Του Σταύρου Χριστακόπουλου
Η Ευρώπη μετέωρη, τα υφεσιακά σενάρια διαρκώς χειρότερα, ο κορωνοϊός επελαύνει και το περιβάλλον γίνεται όλο και θετικότερο για τους σχεδιασμούς των γερακιών της διεθνούς οικονομίας και πολιτικής, τα οποία επανέρχονται δριμύτερα. Αυτό, με δυο λόγια, είναι το τοπίο που διαμορφώνεται στη Γηραιά Ήπειρο, η οποία προβλέπεται να ζήσει με δυσκολότερο τρόπο την πανδημία του κορωνοϊού SARS – Cov-2 και της ασθένειας (Covid-19) που προκαλεί.
Η δική μας ήπειρος, σύμφωνα με τα έως τώρα σενάρια, είναι αυτή που θα ανακάμψει δυσκολότερα από τις συνέπειες της πανδημίας – σίγουρα πολύ πιο δύσκολα απ’ όσο η Κίνα και οι ΗΠΑ. Η πιο προφανής από τις αιτίες είναι η άρνησή της να ρίξει «χρήμα από το ελικόπτερο», καθώς η γερμανική ηγεσία της είναι πρόθυμη να «συμβάλει» μόνο έως εκεί που δεν θίγονται τα συμφέροντά της.
Σε αυτή τη φάση βρισκόμαστε εν όψει των αποφάσεων που θα ληφθούν τελικά από τους 27 ηγέτες, οι οποίοι αποχώρησαν άπραγοι από την τηλεσύνοδο κορυφής αναμένοντας τις τελικές αποφάσεις του Βερολίνου, οι οποίες θα κρίνουν και τη στάση των δορυφόρων της ως προς τα μέτρα αλληλεγγύης που θα ληφθούν για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.
Το όριο του Βερολίνου
Η «αλληλεγγύη» ωστόσο είναι μια πολύ εύπλαστη έννοια:
● «Αλληλεγγύη» ήταν τα τρία μνημόνια που έφαγε στο κεφάλι η Ελλάδα λόγω της χρεοκοπίας της.
● «Αλληλεγγύη» ήταν η δράση του ευαγούς Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο ανέλαβε όλη τη βρόμικη δουλειά της επιτήρησης και της κατεδάφισης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Τώρα το ΔΝΤ ψάχνει να βρει το «παράθυρο» από το οποίο θα ξαναμπεί ενεργά στο ευρωπαϊκό παιχνίδι, και μάλιστα με όρους πολύ πιο καθοριστικούς και προνομιακούς συγκριτικά με την κρίση χρέους του 2009, όταν είχε περιοριστεί σε περιφερειακές χώρες της ηπείρου μας.
● «Αλληλεγγύη» είναι τώρα και η πρόταση του Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του ESM, ο οποίος είναι ιδιαίτερα πρόθυμος να δανείσει μικροποσά στις χώρες της Ε.Ε., αρκεί να τα λάβουν μέσω της προληπτικής γραμμής χρηματοδότησης (ECCL), η οποία συνοδεύεται από μνημόνιο.
Για όσους δεν θυμούνται, ο (Γερμανός) Ρέγκλινγκ είναι αυτός που περιφερόταν δεξιά κι αριστερά λέγοντας ότι το πρώτο επτάμηνο του ΣΥΡΙΖΑ κόστισε στη χώρα ένα ποσόν που, κατά τα κέφια του, κυμαινόταν από 80 έως 200 δισ. ευρώ. Και η προληπτική γραμμή του ήταν η πρόταση που περιέφεραν στην Ελλάδα, εκτός από τον ίδιο, ο Στουρνάρας, η παρέα του και πολλοί από τη Ν.Δ. ως «κάλυψη» της χώρας στη μεταμνημονιακή περίοδο. Ο Μητσοτάκης, φρονίμως ποιών, είχε αρνηθεί να τη στηρίξει.
Ο Ρέγκλινγκ τώρα «προσφέρει» – μεταξύ όλων των άλλων Ευρωπαίων – και στον Μητσοτάκη αυτό που, σε ευνοϊκότερες για την Ελλάδα συνθήκες, απέτυχε να πουλήσει στον Τσίπρα το 2019.
Το Βερολίνο, σε αυτή τη φάση, πρέπει να βρει τι ακριβώς θα ονομάσει «αλληλεγγύη», καθώς το λεγόμενο «κορωνομόλογο» ούτε καν το διανοείται, αφού δεν έχει καμιά πρόθεση να ρισκάρει ούτε τα αρνητικά επιτόκια δανεισμού του ούτε το ενδεχόμενο πληθωρισμού. Πολύ περισσότερο δεν θέλει να ανοίξει ένα «μονοπάτι» αμοιβαιοποίησης των ευρωπαϊκών χρεών, το οποίο αναπόφευκτα στη συνέχεια θα γίνει λεωφόρος.
Οι επόμενες μέρες θα είναι κρίσιμες, αφού μπορεί το ενδεχόμενο διάλυσης της Ε.Ε. να είναι άκρως υπερβολικό σενάριο, αλλά η Γερμανία θα πρέπει να πάρει πολύ σοβαρές αποφάσεις για τη μορφή και τον χαρακτήρα που θα έχει το – τόσο πολύτιμο γι’ αυτήν και τις εξαγωγές της – ευρωπαϊκό μαγαζί την επομένη της πανδημίας.
Η δύσκολη ισορροπία
Η χώρα μας έχει, μέχρι στιγμής, επιτύχει να κρατήσει μακριά από το σύστημα Υγείας την πλημμυρίδα κρουσμάτων που θα το καθιστούσε Βατερλώ.
Τα έγκαιρα μέτρα της κυβέρνησης και η αξιοσημείωτη αυτοπειθαρχία της κοινωνίας – παρά τα περιορισμένα παρατράγουδα – έχουν δώσει, προς το παρόν, το δικαίωμα στην Ελλάδα να ελπίζει ότι θα αποφύγει μια υγειονομική λαίλαπα. Ωστόσο αυτό δεν είναι αυτονόητο. Από την άλλη πλευρά, η παράταση του «κλειδώματος» της οικονομίας αποτελεί έναν αυτοτελή κίνδυνο.
Παγκοσμίως το αμέσως επόμενο διάστημα θα αναζητηθεί (αναζητείται ήδη) η ισορροπία μεταξύ της διατήρησης των θυμάτων σε χαμηλό επίπεδο και της επανεκκίνησης της οικονομίας. Αυτό ακριβώς θα απασχολήσει και την Ελλάδα. Με δυο λόγια, η ενίσχυση του ΕΣΥ, η διενέργεια εκτεταμένων τεστ στον γενικό πληθυσμό και η λελογισμένη συμπεριφορά της κοινωνίας ίσως αποτελέσουν τη μαγιά μιας ομαλής εξόδου από την κρίση.
Η επανεκκίνηση ωστόσο δεν θα είναι μια απλή υπόθεση. Με βάση τα σημερινά δεδομένα ο μόνος ορατός στόχος είναι ο περιορισμός των υγειονομικών συνεπειών της πανδημίας και ο δραστικός περιορισμός της επέκτασης της νόσου.
Επιπλέον η χώρα δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να ξαναπέσει στα νύχια των γερακιών. Όχι μόνο των ξένων, αλλά και των εγχώριων, τα οποία εργάζονται πυρετωδώς για τη μονιμοποίηση των έκτακτων εργασιακών και εισοδηματικών περιοριστικών μέτρων. Για να αποφευχθεί αυτό, θα πρέπει να υπάρξουν οι προϋποθέσεις για μια ασφαλή επανεκκίνηση της οικονομίας. Και να μην μπει σε επικίνδυνο πειρασμό η κυβέρνηση. Έως τότε ο καθένας ας κάνει σωστά αυτό που του αναλογεί.