Ο θάνατος του Ζακ Κωστόπουλου από τα χέρια πολιτών που πήραν το νόμο στα χέρια τους, είναι άλλο ένα περιστατικό σε μία σειρά βίαιων ξεσπασμάτων σε μία κοινωνία που βρίσκεται σε αφασία.
Πριν από το συγκεκριμένο περιστατικό, που μπορεί να μην είχε πάρει την έκταση ή τη μορφή που έχει πάρει αν ο ληστής (ακόμη δε γνωρίζουμε αν βρέθηκε εντός του κοσμηματοπωλείου επειδή ήθελε να ληστέψει) δεν ήταν γνωστός ακτιβιστής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, έχουν υπάρξει δεκάδες άλλα που είτε παίρνουν δημοσιότητα (επειδή τυγχάνει και αποτυπώνονται σε κάποια κάμερα) ή μένουν στην αφάνεια και δε δημοσιοποιούνται, όμως συντελούν στη διαμόρφωση της εντύπωσης ότι η αυτοδικία είναι λύση.
Χαρακτηριστικό είναι και το πρόσφατο περιστατικό που συνέβη αρχές Αυγούστου στο Βαμβακόπουλο με τον ξυλοδαρμό και το δέσιμο 31χρονου ληστή.
Ο ληστής, δεν εκδιώχθηκε μόνο από το σπίτι από το οποίο προσπάθησε να εισέλθει αλλά κυνηγήθηκε, ξυλοκοπήθηκε και δέθηκε “έως ότου έρθει η αστυνομία να τον συλλάβει”.
Το ανησυχητικό δεν είναι μόνο το γεγονός αλλά και το ότι δεν υπήρξαν οι αντιδράσεις που όφειλαν ίσως να υπάρχουν στην εικόνα ενός ανθρώπου μέσα στα αίματα και δεμένου σα να είναι κάποιο ζώο.
Το Βαμβακόπουλο μέχρι πριν μερικά χρόνια ήταν μία ήσυχη γειτονιά, ένα χωριό δίπλα στα Χανιά. Όλα άλλαξαν με τη δημιουργία της παράκαμψης για την εθνική και τη συνεπακόλουθη κατακόρυφη αύξηση της κυκλοφορίας οχημάτων στην περιοχή. Δημιουργήθηκαν καταστήματα, περισσότερα βενζινάδικα, οι δρόμοι πλάτυναν, τα αμάξια άρχισαν να τρέχουν. Η περιοχή άλλαξε.
Το χωριό δίπλα στην πόλη έγινε επέκταση της πόλης, όμως παρά του ότι αυξήθηκαν οι ανάγκες, δεν αυξήθηκε αντίστοιχα και η αστυνόμευση. Τα σπίτια στην προσφυγική συνοικία του Βαμβακόπουλου με τους απλούς ανθρώπους πλέον απέκτησαν κάγκελα και οι πόρτες που ήταν πάντα ανοιχτές, κλείδωσαν. Ο φόβος στέριωσε για τα καλά στην περιοχή.
Η πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής επικρότησαν τον ξυλοδαρμό του ληστή. Σε συζητήσεις στη γειτονιά μετά το γεγονός, παρά την παραδοχή του βίαιου χαρακτήρα του και της ακραίας εικόνας ενός ανθρώπου που είναι δεμένος σα ζώο, ακούστηκε συχνά το επιχείρημα, “όταν τους πιάνουν σε λίγες μέρες είναι ξανά έξω” και “τόσο ξύλο που έφαγε θα το σκεφθεί πολλές φορές πριν ξαναπροσπαθήσει να κλέψει στην περιοχή”.
Οι άνθρωποι στο Βαμβακόπουλο δεν είναι άνθρωποι βίαιοι. Όχι παραπάνω σε σχέση με αλλού. Όπως και σε άλλες περιοχές στην Ελλάδα, υπάρχει όμως έντονο το αίσθημα ανασφάλειας σε σχέση με αυτό που χαρακτηρίζεται ως μικροεγκληματικότητα.
Τα πανελλαδικά στοιχεία δείχνουν ότι το 2017 είχαμε μείωση της βαριάς εγκληματικότητας, μία μείωση στις ληστείες σε ποσοστό 9,6% και μία μικρή μόνο αύξηση 0,8% σε κλοπές. Όμως αυτό που δε δείχνουν τα στοιχεία είναι πώς κινείται η μικρή εγκληματικότητα.
Στην Κρήτη, το φαινόμενο που παρατηρείται είναι η μετατόπιση της μικροεγκληματικότητας από τις περιοχές που έχουν υψηλή αστυνόμευση, στις γειτονιές και στα χωριά που θεωρούνται περιοχές “χαμηλού ρίσκου”. Εκεί, παρουσιάζεται μία σημαντική αύξηση κλοπών και διαρρήξεων σε σπίτια, που εντείνει το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών και που οδηγεί στην αποτύπωση της εντύπωση ότι η αυτοδικία επιτρέπεται.
Με όλα αυτά που λέμε δε δικαιολογούμε τα φαινόμενα αυτοδικίας.
Όμως, προσπαθούμε να κατανοήσουμε γιατί κάποιος άνθρωπος να πράξει με έναν τέτοιο τρόπο και για ποιο λόγο μια ειρηνική τοπική κοινότητα να επικροτεί αυτή τη συμπεριφορά και να μην αντιδρά ως όφειλε αποτρέποντας τη συνέχεια και επανάληψη της βίας και αλλού.
Το πιο ανησυχητικο είναι η επιβράβευση της αυτοδικίας, που γεννά περισσότερη αυτοδικία, την νομιμοποιεί περίπου, και που εν τέλει οδήγησε στον θάνατο τον Ζακ Κωστόπουλο. Ενός νέου ανθρώπου, που ανεξαρτήτως αν βρέθηκε εκεί να κλέψει ή όχι, δεν άξιζε να πεθάνει για μία τέτοια πράξη.
Και αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει όλους. Ότι στον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου φανερώθηκε το πρόσωπο μίας κοινωνίας που αποκτηνώνεται, που συνηθίζει το αίμα και πράττει βίαια. Που φτάνει να επικροτεί ακόμη και τον θάνατο ενός ανθρώπου ενώ την ίδια στιγμή φαίνεται ανίκανη να αντιδράσει στη διαρκή βία που βιώνει από τις ασκούμενες πολιτικές που δημιουργούν φτώχεια, που καταργούν κοινωνικές δομές επειδή δεν παράγουν κέρδος και εξωθούν στην εξαθλίωση και το περιθώριο ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού.
Το πρόβλημα με τον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου δεν είναι μόνο η βίαιη αντίδραση του κοσμηματοπώλη, αλλά το γεγονός ότι βρέθηκε και άλλος πολίτης που έσπευσε να ασκήσει βία. Ότι η βία επικροτήθηκε από πολλούς και ότι όσοι βρισκόταν στο σημείο δεν έσπευσαν να βάλουν ένα τέλος στον παραλογισμό. Ουδείς φώναξε “σταματήστε”, μέχρι που ο “ληστής” πέθανε.
Είναι όμως αυτό δικαιοσύνη;