχτων προστίμων.
Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της διασύνδεσης του νησιού με το ηπειρωτικό σύστημα, η διασύνδεση Κρήτης-Πελοποννήσου είναι επιβεβλημένο να ολοκληρωθεί το 2020. Επιβεβλημένη είναι επίσης και η διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική, καθώς ο συνδυασμός των δυο αυτών έργων διασφαλίζει την ευστάθεια του ΕΣΜΗΕ σε βάθος χρόνου.
Όταν η τρέχουσα διοίκηση του ΑΔΜΗΕ ανέλαβε καθήκοντα στα τέλη Ιουνίου του 2017, καταγράφονταν ήδη σημαντικές καθυστερήσεις στην πορεία των προπαρασκευαστικών εργασιών και των προκηρύξεων των αναγκαίων διαγωνισμών για τη διασύνδεση Πελοποννήσου-Κρήτης σε σχέση με τα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα. Παρά την αδήριτη επιχειρησιακή ανάγκη να προχωρήσει άμεσα το έργο για τους προαναφερθέντες λόγους, εν τούτοις η διοίκηση, μόλις ενημερώθηκε για τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας της Λακωνίας που προκαλεί η όδευση του καλωδίου από την χερσόνησο του Μαλέα με εναέριο τμήμα μήκους 27,5 χλμ (αντιδράσεις που αποτυπώθηκαν και στην αρνητική γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου), κάλεσε εκ νέου σε διαβούλευση εκπροσώπους των κατοίκων, και ξεκίνησε τη διερεύνηση άλλων εναλλακτικών λύσεων που θα ελαχιστοποιούσαν το μήκος του εναερίου τμήματος επί της χερσονήσου Μαλέα.
Η διαδικασία αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τυχόν υιοθέτηση μιας λύσης με αμιγώς υπόγειες καλωδιακές γραμμές (χωρίς εναέρια τμήματα), θα επέφερε καθυστέρηση δύο ετών στην υλοποίηση του έργου, λόγω των πρόσθετων τεχνικών απαιτήσεων αλλά και των επιπλέον χρονοβόρων προπαρασκευαστικών εργασιών (εκπόνηση νέων μελετών, ανεύρεση νέων χώρων, πρόσθετες χρονοβόρες αδειοδοτήσεις, επανεξέταση του έργου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων κλπ). Ως αποτέλεσμα η ηλεκτρική επάρκεια της Κρήτης από το 2020 και μετά θα ετίθετο σε κίνδυνο, και όλοι οι πολίτες της χώρας θα συνέχιζαν να πληρώνουν το επιπλέον κόστος των ΥΚΩ για δύο επιπλέον έτη. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η όδευση του έργου διασύνδεσης Κρήτης-Πελοποννήσου έχει ήδη τροποποιηθεί μία φορά λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις της τοπικής κοινωνίας, με υπογειοποίηση περίπου του 30% του καλωδίου, μια τροποποίηση που έχει ανεβάσει σημαντικά το κόστος του έργου.
Η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ, με συμφωνία και του στρατηγικού επενδυτή, λαμβάνοντας υπόψη τις ενστάσεις των κατοίκων της Λακωνίας, προχωρά παρ’ όλα αυτά σε νέα τροποποίηση της τρέχουσας μελέτης όδευσης. Ειδικότερα, δρομολογείται η υπογειοποίηση ενός ακόμη τμήματος καλωδίου στην Πελοπόννησο. Επιπλέον, μελετάται η βέλτιστη τοποθέτηση των πυλώνων σε σχέση με την απόσταση τους από μικρές ορεινές κοινότητες και οικισμούς, και δρομολογείται η αντικατάσταση όσων από αυτούς είναι τεχνικά εφικτό με ειδικούς μικρότερους στύλους, ώστε να περιοριστεί η όχληση των κατοίκων στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Προτεραιότητα του ΑΔΜΗΕ, ωστόσο, αναγκαστικά παραμένει η έγκαιρη ολοκλήρωση του έργου που είναι απολύτως απαραίτητο για το ΕΣΜΗΕ και για το συνολικό οικολογικό αποτύπωμα της χώρας, καθώς θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση της ρύπανσης από τους συμβατικούς σταθμούς. Επιπλέον, η ολοκλήρωση του έργου το 2020 θα οδηγήσει άμεσα σε περιορισμό των χρεώσεων ΥΚΩ της τάξης των 150 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση, δηλαδή σε μείωση κατά 50% των ΥΚΩ που χρεώνονται λόγω της μη διασύνδεσης της Κρήτης και ανέρχονται σήμερα σε 300 εκατ. ευρώ.
Είναι επομένως προφανή τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη που προκύπτουν από το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Πελοποννήσου-Κρήτης για το σύνολο της χώρας. Τα οφέλη αυτά θα μεγιστοποιηθούν με την υλοποίηση της μεγάλης διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής, για την οποία η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια όχι μόνο για να γίνει με τον πιο αποδοτικό τρόπο, αλλά και να επιταχυνθεί έτσι ώστε να ολοκληρωθεί ακόμα και πριν το 2023, όπως προβλέπεται σήμερα.