Η επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης να συντηρεί το «όνειρο» των υδρογονανθράκων, φέρνοντας προς ψήφιση, εν μέσω κορονοϊού, ακόμη ένα νομοσχέδιο που διευκολύνει τις έρευνες και εξορύξεις, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με όσα συμβαίνουν σε πολλές άλλες μεσογειακές χώρες
Όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ «Πετρέλαιο και Νερό» που προβάλλει για πρώτη φορά στα ελληνικά το ThePressProject, το κεφάλαιο των ερευνών υδρογονανθράκων έχει κλείσει στην Ισπανία και τη Γαλλία, όλες οι αδειοδοτήσεις έχουν παγώσει στην Ιταλία, ενώ ακόμη και η Κροατία, χώρα με μικρότερο ΑΕΠ από την Ελλάδα, αποφάσισε να προστατεύσει τον φυσικό πλούτο των δαλματικών ακτών, ματαιώνοντας το 2016 τα σχέδια των εταιρειών για έρευνες στα 29 θαλάσσια οικόπεδα που τους είχαν παραχωρηθεί. Όλα αυτά προτού ο κορονοϊός υποχρεώσει τις πετρελαϊκές εταιρείες να περικόψουν επενδύσεις και να αναβάλουν τα σχέδια για έρευνες υδρογονανθράκων σε όλο τον πλανήτη.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην Ελλάδα, όταν συζητούμε το ζήτημα αυτό, έχουμε στραμμένο το βλέμμα μόνο στα ανατολικά, χρησιμοποιώντας την Τουρκία ως δικαιολογία για να εγκλωβιστούμε, χωρίς συζήτηση, σε μια αναπτυξιακή στρατηγική που οι άλλοι απορρίπτουν. Το βίντεο που θα παρακολουθήσετε γυρίστηκε στην Ισπανία και την Ιταλία στα τέλη Ιανουαρίου και το άρθρο που το συνόδευσε έγινε εξώφυλλο στο αμερικανικό περιοδικό The Nation. Εκτοτε, η τιμή του πετρελαίου έχει βουλιάξει και η εκμετάλλευση πολλών κοιτασμάτων ανά τον κόσμο έχει γίνει ασύμφορη (ο Πρίνος στην Καβάλα ήταν ήδη ασύμφορος, με την Energean να δηλώνει ζημιές 80 εκ ευρώ το 2019 εξαιτίας του κοιτάσματος αυτού). Αλλά αντί να εκμεταλλευθούμε την τωρινή συγκυρία για να καθορίσουμε τι είδους ανάπτυξη θέλουμε, το νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος προσπαθεί να σφραγίσει τις ρωγμές μέσα από τις οποίες τα κινήματα στην Ισπανία και την Ιταλία κατόρθωσαν να επηρεάσουν καθοριστικά την πολιτική των κρατών.
Οι «ρωγμές» αυτές είναι τουλάχιστον δύο:
Πρώτον, η δυνατότητα των τοπικών κοινωνιών και των περιβαλλοντικών φορέων να γνωμοδοτούν. Στο ρεπορτάζ βλέπουμε την κοινωνία των Βαλεαρίδων να ξεσηκώνεται, να συμμαχεί με τις τοπικές επιχειρήσεις, τους τοπικούς δήμους και την περιφέρεια, χρησιμοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο το παράθυρο λίγων μηνών που αφήνει η ισπανική νομοθεσία για διαβούλευση πριν τα έργα. Στον αντίποδα, το νομοσχέδιο του ελληνικού Υπουργείου Περιβάλλοντος κατατέθηκε στη βουλή μετά από διαβούλευση 14 ημερών, η οποία μάλιστα αφορούσε μόνο τα μισά από τα άρθρα που τελικά συμπεριλαμβάνει. Πολύ πιο σημαντικό, το άρθρο 110 του νομοσχεδίου περιορίζει τις δυνατότητες παρέμβασης των τοπικών κοινωνιών. Υπάρχουν δήμοι στην Ηπειρο που έχουν αρνηθεί να χορηγήσουν άδεια για σεισμικές έρευνες στην περιοχή τους, αν όμως το νομοσχέδιο ψηφιστεί ως έχει, η άδεια των δήμων δεν θα είναι πια απαραίτητη. Συνολικά η Ελλάδα υστερεί δραματικά ως προς τις δυνατότητες διαβούλευσης και η υστέρηση αυτή αντί να καλύπτεται, μεγαλώνει.
Η δεύτερη ρωγμή είναι το καθεστώς των προστατευόμενων περιοχών. Μια νίκη-κλειδί του ισπανικού κινήματος ήταν το βασιλικό διάταγμα του Ιουνίου 2018, που χαρακτήρισε ως προστατευόμενη περιοχή τον σημαντικό για την βιοποικιλότητα θαλάσσιο διάδρομο μετανάστευσης κητωδών. Στην Ελλάδα υπάρχει μια θαλάσσια περιοχή ακόμη πιο πλούσια σε βιοποικιλότητα με ακόμη βαθύτερα νερά (και επιπλέον, εξαιρετικά υψηλή σεισμικότητα) σε σχέση με τον ισπανικό διάδρομο. Είναι η ελληνική τάφρος, η υποθαλάσσια άβυσσος που αγκαλιάζει, σαν τόξο, το Ιόνιο και την νότια Κρήτη. Η εγχώρια νομοθεσία όχι μόνο δεν αποδίδει καθεστώς προστασίας στην ελληνική τάφρο, όπως ζητούν επιστήμονες και οργανώσεις από όλο τον κόσμο, αλλά επεμβαίνει στις περιοχές που ήδη προστατεύονται (περιοχές Natura) επιτρέποντας τις εξορύξεις στο εσωτερικό τους. H εξουδετέρωση των προστατευόμενων περιοχών ως εργαλείου για την διατήρηση της βιοποικιλότητας και της ποιότητας των ελληνικών θαλασσών είναι μια εξέλιξη με τεράστιες συνέπειες.
Παρά τα περιοριστικά μέτρα, η κινητοποίηση στην Ελλάδα εναντίον του νομοσχεδίου είναι έντονη- και αυτό είναι μια αρχή. «Αν μας έλεγαν, όταν ξεκινήσαμε τις συναντήσεις, πόσα θα πετυχαίναμε» λέει στο βίντεο η Ανχελες Μαρί-Πουτζ, ενεργό μέλος της συμμαχίας κατά των εξορύξεων στις Βαλεαρίδες, «κανείς, μα κανείς δεν θα το πίστευε.»
Σημ: Το βίντεο έχει ελληνικούς υπότιτλους. Χρειάζεται να τους ενεργοποιήσετε στο κάτω μέρος της οθόνης.