Του Μιχάλη Παπαδόπουλου *
Λίγες μόνο μέρες πριν ξεσπάσει το σκάνδαλο με την κολοσσιαία πολυεθνική φαρμακοβιομηχανία με έδρα την Ελβετία NOVARTIS κυκλοφόρησε ένα βιβλίο (ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ – εκδόσεις Nήσος) που εξετάζει την εισβολή της ιδεολογίας στις επιστήμες ψυχικής υγείας σε συνθήκες νεοφιλελεύθερου οικονομικού συστήματος καθώς και την κατεδάφιση της Ψυχιατρικής από το γιγαντιαίο μέγεθος της Φαρμακοβιομηχανίας.
Το βιβλίο αυτό είναι μια κραυγή αγωνίας για την επιθανάτια αγωνία της ψυχιατρικής και των επιστημών της ψυχικής υγείας. Η παρέμβαση της φαρμακοβιομηχανίας είναι τόσο καθοριστική που επηρεάζει την «Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρία» η οποία κατέχει την εξουσία για την σύνταξη του Διαγνωστικού και Στατιστικού εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών (DSM) το οποίο θεωρείται η βίβλος των ψυχιάτρων.
Η διαπλοκή επιφανών καθηγητών της ψυχιατρικής με την ανθούσα φαρμακοβιομηχανία οδήγησε στην επινόηση όλο και περισσότερων «διαταραχών». Έτσι από τις 60 διαταραχές που όριζε η πρώτη έκδοση του DSM το 1952 μετά τις περιοδικές αναθεωρήσεις φτάσαμε στο DSM 5 (2013) στις 450. Η εισβολή της ιδεολογίας στα επιστημονικά κριτήρια τεκμηριώνεται με τον ορισμό αποκλίσεων από το «θεωρούμενο κανονικό» ως διαταραχών π.χ. 309,3 Απροσδιόριστη Διαταραχή Προσαρμογής- 301,7 Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας. -313,81 Εναντιωτική Προκλητική Διαταραχή. Είναι επίσης γνωστό πως το 2004 οι φαρμακοβιομηχανίες επένδυσαν το 24,4% των πωλήσεων τους για μάρκετινγκ, έναντι 13,4 για την έρευνα.
Η επινόηση καινούργιων «διαταραχών» πλήττει ιδιαίτερα την παιδική ηλικία όπου βλέπουμε να ενσκήπτουν ως επιδημίες οι «μαθησιακές δυσκολίες», η «δυσλεξία», η «διαταραχή του φάσματος του αυτισμού». Εκείνη όμως η διαταραχή που κέρδισε τη «μάχη» των media είναι η περιβόητη ΔΕΠΥ (ADHD) « Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα». Πρόκειται για μια κατασκευασθείσα ασθένεια όπως ο καθηγητής της παιδοψυχιατρικής Leon Eisenberg, που θεωρείται επιστημονικός της πατέρας, κατήγγειλε λίγες μέρες πριν πεθάνει. Είχε ομολογήσει επίσης ο ίδιος, στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel (6-12-2012) πως οι έρευνες του ήταν παραπλανητικές.
Διαβάζοντας κανείς για το Διαγνωστικό Εγχειρίδιο βρίσκεται ενώπιον ενός παράξενου φαινομένου. Από την μια η επίσημη επιβολή του κα η υπάκουη εφαρμογή του που φτάνει μέχρι το θρησκευτικό ζήλο και από την άλλη η έντονη κριτική του από πληθώρα επιστημονικών σωμάτων και ειδικών ψυχοεπιστημόνων. Είναι αξιοσημείωτο πως ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής του DSM 4 Allen Frances δήλωσε στην παρουσίαση του DSM 5 τον Μάιο του 2011 πως το DSM αποτελεί «φοβερή απειλή για την κοινωνία μας, μια πραγματική καταστροφή για την υγεία» O Frances ασκεί μια οξύτατη κριτική στο DSM σε συνέντευξη του στο Le Nouvel Observateur (20-11-2014) με τίτλο « Η ψυχιατρική βρίσκεται σε κατάσταση ανεξέλεγκτης διολίσθησης.»
Ο Νικόλαος Ρόζος Επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ο συγγραφέας μας δείχνει με σαφήνεια πως επιφανείς εκπρόσωποι της ιατρικής επιστήμης της ψυχικής υγείας τίθενται στην υπηρεσία φαρμακοβιομηχανιών επινοώντας, προς αύξηση των πωλήσεών τους, ασθένειες των παιδιών που κατ΄ αυτούς συνίστανται στο ότι ορισμένες εκδηλώσεις της προσωπικότητάς τους εκφεύγουν από το «κανονικό» και πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι με την εξέταση τους ως αντιδράσεις στο οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον αλλά συμπτωματικά, ως αποκλίσεις δηλαδή από την, κατά τους ίδιους, ενιαία και ανεξάρτητη από το περιβάλλον λειτουργία του εγκεφάλου. Επινόηση σε τραγική αντίφαση με τον σεβασμό στη διαφορετικότητα του καθενός που δέχεται ο νομικός πολιτισμός μας, πολλώ μάλλον όταν αυτό συμβαίνει στο στάδιο της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του παιδιού».
Η δε Μαρίλια Αβέρωφ Αϊζενστάιν, Διδάσκουσα αναλύτρια της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας εκπρόσωπος της Ευρώπης στο Δ.Σ. της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης(IPA) με πλούσια επιστημονική δράση και συγγραφικό έργο σε διεθνές επίπεδο, αναφέρει στον πρόλογο της πως: «Ο Μιχάλης Παπαδόπουλος υπογράφει ένα σπουδαίο βιβλίο για όλους τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας του παιδιού όπως και του ενήλικα. Είναι ακόμη ένα βιβλίο καλά τεκμηριωμένο και καλογραμμένο που διαβάζεται λοιπόν από ένα φωτισμένο ευρύ κοινό και το οποίο γράφτηκε με πάθος και ελπίζω πως θα διαβαστεί με το ίδιο πάθος από πάρα πολλούς αναγνώστες.
Τελειώνοντας, θεωρώ ως «μαχητής» μιας επιστήμης που έχει ως αντικείμενο το Υποκείμενο, τον Άνθρωπο, και υπερασπιζόμενος την ηθική και δεοντολογία του επαγγέλματος οφείλω να αντισταθώ στην εισβολή της ιδεολογίας στις επιστήμες της ψυχικής υγείας σε συνθήκες νεοφιλελεύθερου οικονομικού συστήματος.
Την Παρασκευή 26.01.18 οι εκδόσεις νήσος παρουσίασαν το βιβλίο «Η αυτοκτονία της Ψυχιατρικής» στο Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ στο Κολωνάκι στην Αθήνα. Η παρουσίαση έγινε υπό μορφή συζήτησης, με κύριους ομιλητές τη Μαρίλια Αβέρωφ Αϊζενστάιν και τον Νίκο Ρόζο, τη συζήτηση συντόνισε ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Γεράσιμος Κουζέλης. Η συζήτηση περιλάμβανε ένα μεγάλο μέρος όπου συμμετείχε ενεργά το κοινό και ο συγγραφέας του βιβλίου Μιχάλης Παπαδόπουλος. Αξίζει να σημειώσουμε πως πολλοί από τους συμμετέχοντες με σημειώματα τους στα κοινωνικά δίκτυα τόνιζαν επίσης την πρωτοφανή προσέλευση ενδιαφερομένων και επαγγελματιών της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης.
* Μιχαήλ Κ. Παπαδόπουλος Διδάκτωρ ψυχολογίας, συγγραφέας και ποιητής / Λεμεσός, Κύπρος /mpapadopsy@gmail.com