Η οικονομική σημασία του Εθνικού Δρυμού – Οι τουρίστες, οι προοπτικές μέσα από τα στοιχεία έρευνας του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων
Η διεθνής αναγνώριση από την UNESCO για τρεις περιοχές της Κρήτης (Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς, ως UNESCO Biosphere Reserve, και Γεωπάρκα Ψηλορείτη και Σητείας) δεν είναι ευρύτερα γνωστή στους επισκέπτες, αν και θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς την κατεύθυνση της τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης. Η ανάδειξη αυτής της πολύ σημαντικής περιβαλλοντικής αναγνώρισης θα πρέπει να αποτελέσει στρατηγικό στόχο προκειμένου να αναβαθμιστεί το τουριστικό προϊόν και να δημιουργηθεί υπεραξία για την τοπική κοινωνία, σημειώνουν ως βασικό στοιχείο οι ερευνητές του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ) που, σε συνεργασία με τον φορέα διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και τη Διεύθυνση Δασών Χανίων, πραγματοποίησαν την ετήσια έρευνα ικανοποίησης του επισκέπτη του Εθνικού Δρυμού της Σαμαριάς.
Για την τουριστική σεζόν του 2017, ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς παρέμεινε ανοιχτός από τις 15 Απριλίου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, για 161 μέρες σε όλο το μήκος του και από τις 2 εισόδους και για 15 μέρες μόνο από τη νότια είσοδο. Ο συνολικός αριθμός επισκεπτών ήταν 149.121, αριθμός αυξημένος κατά 1.478 άτομα σε σχέση με τη σεζόν του 2016, παρά τον σημαντικά μειωμένο αριθμό ημερών λειτουργίας σε σχέση με το προηγούμενο έτος (192). Ο μέσος όρος επισκεπτών ανά ημέρα ήταν 847 άτομα σε σχέση με τα 757 του 2016, ενώ οι μήνες με τους μεγαλύτερους αριθμούς επισκεπτών ήταν ο Αύγουστος με 34.496 άτομα, ο Σεπτέμβριος με 28.634 άτομα και ο Ιούλιος με 28.142.
Η έρευνα
Για άλλη μια χρονιά δεν παρατηρείται διαφοροποίηση στο φύλο των επισκεπτών, οι οποίοι κατανέμονται 50/50 σε άνδρες και γυναίκες. Το 59,6% είναι νεαρής ηλικίας, μέχρι 35 ετών, με 23,7% να είναι μεταξύ 36 και 50 και 14% μεταξύ 51 και 65 ετών. Το επίπεδο εκπαίδευσής τους είναι υψηλό, με 66% από αυτούς να είναι κάτοχοι τουλάχιστον πανεπιστημιακού τίτλου σπουδών και ένα 34% κάτοχοι μάστερ ή διδακτορικού διπλώματος. Το 47,6% των επισκεπτών διαθέτει ετήσιο προσωπικό εισόδημα πάνω από €34.000.
Η διάρκεια της διαμονής στα Χανιά των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς κατά κύριο λόγο είναι μία εβδομάδα σε ποσοστό 39,3%, με 31,3% να διαμένουν για λιγότερο από μία εβδομάδα και 29,4% για μεγαλύτερο διάστημα. Οι επισκέπτες έρχονται κυρίως από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, κατά κύριο λόγο τη Γαλλία σε ποσοστό 15,9%, τη Γερμανία σε ποσοστό 11,9% και τη Δανία σε ποσοστό 11,5%. Μεγάλη πτώση παρατηρείται στις σκανδιναβικές χώρες, των οποίων το ποσοστό έπεσε στο 10,6% σε σχέση με το 21,6% της προηγούμενης σεζόν και μικρότερη για τις μεσογειακές χώρες με 12,7%. Σε σχέση με τις προηγούμενες σεζόν σημαντικά ποσοστά συγκεντρώνουν οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί (6,6% και 4,8% για το 2017).
Για άλλη μια χρονιά το μεγαλύτερο ποσοστό (62,8%) επιλέγει μια εκδρομή τουριστικού πρακτορείου προκειμένου να μεταβεί στη Σαμαριά, με το 22,3% να επιλέγει το ΚΤΕΛ και το 14,9% κάποιο άλλο μέσο. Κατά κύριο λόγο ήταν η πρώτη τους επίσκεψη στην περιοχή σε ποσοστό 90,1%.
Το 75,9% των επισκεπτών είχε πληροφορίες για τον Εθνικό Δρυμό πριν φτάσει στην Κρήτη, κυρίως από το Internet αλλά και από φίλους και συγγενείς που τον επισκέφτηκαν στο παρελθόν. Οι πιο δημοφιλείς σελίδες – πηγές πληροφοριών είναι το Trip Advisor, το Routard και το Lonely Planet.
Οι επισκέπτες φαίνονται καλά πληροφορημένοι για άλλη μια χρονιά για τα προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας της περιοχής, αλλά αντίθετα μόνο το ένα τέταρτο γνώριζε ότι φέρει την αναγνώριση UNESCO Biosphere Reserve και τι περιλαμβάνει ακριβώς το πρόγραμμα «UNESCO – Ανθρωπος και Βιόσφαιρα». Τα ποσοστά πέφτουν ακόμα χαμηλότερα για τις άλλες δύο αναγνωρισμένες από την UNESCO περιοχές της Κρήτης στον Ψηλορείτη και τη Σητεία, αφού μόνο 11,9% των επισκεπτών δήλωσαν ότι γνωρίζουν την ύπαρξή τους. Τον κανονισμό λειτουργίας διάβασε το 51,8% των επισκεπτών, ενώ το ποσοστό που έκανε στάση σε κέντρο πληροφόρησης έφτασε το 28%.
Ικανοποίηση
Αρκετά ευχαριστημένοι φαίνονται οι επισκέπτες από την εμπειρία τους όταν κλήθηκαν να αξιολογήσουν διάφορες επιμέρους μεταβλητές. Η σήμανση κατά μήκος του μονοπατιού αξιολογείται από το 39,2% ως «πολύ καλή» και το 20,8% ως «άριστη». Το ίδιο ισχύει τόσο για τους χώρους ανάπαυσης, με τα αντίστοιχα ποσοστά να αγγίζουν το 41,6% και 29,4%, όσο και για το προσωπικό του Εθνικού Δρυμού, με τα αντίστοιχα ποσοστά να αγγίζουν το 38,2% και 27,9%. Το επίπεδο ασφάλειας που αισθάνονται κατά τη διάρκεια της διέλευσής τους χαρακτηρίζει ως τουλάχιστον υψηλό το 67,7% των επισκεπτών, ενώ παράλληλα φαίνονται ικανοποιημένοι από τον διαθέσιμο χρόνο που είχαν για τη διέλευσή τους σε ποσοστό 76,8%.
Σχετικά λιγότερο ικανοποιημένοι συγκριτικά φαίνονται οι επισκέπτες από τις διαθέσιμες πληροφορίες που είχαν για τον χώρο, με το 34,5% να τις βρίσκει μέτριες και ένα 8,9% να τις θεωρεί ανεπαρκείς, από τις τοπικές επιχειρήσεις όπου το 41,9% των επισκεπτών τούς δίνει «μέτρια» αξιολόγηση και 17,4% αρνητική, αλλά και από το συνολικό κόστος μεταφοράς προς και από τον Εθνικό Δρυμό, με τα αντίστοιχα ποσοστά να είναι 40,6% και 32,6%. Αντίθετα, όταν οι επισκέπτες κλήθηκαν να αξιολογήσουν το τοπίο σε σχέση με τις προσδοκίες τους, πάνω από ένας στους δύο το βαθμολόγησαν ως άριστο και 32,7% ως πολύ καλό.
Ιδιαίτερα ικανοποιημένοι δηλώνουν με το αντίτιμο της εισόδου σε ποσοστό 57,3%, ενώ το 83% είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν και αυξημένο εισιτήριο τουλάχιστον κατά €2. Σημαντικά ποσοστά επισκεπτών δήλωσαν ότι θα ήταν διατεθειμένοι να καταβάλουν και €5 ή €10 παραπάνω από το σημερινό αντίτιμο προκειμένου να επισκεφτούν τη Σαμαριά. Το ποσοστό για τα €5 επιπλέον φτάνει το 39%, ενώ ειδικά για το ποσοστό των επισκεπτών που θα έδιναν ακόμα και €10 επιπλέον παρατηρείται αισθητή αύξηση, από 17,7% για το 2016 σε 26% για το 2017.
Οικονομικά στοιχεία
Για άλλη μια φορά φαίνεται το οικονομικό όφελος που προκύπτει για τις τοπικές επιχειρήσεις εστίασης, αφού το 77,2% των επισκεπτών θεωρεί πολύ πιθανό να γευματίσει σε κάποια ταβέρνα της περιοχής μετά το τέλος της πεζοπορίας. Αντίθετα μόνο το 21,7% δήλωσε αντίστοιχη βεβαιότητα σε σχέση με την προοπτική να διανυκτερεύσει στην περιοχή, που δείχνει για άλλη μια φορά ότι οι τοπικοί φορείς και επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμα καταφέρει να «κρατήσουν» τους επισκέπτες στην περιοχή. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να πολλαπλασιάσει την υπεραξία που κερδίζει η τοπική οικονομία από την επισκεψιμότητα στον Εθνικό Δρυμό και να συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξή της. Η μεγάλη προθυμία καταβολής μεγαλύτερου εισιτήριου (willingness to pay) αποτελεί άλλο έναν δείκτη της αξίας που θεωρούν οι επισκέπτες ότι έχει ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς για αυτούς και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για αυτήν
Οταν οι επισκέπτες κλήθηκαν μάλιστα να αξιολογήσουν το πόσο τους επηρέασε η ύπαρξη του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς στην απόφασή τους να επιλέξουν την Κρήτη ως προορισμό των διακοπών τους, το 32,3% των επισκεπτών απάντησε «πολύ» ή «καθοριστικά», ποσοστό αισθητά αυξημένο σε σχέση με το 24,1% της προηγούμενης σεζόν. Ο δείκτης αυτός υποδεικνύει τη δυναμική που έχει ο Εθνικός Δρυμός ως σημαντικό «κεφάλαιο» (asset) για την κρητική οικονομία.