Έλλειψη γυμναστικής, άγχος και αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας δημιουργούν… ιδανικές προϋποθέσεις για την αύξηση των εμφραγμάτων
Μείζον πρόβλημα συνιστούν στην Κρήτη τα εμφράγματα όπως επισημαίνουν ιατροί, με τον αριθμό να ανέρχεται 160 εμφράγματα ανά 100.000 άτομα.
Το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής έχει παρακμάσει στην Κρήτη, όπου, σε συνδυασμό με την έλλειψη γυμναστικής, το άγχος και τα αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας, έχουν διαμορφωθεί οι ιδανικές προϋποθέσεις για την αύξηση των εμφραγμάτων, καρδιολογικών νοσημάτων, τα οποία είναι ιδιαιτέρως επιβλαβή για την υγεία του ασθενούς και σε περίπτωση μη πρόληψης και άμεσης ιατρικής επέμβασης ο ασθενής κινδυνεύει με θάνατο. Αξίζει να αναφερθεί μεταξύ άλλων πως στην περίοδο της πρώτης καραντίνας υπήρξε μια σχετική μείωση του αριθμού των εμφραγμάτων όσον αφορά στην αναφορά τους στα νοσοκομεία ελέω φόβου COVID-19. Ο αριθμός όμως παρέμεινε σταθερός.
Η “Νέα Κρήτη” πραγματοποίησε μια μεγάλη έρευνα με σκοπό αφενός να ενημερώσει τον μέσο Κρητικό για την κατάσταση που επικρατεί με τα εμφράγματα και αφετέρου να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο γύρω από τους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν τα επικίνδυνα αυτά νοσήματα. Όπως επισημαίνουν όλοι οι ιατροί, το έμφραγμα συνιστά ένα μείζον ιατρικό πρόβλημα στην Κρήτη με πρόσημο αρνητικό.
Όπως αναφέρουν ιατροί, ο αριθμός των εμφραγμάτων ανέρχεται στην Κρήτη στα 160 ανά 100.000 κατοίκους. Είναι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός εάν αναλογιστούμε πως οι κάτοικοι ανέρχονται στους 700.000.
«Η Κρήτη έχει 160 εμφράγματα ανά 100.000 άτομα. Αυτό σημαίνει πως ετησίως ο αριθμός ανέρχεται στα 1.100-1.200. Είναι μια έρευνα του 2020. Και τώρα αναμένεται να δούμε στη βάση μιας νέας έρευνας σε ποια θέση βρίσκεται η Κρήτη σε σχέση με τα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα. Σε σχέση με πριν μια δεκαετία βρισκόμαστε στην ίδια κατάσταση στην Κρήτη. Τα στοιχεία που έχουμε από το 2009 δείχνουν πως οι διαφοροποιήσεις είναι πολύ μικρές. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός δεν είναι μικρός», αναφέρει ο καθηγητής Καρδιολογίας-Αιμοδυναμικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Εμμανουήλ Σκαλίδης.
Διατροφή
Ο Δημοσθένης Παναγιωτάκος, καθηγητής Βιοστατιστικής-Επιδημιολογίας της Διατροφής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, ασχολείται με μαθηματικά δεδομένα με σκοπό να προσδιοριστούν οι παράγοντες κινδύνου κάποιου νοσήματος. Ο ίδιος δε διστάζει να κάνει λόγο αρκετά συχνά για το ότι η διατροφή είναι αυτή, μεταξύ άλλων, που επηρεάζει ή όχι την εμφάνιση ενός νοσήματος. Όπως αναφέρει, η μεσογειακή διατροφή απουσιάζει από τα τραπέζια των Κρητικών, πράγμα που συνιστά ένα λυπηρό γεγονός.
«Παρατηρείται γενικότερα μια αύξηση των εμφραγμάτων στο νησί της Κρήτης. Αυτό σχετίζεται με πολλούς και διάφορους παράγοντες, όπως η έλλειψη γυμναστικής, η υψηλή χοληστερίνη και η απουσία μεσογειακής διατροφής. Έχω συντάξει αρκετές μελέτες όπου κάνω αναφορά στη μεσογειακή διατροφή. Η μεσογειακή διατροφή ήταν και είναι το πρότυπο κάθε υγιεινής διατροφής. Πλέον, ο Κρητικός όμως δε σιτίζεται σωστά, με αποτέλεσμα να μη λαμβάνει στον οργανισμό του τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Αξίζει να τονιστεί μεταξύ άλλων πως τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πρώτη αιτία θανάτου στον ελληνικό πληθυσμό. Και πρέπει να γίνει κατανοητό πως η Ελλάδα δεν ανήκει πλέον στις χώρες χαμηλού καρδιαγγειακού κινδύνου», αναφέρει ο κ. Παναγιωτάκος.
Μεταξύ άλλων, ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι οι Κρητικοί καπνίζουν πολύ περισσότερο σε σχέση με άλλους Έλληνες. «Έχει παρατηρηθεί πως σε πολλούς νομούς ανά την Ελλάδα υπάρχει μια σχετική μείωση των καπνιζόντων σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, κάτι τέτοιο, όμως, δεν επιβεβαιώνεται στην Κρήτη. Οι Κρητικοί δεν έχουν αλλάξει τις συνήθειές τους και μάλιστα παρατηρείται μια σχετική αύξηση των ανθρώπων που καπνίζουν. Επομένως, η απουσία μεσογειακής διατροφής, η πρόχειρη διατροφή μαζί με το υπερβολικό κάπνισμα συγκροτούν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση ενός εμφράγματος», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Υπόδειγμα
Στην ίδια γραμμή πλεύσης ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής-Προγραμματισμού Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αναστάσιος Φιλαλήθης, καταθέτει την προσωπική του άποψη, που είναι προϊόν επιστημονικής έρευνας και ακαδημαϊκής γνώσης.
«Τα καρδιολογικά νοσήματα είναι ένα μείζον ιατρικό πρόβλημα. Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός των καρδιαγγειακών νοσημάτων στην Ελλάδα και στην Κρήτη. Η Κρήτη πριν μερικές δεκαετίες ήταν ένα υπόδειγμα για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, καθώς συνδύαζε έναν τρόπο ζωής που μείωνε τους παράγοντες κινδύνου, δηλαδή άσκηση (δουλειά στα χωράφια), μεσογειακό τρόπο ζωής και λιγότερο κάπνισμα σε σχέση με τις μέρες που διανύουμε σήμερα. Αυτό το τρίπτυχο έχει πάει προς το χειρότερο, καθώς έχουμε απωλέσει τη σωστή διατροφή και την ίδια στιγμή παρατηρούνται αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας (ιδιαίτερα στα παιδιά και στην Κρήτη), πράγμα που θα έχει συνέπειες στο μέλλον. Ήδη από την παιδική ηλικία οι παράγοντες κινδύνου συσσωρεύονται. Ο κόσμος δεν ασκείται και το κάπνισμα συνεχίζει να είναι συχνό στους νέους σε σχέση με τα ποσοστά καπνίσματος των νέων σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Όλα αυτά θέλουν μια πολιτική πρόληψης σε αυτούς τους παράγοντες. Η όποια προσέγγιση δε γίνεται μόνο σε ατομική βάση. Ο κάθε πολίτης όταν απευθύνεται στον γιατρό θα πρέπει να ακολουθεί τις σωστές οδηγίες οι οποίες κατά τεκμήριο δίνονται. Πρέπει να υπάρχουν ευρύτερες πολιτικές που να ενθαρρύνουν την πολιτική αυτή. Το θέμα του καπνίσματος απαιτεί συνεχή εγρήγορση. Ο τελευταίος νόμος του καπνίσματος εφαρμόζεται περισσότερο σε σχέση με τους παλαιότερους νόμους, αλλά δεν εφαρμόζεται πλήρως. Δεν είναι μόνο θέμα νομοθεσίας όμως, αλλά και αλλαγής της νοοτροπίας μιας κοινωνίας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Φιλαλήθης.
Από την πλευρά του ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστος Λιονής, σημειώνει: «Παρά τους κοινωνικο-ψυχολογικούς παράγοντες στην Κρήτη, όπως το κοινωνικό δίκτυο, η υψηλή πνευματικότητα και η συνοχή, που φιλτράρουν και συνιστούν θετικούς προσδιοριστές, οι αρνητικοί προσδιοριστές όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα υψηλά λιπίδια φαίνεται πως βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα στο νησί. Και αυτό αναδεικνύει τις μεγάλες ανάγκες προσανατολισμού στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, για να μπορέσουν το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό να βοηθήσουν τους ανθρώπους που τους επισκέπτονται, και αυτό σημαίνει μια μεγάλη σειρά δράσεων και εκπαίδευσης. Ο τρόπος ζωής δεν είναι θέμα επιταγής ή προσταγής, αλλά ουσιαστικής εκπαίδευσης. Η αναφορά στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα είναι σημαντική, γιατί αποτελεί έναν από τους πιο κύριους προσδιοριστές της ευαλωτότητας για σοβαρή λοίμωξη COVID. Η COVID θα ελεγχθεί κάποια στιγμή με το εμβόλιο. Κανένας όμως δε γνωρίζει πότε θα ξεκινήσει μια καινούργια πανδημία και σε πόσα χρόνια. Έχει σημασία στη μετά COVID εποχή να δούμε τα καρδιαγγειακά νοσήματα».
«Να στηριχτεί η ΠΦΥ»
Την ανάγκη να υπάρξει ένα πλήρες δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας υποστήριξε στη “Νέα Κρήτη” ο Αναστάσιος Φιλαλήθης, κάνοντας σαφές πως το συγκεκριμένο δίκτυο θα περιλαμβάνει και τον αστικό πληθυσμό και τον πληθυσμό έξω από τις πόλεις.
«Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας είναι ένας βασικός πυλώνας του Συστήματος Υγείας. Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα πλήρες δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Και όταν εννοώ δίκτυο, εννοώ ένα δίκτυο που θα περιλαμβάνει τόσο τον αστικό πληθυσμό όσο και τους ανθρώπους που ζουν έξω από τις μεγάλες πόλεις. Τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία που συνδέονται με αυτά είναι ένα καλό πρότυπο. Μέσα στις πόλεις δεν μπορούμε, όμως, να αναπαράγουμε το ίδιο μοντέλο. Εγώ πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μικρές μονάδες γενικής οικογενειακής ιατρικής εντός της πόλης, μια επέκταση του δικτύου ΤΟΜΥ αλλά με μια βασική προϋπόθεση: οι μονάδες αυτές να είναι μικρές, ώστε να είναι προσιτές στον πολίτη», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στο ερώτημα εάν το μεγαλύτερο πρόβλημα βρίσκεται στις πόλεις ή στα χωριά της Κρήτης, ο κ. Φιλαλήθης απαντάει: «Το πρόβλημα είναι γενικότερο. Πιθανώς στις πόλεις ο αριθμός των εμφραγμάτων να είναι αυξημένος. Όσο να ’ναι οι άνθρωποι που ζουν στα χωριά και έχουν κάποιο κομμάτι καλλιεργήσιμης γης έχουν λιγότερες πιθανότητες».
Σταθερός ο αριθμός των εμφραγμάτων
Πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο
Όπως κάνουν λόγο οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής ο αριθμός των εμφραγμάτων παραμένει σταθερός. Όπως επισημαίνουν, την περίοδο του πρώτου lockdown υπήρξε μια σχετική μείωση στη συχνότητα εμφάνισης εμφραγμάτων στα νοσοκομεία είτε δευτεροβάθμιας είτε τριτοβάθμιας βαθμίδας, χωρίς να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Και ο λόγος της μείωσης αυτής ήταν ο φόβος εξαιτίας της COVID-19. Στην πραγματικότητα όμως ο αριθμός των ασθενών είναι σταθερός.
«Η στεφανιαία νόσος εξακολουθεί να αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο. Γενικά τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ειδικότερα η στεφανιαία νόσος. Αυτό συμβαίνει και στην Κρήτη. Με την καραντίνα και το καθεστώς lockdown υπήρχε ένας περιορισμός σε όλες τις εκδηλώσεις των καρδιαγγειακών νοσημάτων εκτός από τα εμφράγματα. Σε μια μελέτη που κάναμε εμείς την περίοδο της πανδημίας την προηγούμενη χρονιά, παρατηρήσαμε πως είχαμε λιγότερα οξέα ισχαιμικά επεισόδια, αλλά τον ίδιο αριθμό εμφραγμάτων. Παρατηρήσαμε λοιπόν πως είχαμε πιο μεγάλα εμφράγματα με περισσότερες επιπλοκές. Μπορεί να ερχόταν ο κόσμος στα νοσοκομεία, αλλά λόγω του φόβου καθυστερούσε να έρθει. Οπότε ερχόταν όταν τα συμπτώματα ήταν ανυπόφορα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Κοχιαδάκης.
«Ο αριθμός των εμφραγμάτων παραμένει σταθερός. Υπήρξε μια μείωση στην Κρήτη την περίοδο του πρώτου lockdown, αλλά στη συνέχεια επανήλθε ο αριθμός των εμφραγμάτων των προηγούμενων ετών. Μια ενδεχόμενη απάντηση οφείλεται στην καθυστέρηση των ίδιων των ασθενών να έρθουν σε κάποιο νοσοκομείο. Ένα περιστατικό εμφράγματος ερχόταν συνήθως μετά από δύο, τρεις ή τέσσερις ώρες συνήθως. Τώρα μπορεί να κάνει μέχρι και δώδεκα ώρες για να έρθει ο ασθενής με έμφραγμα. Ο αριθμός και η συχνότητα βρίσκονται σε σταθερά επίπεδα», αναφέρει ο κ. Σκαλίδης.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Κοχιαδάκης επισημαίνει πως «εμείς ως νοσοκομείο είμαστε κέντρο αναφοράς. Η σύγχρονη αντιμετώπιση ενός εμφράγματος μυοκαρδίου πραγματοποιείται με όσο γίνεται πιο γρήγορη διάνοιξη του αγγείου με αγγειοπλαστική. Αυτή τη στιγμή, έχουμε αναπτύξει ένα δίκτυο στην Κρήτη όπου όλα τα εμφράγματα μυοκαρδίου απ’ όλα τα νοσοκομεία στην οξεία φάση έρχονται στο δικό μας θερμοδυναμικό εργαστήριο, δηλαδή αντιμετωπίζονται με άμεση διάνοιξη του στεφανιαίου αγγείου. Τα εμφράγματα πρέπει να έρχονται άμεσα. Υπάρχει ένα δίκτυο και όλα τα οξέα εμφράγματα έρχονται σε μας».
Τέλος, ο κ. Κοχιαδάκης καταλήγει τονίζοντας πως στο Ηράκλειο επικρατεί αυξημένη στεφανιαία νόσος, μια πιθανή αιτία της οποίας είναι η απουσία κρητικής διατροφής.
«Νομίζω ότι η αστική Κρήτη, δηλαδή το Ηράκλειο κυρίως, έχει αυξημένη στεφανιαία νόσο λόγω των συνθηκών και των κανόνων διατροφής οι οποίες έχουν φτάσει στους κανόνες διατροφής των χωρών της Ευρώπης. Πλέον, δεν υφίσταται η κρητική διατροφή στον βαθμό που υπήρχε. Και μπορεί η μεσογειακή διατροφή να υπάρχει στην ύπαιθρο της Κρήτης, αλλά την ίδια στιγμή και εκεί παρατηρείται περισσότερο κάπνισμα και περισσότερη χοληστερίνη. Επομένως, δε βλέπω μεγάλες διαφορές μεταξύ αστικής και υπαίθριας Κρήτης», υπογραμμίζει.
(Φωτογραφία Αρχείου Pexels)
