Της Μυρσίνης Γρηγόρη
Μπορούν η ιστορία, η παράδοση, ο πολιτισμός, μαζί με το ανθρώπινο μεράκι, να εξελιχθούν σε οικονομικό μέγεθος, σε επένδυση, σε ανάπτυξη, που τόσο έχει ανάγκη η Ελλάδα; Μπορούν, απαντά η εμπειρία του Βάμου, στα Χανιά της Κρήτης.
Βάμος Χανίων, ένα χωριό που κινδύνευε τη δεκαετία του ογδόντα να γίνει φάντασμα του εαυτού του, όπως τόσα άλλα στην πατρίδα μας. Αλλά που σήμερα ανθίζει, μεταφορικά και κυριολεκτικά.
Σπίτια, πανδοχεία, και ελαιουργεία, με ζωή αιώνων, αναπαλαιώθηκαν, για να μεταμορφωθούν σε όμορφους και ολοζώντανους ξενώνες, διατηρώντας την αρχιτεκτονική τους. Μια βιοτεχνία τοπικών προϊόντων προσφέρει τις γεύσεις της στους επισκέπτες. Ενώ η παραδοσιακή κρητική φιλοξενία περιβάλλει το εγχείρημα με το φως εκείνο, που είναι αδύνατο να ανταγωνιστούν τα πολλά αστέρια των ξενοδοχείων πολυτελείας.
Το εγχείρημα ξεκίνησε μια παρέα από φίλους, συντοπίτες, δημιουργικούς ανθρώπους, που είχαν το θάρρος να αφήσουν τη ζωή της μεγαλούπολης και να επιστρέψουν, για να προκόψουν στον τόπο τους –και μαζί με τον τόπο τους. Η εταιρεία «BAMOΣ A.E», που ιδρύθηκε το 1995 και εδρεύει στο χωριό, ειδικεύεται στον αγροτουρισμό, στις διακοπές της υπαίθρου και του πολιτισμού. Σήμερα, έχει συνολικά 21 ξενώνες εκ των οποίων οι 15 είναι αγροτουριστικοί. 7.000 επισκέπτες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους ξένοι, έρχονται εδώ κάθε χρόνο, για να πάρουν μια γεύση της κρητικής ζωής και της κρητικής υπαίθρου. Να πιούν τον καφέ τους σε ένα παραδοσιακό καφενείο, να δοκιμάσουν την ποίησης της τσικουδιάς σε ένα παραδοσιακό καπηλειό, να απολαύσουν την κρητική κουζίνα σε ένα παραδοσιακό εστιατόριο. «Κανείς δεν έρχεται εδώ μόνο για να κοιμηθεί σε ένα ωραίο σπίτι, στη φύση, λένε με υπερηφάνεια οι πρωτεργάτες της Βάμος ΑΕ. Ο επισκέπτης που φτάνει μέχρι αυτή τη γωνιά της Κρήτης είναι συνήθως «ψαγμένος» και δεν αναζητά τουρισμό με βραχιολάκι. Στον Βάμο θα βρει και θα ζήσει:
– Μαθήματα παραδοσιακής Κρητικής μαγειρικής
– Πεζοπορίες στην περιοχή
– Επίσκεψη στα αυθεντικά τυροκομεία
– Επίσκεψη στα οινοποιεία
– Επίσκεψη στα ελαιουργεία,
– Επίσκεψη στους μελισσοκόμους
– Εποχιακές Δραστηριότητες (Συγκομιδή και παραγωγή)
Τελευταία, οργανώνονται επισκέψεις σε μητάτα (στάνες). Εκεί οι επισκέπτες, με τις οδηγίες του βοσκού, αρμέγουν τα πρόβατα και φτιάχνουν φρέσκο τυρί. Στο τέλος, παρέα με τους βοσκούς, απολαμβάνουν ένα υπέροχο γεύμα στην φύση. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε την ταβέρνα, που σερβίρει παραδοσιακό φαγητό, παρασκευασμένο μόνο από ντόπια υλικά, και το «καφέ τέχνης», που συνδυάζει τις λειτουργίες καφενείου με πολιτιστικές δράσεις, καταλαβαίνει κανείς όχι μόνο γιατί τόσοι ξένοι επισκέπτες διαλέγουν τον Βάμο, αλλά και γιατί πολλοί Έλληνες, τα σαββατοκύριακα ιδιαίτερα, έρχονται εδώ για βόλτα και φαγητό.
Μισή ώρα από τα Χανιά, σκαρφαλωμένος σε όμορφες πλαγιές, ο ημιορεινός Βάμος ατενίζει ψηλά τα υπερήφανα Λευκά Όρη. Ως πρωτεύουσα του Λιβά (Νομού) Σφακίων γνώρισε στην εποχή των Οθωμανών σύντομη, αλλά μεγάλη ανάπτυξη. Και σήμερα, κάθε πέτρα και κάθε ανθρώπινη δράση κάνει φανερό, πώς το παρελθόν μπορεί να αγκαλιάζεται με το παρόν για να αντικρύσουν με σιγουριά το μέλλον. Ένας διατηρημένος παραδοσιακός πέτρινος δρόμος, η παλιά γειτονιά, το παρεκκλήσι της Παρθένου Μαρίας (του 13ου αιώνα), και το μοναστήρι Καρύδι (13ος-19ος αιώνας), με το εκπληκτικό ελαιοτριβείο και τις 12 αψίδες του, τραβούν όλους τους επισκέπτες από το μανίκι, για να τους θυμίσουν σε ποια ακριβώς χώματα ιστορίας και πολιτισμού έχουν την τύχη να περπατούν.
Για να προσγειωθούμε στην επιχειρηματική πραγματικότητα μιας πρωτοβουλίας με πολλά στοιχεία ονείρου, να πούμε ότι η εταιρία έχει δικό της τουριστικό γραφεί, με την επωνυμία «Το Παραδοσιακό Χωριό Βάμος», και φυσικά δική της ιστοσελίδα (www.vamosvillage.gr), που αποτελεί και το βασικό όργανο προβολής και διαφήμισης του εγχειρήματος, και των δράσεων. Και μια πληροφορία, που δείχνει πώς, όταν υπάρχει θέληση, φαντασία, μεράκι, αλλά και νεωτεριστικό πνεύμα, το παλιό μπορεί να βρει το δρόμο του στην αγορά του νέου: Η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών «κλείνουν» την διαμονή τους μέσω του διαδικτύου.
7.000 επισκέπτες, αρκετές θέσεις εργασίας, σοβαρή αναζωογόνηση της ντόπιας αγροτικής αγοράς, από την οποία η Βάμος ΑΕ προμηθεύεται όλα τα προϊόντα της, κίνηση στα ντόπια καταστήματα, στις καφετέριες, και στις ταβέρνες. Δεκάδες δουλειές για οικοδόμους, υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, κλπ, στην ανακαίνιση και ανακατασκευή των ξενώνων. Δεν είναι και λίγα τα υλικά οφέλη μιας περιοχής, που προέρχονται από την «άυλη» προσήλωση στην παράδοση, και τον σεβασμό στον πολιτισμό, και στην ιστορία.
– Το μέλλον είναι οι συνεργασίες
– Ξεχωρίζουμε από τις συζητήσεις με στελέχη και εργαζόμενους της Βάμος ΑΕ:
– Ο αγροτουρισμός βρίσκεται σε πλήρη αντιδιαστολή με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης τουριστών.
– Το κράτος έχει την ηθική και πολιτική υποχρέωση να στηρίξει αυτό το μοντέλο τουρισμού.
– Το μέλλον είναι οι συνεργασίες. Ο καθένας πρέπει βέβαια να φτιάξει κάτι πολύ καλό, να ασχοληθεί σοβαρά με αυτό, αλλά ταυτόχρονα να μάθει να συνεργάζεται και με τους γύρω του. Αυτό είναι το κλειδί της επιτυχίας. Δεν υπάρχουν αποκομμένες από την κοινότητα ατομικές λύσεις.