Με αφορμή την 10η Σεπτεμβρίου, που έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, έρχονται στο φως ορισμένα πολύ ανησυχητικά στοιχεία για τους αυτόχειρες στη χώρα μας.
Πάνω από 600 συνάνθρωποί μας αυτοκτονούν, αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 3000 πενθούντες, ετησίως. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες και μελέτες, για κάθε μία αυτοκτονία μένουν πίσω τουλάχιστον 5-10 άτομα που πενθούν, βιώνοντας όχι μόνο το συναισθηματικό φορτίο του πένθους αλλά και τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας. Ακόμη, στην Ελλάδα δεν υπάρχει καταγραφή των μη θανατηφόρων αποπειρών αυτοκτονίας, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών.
Ο αριθμός των αυτοκτονιών στη Ελλάδα εμφανίζεται σταθερά αυξανόμενος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, όπως αυτά διατίθενται από την ΕΛΣΤΑΤ (έως και το έτος 2015), αλλά και σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (στοιχεία ετών 2016-2018). Ωστόσο, όπως επισημαίνεται από ειδικούς, η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός και το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσε να έχει προληφθεί.
Για το θέμα αυτό μίλησε ο Διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου κ. Αντώνης Λιοδάκης, ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων: «Το θέμα αυτό πληγώνει ολόκληρη την κοινωνία, όχι μόνο της Κρήτης αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει μόνο ψυχιατρικές, αλλά και πολιτικοκοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Πάντα τα ζητήματα τέτοιων πράξεων, έχουν μια ευρύτερη σημασία – σημειολογία και από κοινωνιολογική και από ψυχιατρική και θεραπευτική άποψη.»
Και καθώς η αυξανόμενη τάση του φαινομένου ταυτίζεται με την οικονομική κρίση της χώρας ο κ. Λιοδάκης τόνισε ότι «η κρίση στη χώρα δεν είναι μόνο οικονομική είναι και ευρύτερα πολιτισμική. Αφορά δηλαδή ζητήματα αξιών και τρόπου ζωής, όπως και ζητήματα κατανάλωσης και σχέσης με το περιβάλλον. Όλοι αυτοί οι παράγοντες προσμετρούνται στο να προβεί κάποιος σ’ ένα απονενοημένο διάβημα τέτοιας βιαιότητας. Αυτή η βία που στρέφει προς τον εαυτό του δηλώνει πως τα ζητήματα της απόγνωσης ήταν στην κορύφωσης τους.»
Ο ίδιος στη συνέχεια πρόσθεσε: «Η Κρήτη στις ψυχικές παθήσεις έχει πολύ μεγάλα ποσοστά, το οποίο σύμφωνα και με μελέτες που έχουν γίνει, τα συσχετίζω και με τον τρόπο ζωής ο οποίος επιδεινώνει μια τέτοια διαδικασία. Έχει να κάνει με τη στάση μας σε ζητήματα διαφορετικότητας, σε μειονεκτούντες ομάδες, έχει να κάνει με τον άκρατο καταναλωτισμό, με ζητήματα εγωτικότητας. Συμπεριλαμβάνονται και αυτά και δεν είναι μόνο η οικονομική ανάπτυξη και τα πόσα λεφτά έχουμε. Όλα αυτά είναι σύνθετα ζητήματα που μας επηρεάζουν χωρίς να το καταλαβαίνουμε.»
Περίπου 3.000 αυτοκτονίες σε 5 χρόνια
Σε κάθε μία αυτοκτονία γυναίκας αντιστοιχούν 4 αυτοκτονίες αντρών, ενώ η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας από αυτοκτονία για το έτος 2015 ήταν η Κρήτη και ακολουθούν η Ήπειρος και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη.
Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας των αντρών ήταν ο απαγχονισμός ενώ για τις γυναίκες η πτώση από ύψος. Το 61% του συνόλου των αυτοκτονιών έλαβαν χώρα εντός οικίας ενώ τουλάχιστον το 15% έλαβαν χώρα σε εξωτερικούς, δημόσιους χώρους, σχολεία, ιδρύματα κλπ.
Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν έγγαμοι/-ες. Στους άνδρες η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν οι υπερήλικες (άτομα άνω των 85 ετών) ενώ ακολουθούν οι άντρες της παραγωγικής ηλικίας (55-59 ετών). Στις γυναίκες, αντίστοιχα, η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν 60-64 ετών, ενώ ακολουθούν οι γυναίκες 85+. Η πλειοψηφία των αυτοχείρων (43%) άνηκαν στον οικονομικά ανενεργό πληθυσμό (συνταξιούχοι, οικιακά, άνεργοι, μαθητές – σπουδαστές κ.λπ.)
Ο υψηλότερος δείκτης αυτοκτονιών ανδρών εμφανίζεται στην Κρήτη, ενώ γυναικών στα νησιά του Ιονίου.
Ο αριθμός των αυτοκτονιών παραμένει σταθερά υψηλότερος σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών καταγράφηκαν από άντρες αυτόχειρες επιβεβαιώνοντας τον επιβαρυντικό παράγοντα του φύλου.
Άτομα παραγωγικής ηλικίας που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες των 40-44, 45-49 και 55-59 σημείωσαν το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών ενώ ακολουθούν οι υπερήλικες (80 ετών και άνω). Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Αττική και η Δυτική Ελλάδα. Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας τα τελευταία τρία χρόνια παραμένει ο απαγχονισμός.
Αξίζει να σημειωθεί πως εκτιμάται, ότι στην πραγματικότητα οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών. Επισημαίνεται ότι παγκοσμίως είναι δεδομένη η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών, γεγονός το οποίο ισχύει σαφώς εντονότερα στη χώρα μας, λόγω των πολιτισμικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων.