Η Διακήρυξη των Πέντε Υπουργών Εξωτερικών, Γαλλίας, Ελλάδας, Αιγύπτου, Κύπρου και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) με την οποία στις 11 Μαΐου καταδίκασαν την τουρκική πειρατεία σε κυπριακή ΑΟΖ και σε Νότιο Κρητικό Πέλαγος (mfa.gr 11/5/2020) αναμφίβολα αποτελεί μια σημαντική πολιτική εξέλιξη στα τεκταινόμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Όπως τονίζεται στην Διακήρυξη, η τηλεδιάσκεψη των Πέντε Υπουργών Εξωτερικών αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων διαβουλεύσεων και του τακτικού συντονισμού μεταξύ της Αιγύπτου, της Κύπρου και της Ελλάδας με τη Γαλλία στο πλαίσιο του σχήματος «3 + 1».
Ειδικότερα οι Πέντε «καταδίκασαν τις συνεχιζόμενες τουρκικές παράνομες δραστηριότητες στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και στα χωρικά ύδατα της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς αποτελούν σαφή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» όπως επίσης και «την κλιμάκωση των τουρκικών παραβιάσεων στον εθνικό εναέριο χώρο της Ελλάδας, περιλαμβανομένων των υπερπτήσεων πάνω από κατοικημένες περιοχές και χωρικά ύδατα κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου» καλώντας «την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους στην ανατολική Μεσόγειο». Σε σχέση με το άκυρο και παράνομο τουρκο-λυβικό μνημόνιο οι Πέντε επισήμαναν ότι «παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να επιφέρει ουδεμία νομική συνέπεια για τρίτα κράτη».
Οι Πέντε όμως δεν έμειναν εκεί καθώς επιπλέον «καταδίκασαν την εργαλειοποίηση αμάχων από την Τουρκία σε μια απόπειρα να διασχίσουν παράνομα τα ελληνικά χερσαία σύνορα, και παρέχοντας τους συνεχή υποστήριξη για να διέλθουν παράνομα τα ελληνικά θαλάσσια σύνορα».
Η Διακήρυξη των Πέντε προκάλεσε την μήνιν της Άγκυρας η οποία εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών (HurriyetDailyNews 12/5/2020) με την οποία μάλιστα χαρακτήρισε την Πενταμερή Γαλλίας, Ελλάδας, Αιγύπτου, Κύπρου και ΗΑΕ ως δήθεν «Άξονα του Κακού» (Η Καθημερινή12/5/2020). Προηγήθηκε βέβαια ως συνήθως και μάλιστα σε υψηλούς τόνους ο ίδιος ο Ερντογάν (Capital.gr 11/5/2020) ο οποίος έγινε κυριολεκτικά «τούρκος» καθώς βλέπει ότι αποδίδει η ελληνική στρατηγική της οικοδόμησης συμμαχιών γύρω από τα ενεργειακά, με κύρια έμφαση στην δημιουργία του αγωγού φυσικού αερίου EastMed ο οποίος θα διατρέχει την Ανατολική Μεσόγειο τροφοδοτώντας ενεργειακά την ΕΕ. Και το κερασάκι στην τούρτα έβαλε ο Τσαβούσογλου προχωρώντας σε φραστικές επιθέσεις κατά της Αιγύπτου και των ΗΑΕ (DailySabah 12/5/2020) γιατί τόλμησαν να εναντιωθούν στην τουρκική επέμβαση στη Λιβύη.
Πάντως η Διακυβερνητική Συμφωνία Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ιταλίας για τον EastMedκυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή την Πέμπτη 14/5/2020 (Capital.gr 14/5/2020) προκειμένου στην συνέχεια να αρχίσει η σταδιακή υλοποίηση του μεγαλεπήβολου αυτού έργου το οποίο θα καταστήσει την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο και όχι μόνο.
Πάντως οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία λόγω κορονοϊού έστειλαν στα τάρταρα την τιμή του πετρελαίου και δημιούργησαν ήδη έντονο προβληματισμό στις διάφορες πετρελαϊκές εταιρίες, ιδίως σε σχέση με τις μελλοντικές εξορύξεις. Έτσι η ExxonMobil ανακοίνωσε ότι παγώνει τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021 (Τα Νέα 12/4/2020) όπως και η κοινοπραξία Eni/Total (Η Καθημερινή 4/5/2020) γεγονός που προκαλεί σκεπτικισμό στην Κύπρο (in.gr 8/5/2020) καθώς μάλιστα η Τουρκία προσπαθεί να αξιοποιήσει το κενό δηλώνοντας ότι θα συνεχίσει το πρόγραμμά ερευνών της (Το Βήμα 12/4/2020).
Εγχείρημα βεβαίως εξαιρετικά δαπανηρό και αβέβαιο τη στιγμή που η Άγκυρα βλέπει την τουρκική λίρα να κατρακυλά συνεχώς και την τουρκική οικονομία να βρίσκεται στα πρόθυρα της εντατικής όπως ήδη αναλύσαμε σε σχετικό μας άρθρο την προηγούμενη εβδομάδα. Μάλιστα ειδικότερα για τις εταιρείες ενέργειας της Τουρκίας τα μηνύματα είναι εξαιρετικά ανησυχητικά καθώς πολλές θα κινδυνεύσουν με πτώχευση ή θα αγοραστούν αντί πινακίου φακής από ξένα κεφάλαια μιας και βαρύνονται με δάνεια ύψους 51 δις δολάρια (iefimerida.gr 11/7/2018) τα οποία πρέπει να αποπληρώνουν σε σκληρό συνάλλαγμα την ώρα που η τουρκική λίρα βυθίζεται. Γι΄ αυτό αναμένεται αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Τουρκία (HurriyetDailyNews 12/5/2020) παρότι η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται στο ναδίρ.
Τελικά παρά τους τουρκικούς λεονταρισμούς από την επίσημη ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών, με την οποία καταγγέλλεται η Διακήρυξη των Πέντε, αποδεικνύεται ότι ήδη η Άγκυρα βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Έτσι κεντρικό σημείο της τουρκικής ανακοίνωσης είναι η επισήμανση προς Ελλάδα και Κύπρο ότι κακώς δήθεν αναμειγνύουν τρίτες δυνάμεις στις διαφορές τους με την Τουρκία ενώ θα έπρεπε να προσέλθουν σε συνομιλίες με την Άγκυρα για να τα βρουν. Δηλαδή να αποδεχθούν Ελλάδα και Κύπρος συνδιαχείριση με την Τουρκία της Ελληνικής και της Κυπριακής ΑΟΖ αντίστοιχα!!!
Μάλιστα παρότι η Τουρκία κατέχει το 37% της Κύπρου και απειλεί με casusbelli την Ελλάδα, η Άγκυρα κλείνει την ανακοίνωσή προσφέροντας δήθεν κλάδο ελαίας λέγοντας ότι «η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή μας μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω ενός γνήσιου και ρεαλιστικού διαλόγου».
Αλλά όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός μας «ο λύκος την τρίχα αλλάζει, το τομάρι δεν το αλλάζει».
* Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής