Του Γιάννη Τσουκάτου

«Ο Υμπύ είναι ένα βδελυρό υποκείμενο και γι’ αυτό μοιάζει σε όλους μας»

Αλφέ Ζαρί

Πριν από λίγες μέρες είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε μια θεατρική παράσταση στην κατάληψη Rosa Nera. Ήταν το έργο «Υμπύ τύραννος» του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα Αλφρέ Ζαρί (1873-1907). Ο Υμπύ τύραννος είναι ένα από τα τέσσερα έργα που έγραψε ο Ζαρί με ήρωα τον Υμπύ, τα άλλα είναι: Ο Υμπύ κερατάς, ο Υμπύ δεσμώτης, ο Υμπύ στο λόφο, με πιο γνωστό το πρώτο, που έγραψε σε ηλικία 23 ετών.

Στόχος του Ζαρί με το έργο αυτό ήταν να προκαλέσει, να φτύσει κατάμουτρα τις σεμνοτυφίες των δήθεν ευγενών, που κατά βάθος το μόνο που επιθυμούν είναι να γεμίσουν τις τσέπες με χρήμα και τις κοιλιές τους με φαί. Και όταν δουν τα σκούρα κρύβονται δειλοί και φοβητσιάρηδες. Αν και το έργο αναφέρεται σε μια φανταστική Πολωνία με ένα λοχαγό να σφετερίζεται και να κατακτά τελικά το θρόνο αφού πρώτα σφάζει σχεδόν όλη την βασιλική οικογένεια μετά από προτροπή της γυναίκας του, διόλου δεν διαφέρει από τη βιαιότητα, τις θηριωδίες και τον ατομισμό της εποχής που γράφτηκε, αλλά και της σύγχρονης εποχής.

Η αλαζονεία του κυρ-Υμπύ και του περιβάλλοντός του για δόξα και πλούτο γενούν ακραίους χαρακτήρες, που αποδόθηκαν εξαιρετικά με τις γκροτέσκο-καρικατούρες μορφές που επιλέχθηκαν. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι την εποχή που ο Ζαρί έγραψε το έργο αυτό ανέβαζε με τους συμμαθητές του παραστάσεις κουκλοθέατρου με μαριονέτες για να κοροϊδέψουν ένα μαλθακό καθηγητή τους. Η επιλογή της υπερβολής με τις ακραίες εκφράσεις αποδίδει αυτό που ακριβώς ήθελε να δώσει ο Ζαρί μέσα από το κείμενό του: να προκαλέσει, να ασκήσει κοινωνική κριτική, να βλασφημήσει, να βωμολοχήσει, να παραβιάσει τον καθωσπρεπισμό, να χλευάσει, να γίνει αναιδής απέναντι στο ίδιο του το κοινό. Αυτό φαίνεται από την πρώτη λέξη του έργου: «Σκρατά κι απόσκρατα!» Ο κυρ-Υμπύ δεν είναι μόνο μια καρικατούρα ενός αστού, αλλά η σκοτεινή πλευρά του κοινού ανθρώπου.

Μια ανατρεπτική παράσταση που εκτός από τα αυτονόητα διδάγματα περί της ομοιότητας της πάλαι νυν και αει εξουσίας, μας έδωσε εξαιρετικά δείγματα ευρηματικότητας και τόλμησε να πρωτοτυπήσει με minimal προσέγγιση στα σκηνικά, τα κοστούμια, στο όλο στήσιμο. Ευφάνταστες σκηνές όπως αυτή κατά την σύρραξη μεταξύ Πολωνών και Ρώσων με δύο ΔέςΠολλες να φυσάνε τον κυρ-Υμπύ στα μούτρα ενώ ιππεύει σε slow motion μετέφεραν δημιουργικά το κοινό σε ένα υπερεαλιστικό και εύθυμο περιβάλλον.

Τέλος δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή του χώρου της κατάληψης για να ανεβεί το έργο. Αν δεν υπήρχε η Rosa Nera έπρεπε να φτιάξουν μία για να βρει το έργο το χώρο που του ταιριάζει. Τι πιο φυσιολογικό από το να δοθεί μια ανατρεπτική παράσταση σε ένα χώρο που έχουν καταλάβει αναρχικοί! Οι ΔέςΠολλες αξίζουν συγχαρητήρια και γι αυτό (αν και είναι πολλές…) τις αναφέρουμε: Δώρα Γεωργιάδου, Φωτεινή Δημοπούλου, Ελένη Ζαχαριάδου, Φωτεινή Ρεκούνα, Θέκλα Σιώκου και Άννα Τσουνάπη. Έδειξαν ότι η αγάπη για το θέατρο ξεφεύγει από το αν είσαι ερασιτέχνης ή επαγγελματίας ηθοποιός, αφού το κάνεις επειδή σ’ αρέσει και εμείς ήμασταν τυχεροί που βρεθήκαμε εκεί γιατί μας άφησαν να απολαύσουμε αυτό που γουστάρουν να κάνουν. Χαιρόμαστε πολύ που στα Χανιά γίνονται τόσο ωραία πράγματα, που σπέρνουν στη νεολαία το σποράκι της δημιουργικότητας μέσα από την έκφραση. Επίσης ένα μεγάλο μπράβο για τη σκηνοθεσία τους Κατερίνα Μαντίλ-Άρη Τσαούση, για τα σκηνικά την Υπατία Μαμούνα, για το φωτισμό τον Βικέντιου Μηλογιαννάκη, για τη μουσική επιμέλεια τους Zerus-ΔέςΠολλες, για την αφίσα τον Μελέτη Μαργαρίτη.

Όσοι δεν πρόλαβαν μπορούν να παρακολουθήσουν την παράσταση   26 και 27/5 (έναρξη 9,30 μ.μ.) αν φυσικά βρουν κενές θέσεις και αν βλέπουν με καλό μάτι τους καταληψίες, που αν και αναρχικοί μια χαρά τα καταφέρνουν στην οργάνωση του χώρου και στην απόδοσή του στην κοινωνία με ποιοτικές εκδηλώσεις.