Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΙΕΡΕΜΙΑΣ – JEREMIAH
(Αναθώθ, Ιερουσαλήμ 650 π.Χ. – Δάφναι, Αίγυπτος 580 π.Χ.)
Μείζων προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης, μάρτυρας του τέλους του βασιλείου του Ιούδα και της πτώσης της Ιερουσαλήμ, αρχικά στους αιγύπτιους και κατόπιν στους βαβυλώνιους. Από ιερατική οικογένεια, μετά την προφητική κλήση του αντιτάχθηκε στους διάφορους ψευτοπροφήτες και επέζησε πέντε βασιλέων. Το κήρυγμά του προτρέπει σε μετάνοια, προφητεύει την καταστροφή και παρηγορεί τους εβραίους στη δοκιμασία της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας. Διώχθηκε συχνά για την αυστηρότητα των λόγων του, κατέφυγε στην Αίγυπτο και φαίνεται πως λιθοβολήθηκε εκεί από τους συμπατριώτες του. Ως απεσταλμένος του Θεού, προορατικός και μεγαλορήμονας, με τεράστια ρητορική δύναμη και μεγάλο πάθος στην αποστολή του, πλούτισε την παγκόσμια λογοτεχνία με σπουδαίο έργο που συγκινεί διαμέσου των αιώνων.
Έργα: Προφητείαι Ιερεμίου, Θρήνοι, Απόκρυφος επιστολή.
Βιβλιογραφία: Katholic Encyclopedia, 1913, Ν. Μπρατσιώτης, Οι μονόλογοι του Ιερεμίου, 1959, Abraham Joshua Heschel, The prophets, 1975, Ιερεμίας Φουντάς, Οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και η διδασκαλία τους, 2009, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς.
Εικονογραφία: Τοιχογραφία, Μιχαήλ Άγγελος, 1508-1512, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό, Ο Ιερεμίας θρηνών την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, πίνακας, Ρέμπραντ, 1630, Rijksmuseum, Αμστερντάμ.
Μουσική: Ιερεμίας, Συμφωνία αριθ. 1, Leon. Bernstein, 1942.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΘΡΗΝΟΙ ΙΕΡΕΜΙΟΥ (ΚΕΦ. Α’-Ε’)
* * *
Αυτή η γνώση όμως πρέπει να συνδυασθεί με το ρήμα γινώσκω, με το οποίο αποδίδεται στην ελληνική μετάφραση της Βίβλου η εβραϊκή λέξη που σημαίνει την ερωτική σχέση του άνδρα και της γυναίκας (Γένεσις, Δ’ 1, 17, 25, ΙΘ 8, ΚΔ’ 16, Κριταί, ΙΑ’ 39, ΚΑ’ 11, Α’ Βασιλειών, Α’ 19, κ.λ.π.).
Η γνώση συνδέεται έτσι και με τη διάκριση των φύλων, τη διαφοροποίηση άνδρα και γυναίκας, την κοινωνία με το άλλο φύλο για την πραγμάτωση της ζωής. Και παραπέρα η συνειδητοποίηση του φύλου αποτελεί την πρώτη έκφραση αυτογνωσίας του ανθρώπου. Τέλος και στην Παλαιά αλλά και στην Καινή Διαθήκη η ερωτική σχέση άνδρα και γυναίκας εικονίζει τη σχέση Θεού και ανθρώπου, σχέση μυστηριακή, γαμήλια, ερωτική (Ιερεμίας, ΙΓ 27, Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, ΙΖ’ 3, Προς Ρωμαίους, Θ’ 25, Προς Εφεσίους, Ε’ 25).
Έχομε ήδη φθάσει στην ανώτατη βαθμίδα της γνώσης. Γνώση εδώ σημαίνει δωρεά του θείου πνεύματος, χάρη στην οποία ο πιστός συλλαμβάνει ενορατικά το έσχατο νόημα της θεότητας.