Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ – IOANNIS THEOLOGOS
(Γαλιλαία – Έφεσος 101)
Από τους πρώτους Aποστόλους και αγαπημένος του Χριστού, κήρυξε στην Παλαιστίνη και στη Μικρά Ασία και συνδέθηκε ιδιαίτερα με την Έφεσο και την Πάτμο. Τα κείμενά του αποτελούν το αποκορύφωμα της θεωρητικής και αποκαλυπτικής διδασκαλίας του χριστιανισμού. Πρώτος θεολόγος της ορθοδοξίας με το πνευματικό του Ευαγγέλιο, εισάγει την ελληνική διδασκαλία του Λόγου και μαζί με την εσχατολογική Αποκάλυψη συνθέτει μια πρωτοχριστιανική θεολογία, μεγίστης χριστολογικής και σωτηριολογικής σπουδαιότητας. Με τον Ιωάννη, ο χριστιανισμός από «μωρία» και «σκάνδαλο» ανέρχεται στο επίπεδο της αλήθειας και της αποκάλυψης, συγκροτείται σε πνευματική και ηθική ενότητα και συνάπτει την εκκλησία με τον κόσμο και τον Θεό δια της αγάπης, της πίστεως και του Λόγου.
Έργα: Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Αποκάλυψις, Καθολικαί Επιστολαί.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. J.P. Migne, Ελληνική Πατρολογία, Παρίσι (1856), 47-64], Θεόδ. Στουδίτης, Εγκώμιον εις τον Μέγαν Ιωάννην τον Απόστολον και Ευαγγελιστήν του Χριστού, Άγιος Ανδρέας Καισαρείας, Ερμηνεία εις την Αποκάλυψιν του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάν. Θεολόγου, Παναγ. Μπρατσιώτης, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, 1950, Σ. Αγουρίδης, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, 1993, Γ. Μποσούτας – Θανάσουλας, Η ερμηνεία του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου, 2006, Π.Σ. Πουρναράς, Ερμηνεία περικοπών ιωάννειας γραμματείας, 2008, Ν. Δημαράς – Ζολότας κ.α., Υπομνήματα και ερμηνείαι εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου.
Εικονογραφία: Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, αγιογραφία, 1500, Σκευοφυλάκειο Ιεράς Μονής Πάτμου, Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στην Πάτμο, αγιογραφία, 1690, Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, Έκστασις Ιωάννου του Ευαγγελιστού, πίνακας, Ραφαήλ, Μουσείο Βερολίνου, Ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής, πίνακας, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Μουσείο Τολέδο.
Κινηματογράφος: Οι τέσσερις ιππότες της Αποκαλύψεως, Ρεξ Ίνγκραμ, 1921, Η έβδομη σφραγίδα, Ινγκ. Μπέργκμαν, 1957, (Μαξ φον Σίντοφ).
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος» (Ἰωάν., Α΄1).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ, ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ (ΚΕΦ. Δ’-Ι’)
* * *
Aπό τον απλό και τέλειο αριθμό τρία μπορεί κανείς να προχωρήσει σε ακόμη μεγαλύτερη τελειότητα. Όπως να βρει το γινόμενο του τρία επί τον εαυτό του, το εννέα. Ή ακόμη παραπέρα, να φτάσει στο τριπρόσωπο του τρία, το 333. Αυτός ο αριθμός δίδει την ολοκλήρωση του τρία και δίδει ένα όριο, πέρα από το οποίο ελοχεύει ο κίνδυνος να περάσει κανείς στην αντίπερα όχθη. Ο διπλασιασμός του 333 μας δίδει το 666, το όνομα του τρομερού θηρίου της Αποκάλυψης (χξ) (Ιωάννης, Αποκάλυψις ΙΓ’ 18). Η καταστροφή εδώ είναι άμεση και ευδιάκριτη. Αλλά ο τριπλασιασμός του 333 μας δίδει το 999. Φαινομενικά είναι η κατάκτηση της απόλυτης τελειότητας. Η εικόνα όμως είναι φοβερά απατηλή. Η αναστροφή του 999 δίδει πάλι το 666. Ο δόκτωρ Τζέκυλ περιέχει τον μίστερ Χάιντ. Το ωραίο είναι άσκημο, το άσκημο ωραίο (Shakespeare, Μάγκμπεθ). Στη χριστιανική αποκρυφολογία ο Χριστός αναιρείται από τον Αντίχριστο. Στην ελληνική μυθολογία η ύβρις συνεπάγεται τη νέμεση. Στη διαλεκτική η θέση περιέχει την άρνησή της. Η υπέρβαση του μέτρου επιφέρει τη διάλυση. Ο μύθος, ο λόγος, η αποκάλυψη, σταματούν στο τρακόσια τριάντα τρία.