Καπιταλισμός… και κορωνοϊός

Του Ευάγγελου Πάλλα *

Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε πόλεμο με την κοινωνία.

Η πανδημία των κοροναϊών εξελίσσεται σε κοινωνική, οικονομική και πολιτική κρίση σε κλίμακα που δεν έχει προηγούμενο. Η   πτώση στις παγκόσμιες αγορές και ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η Street σημείωσε τη μεγαλύτερη απώλεια μιας ημέρας από το 1987, προέκυψε από την αναγνώριση ότι η πανδημία θα επηρεάσει μαζικά την παγκόσμια οικονομία και θα διαταράξει βαθιά την υπάρχουσα κοινωνική τάξη.

Οι εκτιμήσεις της πιθανής κλίμακας των θανάτων από την ασθένεια προκαλούν αυξανόμενο άγχος. Ο συνολικός αριθμός των επιβεβαιωμένων λοιμώξεων παγκοσμίως προσεγγίζει τις 150.000 και αυξάνεται, αλλά αυτό υποτιμά πολύ την πραγματικότητα. Λόγω της έλλειψης κατάλληλων δοκιμών και της μεγάλης περιόδου καθυστέρησης πριν από τα συμπτώματα, ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Ο επίσημος αριθμός των νεκρών είναι πλέον άνω των 5.000 και οι ζωές αμέτρητων εκατομμυρίων σε ολόκληρο τον κόσμο βρίσκονται σε κίνδυνο.

Η Ιταλία εμβαθύνει την εθνική της ασφάλεια, με σχεδόν όλα τα καταστήματα κλειστά και άδειους δρόμους.

Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ δήλώσε ότι το 60 έως 70 τοις εκατό του πληθυσμού θα μολυνθεί, πράγμα που σημαίνει ότι εκατομμύρια θα απαιτούν εντατική φροντίδα ή θα πεθάνουν. Το Ιράν έχει αρχίσει να σκάβει μαζικούς τάφους, καθώς οι επιρροές των επιδημιών ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Η Γαλλία κλείνει όλα τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, σημαντικές δημόσιες αθλητικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις έχουν ακυρωθεί και τα καταστήματα παντοπωλείων εξαντλούνται γρήγορα από βασικές ανάγκες.

Η πανδημία του κορωναϊού έχει εκθέσει την αδυναμία του καπιταλιστικού συστήματος να αντιμετωπίσει μια τέτοια κρίση. Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο ανταποκρίθηκαν με ένα εκπληκτικό επίπεδο ανικανότητας και αταξίας. Δεν έχουν γίνει προετοιμασίες για μια απόλυτα προβλέψιμη καταστροφή. Τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, που στερούνται πόρων, είναι συγκλονισμένα.

Η πλήρης ανικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών, η πλουσιότερη καπιταλιστική χώρα στον κόσμο, να ανταποκριθούν σε αυτή την κατάσταση έκτακτης ανάγκης αποτελεί κατηγορητήριο μιας κυβέρνησης και ολόκληρου του οικονομικού συστήματος.

Σε διάγγελμα ο πρόεδρος Ντόναλντ Τράμπ παρουσίασε  την αδιαφορία της καπιταλιστικής ολιγαρχίας για τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Η εθνικιστική του διαφορά χρέωσε την ευθύνη για τον κορωναϊό  στην Κίνα και στην Ευρώπη.

Δεν πρόκειται, ωστόσο, μόνο για την κοινωνικοπαθητική προσωπικότητα του σημερινού κατοίκου του Λευκού Οίκου. Το ατού είναι το προϊόν του αμερικανικού καπιταλισμού, μιας κοινωνίας που κυριαρχείται από άνευ προηγουμένου επίπεδα ανισότητας, στην οποία ο τεράστιος πλούτος έχει συσσωρευτεί από την οικονομική ελίτ σε βάρος όλων των άλλων.

Οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι εάν ο αριθμός των περιπτώσεων συνεχίζει να αυξάνεται με τους τρέχοντες ρυθμούς, θα υπερβεί γρήγορα τον αριθμό των διαθέσιμων κλινών σε νοσοκομεία, με αποτέλεσμα την ταχεία αύξηση της θνησιμότητας της νόσου.

Για την τελευταία δεκαετία, όλη η οικονομική και πολιτική ζωή έχει προσανατολιστεί προς την αμείλικτη ανοδική ανακατανομή του πλούτου. Αλλά η λύση σε όλα τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, από τις πανδημίες μέχρι την αλλαγή του κλίματος, απαιτεί οικονομικούς πόρους να κατευθύνονται προς την αντιμετώπιση της κοινωνικής ανάγκης.

Η κοινωνία φαίνεται πολύ διαφορετική μετά από μια μεγάλη κρίση. Μορφές αλλαγής της ζωής, μορφές αλλαγής της κοινωνικής επαφής και μορφές κυβερνητικής αλλαγής.

Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται σε κάθε χώρα. Οι κυβερνήσεις συρρέουν για να διαφυλάξουν τα κέρδη των εταιρειών, καθώς τα εκατομμύρια αντιμετωπίζουν τις συνέπειες χωρίς βοήθεια. Δεν υπάρχει συντονισμός ή σχέδιο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η οποία υποτίθεται ότι υπάρχει για τον συντονισμό των απαντήσεων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία, είναι ανίσχυρη και οι κατευθυντήριες γραμμές και οι κανονισμοί της παραβλέπονται γενικά.

Ο πολύτιμος χρόνος χάθηκε καθώς η παγκόσμια πανδημία συγκέντρωσε θανάσιμη ορμή. Όταν η πανδημία εκδηλώθηκε νια πρώτη φορά στο Wuhan, η Ουάσιγκτον ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη μόνο από την άποψη του πώς η κρίση στην Κίνα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στο γεωπολιτικό πλεονέκτημα των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα μέσα ενημέρωσης έδωσαν περιορισμένη προσοχή στην απειλή και δεν έκαναν έκκληση για επείγουσα και συνολικά συντονισμένη δράση.

Η υπεράσπιση του ανθρώπινου πολιτισμού ενάντια στην απειλή πανδημιών σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως και η κλιματική αλλαγή και η αυξανόμενη απειλή οικολογικών καταστροφών, απαιτούν ένα επίπεδο σχεδιασμού και παγκόσμιας συνεργασίας που ο καπιταλισμός είναι ανίκανος. Η κοινωνία ξεπέρασε το καπιταλιστικό σύστημα και τις αυθαίρετες διαιρέσεις που επιβάλλει στον κόσμο. Η παροχή των πιο υπαρξιακών κοινωνικών αναγκών απαιτεί λογικό σχεδιασμό. Δηλαδή, απαιτεί  σοσιαλισμό.

Ο λαϊκισμός εκμεταλλεύεται τον κορωναϊό για να ενισχύσει το φόβο  απέναντι στη μετανάστευση.

Ορισμένα εθνικιστικά κόμματα στην Ευρώπη εκμεταλλεύονται το ξέσπασμα του κορωναϊού, για να κλείσουν τα σύνορα και σε προσωρινή παύση της μετανάστευσης.

Στην Ιταλία:

Και ένα ακόμα καινούργιο αφήγημα: κάποια μέλη της ιταλικής Λέγκας και τον λαϊκιστικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων έχουν αρχίσει να διασπείρουν ανησυχίες ότι ο ιός θα μπορούσε να εξαπλωθεί από τους αφρικανούς μετανάστες που έρχονται δια θαλάσσης στην Ευρώπη, λόγω των οικονομικών δεσμών της Αφρικής με την Κίνα.

Ισπανία

Το ισπανικό ακροδεξιό κόμμα Vox ακολουθεί και αυτό το ρεύμα. Σύμφωνα με το περιοδικό Redacción Médica, αξιωματούχοι του κόμματος ζήτησαν από τη Μαδρίτη να κλείσει όλες τις πιθανές πύλες εισόδου από την Κίνα προς την Ισπανία. Οι συγκεκριμένοι αξιωματούχοι επικαλούνται ως πρότυπα την Ιταλία –που έλαβε το συγκεκριμένο μέτρο στα τέλη Ιανουαρίου– καθώς και τις ΗΠΑ, που απαγόρευσε την είσοδο σε όλους όσοι είχαν πιθανότητες να φέρουν τον ιό.

Ένα μέλος του Vox πήγε ακόμα παραπέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αφού κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι παγκολίνοι είναι πιθανό να είναι ένας ενδιάμεσος ξενιστής του κορωνοϊού, ο Φερνάντο Μαρτίνεθ Βιδάλ, ένας δημοτικός σύμβουλος του Vox στη Μαδρίτη, έγραψε στο Tweeter: «Αν χαθώ, μη με ψάξετε σε κινέζικο εστιατόριο».

Γαλλία

Στη Γαλλία, η επικεφαλής της Εθνικής Συσπείρωσης Μαρίν Λεπέν πρότεινε ανάλογους περιορισμούς στις πτήσεις. Χρησιμοποίησε, ωστόσο, λιγότερο σκληρή ρητορική, και κάλεσε τους Γάλλους να «παραμείνουν ευφυείς και αδελφικοί» και να μην μετατρέψουν «τους συμπολίτες κινεζικής καταγωγής» σε θύματα δυσπιστίας. Δεν σχετίζονται με τον κορωνοϊό, έγραψε η ίδια στο Twitter.

Εν τω μεταξύ, οι άνθρωποι κινεζικής καταγωγής στην Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα κύμα ερωτημάτων και καχυποψίας.

«Άνθρωποι στον δρόμο μάς κοιτούν με φόβο», λέει η Γκρέις Τσε, από τη βελγική πόλη Αντβέρπ, στην εφημερίδα De Morgen. Μια συμμαθήτρια της δεκάχρονης κόρης της την κατηγόρησε ότι ο ιός ήρθε από την ίδια, πρόσθεσε.

Ο Ράι Κβαν, ένας 27χρονος από το βορειοανατολική βελγική πόλη Μπόχολτ, είπε ότι ρωτήθηκε στο σούπερ-μάρκετ πόσες νυχτερίδες τρώει τον μήνα, αφότου το συγκεκριμένο ζώο συνδέθηκε με τον ιό.

Η Υπουργός Υγείας του Βελγίου Μάγκι ντε Μπλοκ κατήγγειλε αυτή τη διόγκωση του φόβου, στη συνάντηση των Υπουργών Υγείας στις Βρυξέλλες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία, Στέλλα Κυριακίδη, είπε μετά τη συνάντηση ότι η ΕΕ θα ανταποκριθεί στο κάλεσμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για υποστήριξη των χωρών με εύθραυστο σύστημα Υγείας στην προσπάθειά τους να ελέγξουν τον ιό. Αλλά δεν είπε με ποιον τρόπο.

Η αλληλεγγύη είναι αυτό που χρειάζεται τώρα ο κόσμος για να αντιμετωπίσει τον ιό, είπε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέσους, στο Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου.

«Ο μεγαλύτερος εχθρός δεν είναι ο ίδιος ο ιός. Είναι το στίγμα που στρέφει τον έναν μας εναντίον τον άλλου», είπε, προσθέτοντας ότι «πρέπει να σταματήσουμε το στίγμα και το μίσος!».

Το μέλλον της ανθρωπότητας διακυβεύεται. Ο καπιταλισμός βρίσκεται σε πόλεμο με την κοινωνία. Οι δεσμώτες του καπιταλιστικού καθεστώτος αποτιμούν την καθημερινή απώλεια ανθρώπων με γνώμονα το μέτρο του κέρδους που τους αναλογεί. … Ο καπιταλισμός είναι ένα υπέροχο σύστημα, αρκεί να το υπηρετείς…