Σοβαρά ερωτηματικά για τη στάση του υπουργείου Παιδείας, προκαλεί η απάντηση της υφυπουργού Παιδείας πριν λίγες μέρες στη Βουλή, σχετικά με το πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» (MOG), που χρηματοδοτείται από τη γερμανική κυβέρνηση κι έχει καταγγελθεί από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) το Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων και κόμματα της αντιπολίτευσης για επιδίωξη υπονόμευσης διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών.
Η κ.Μακρή εμφανίστηκε να αποστασιοποιείται από την εκπαιδευτική αξιοποίηση του προγράμματος, ξεχνώντας (;) ότι το Υπουργείο Παιδείας τον Οκτώβριο του 2019 το είχε επισήμως προωθήσει!
Αναλυτικά:
Απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή του ΚΙΝΑΛ κ.Βασίλη Κεγκέρογλου η κ.Ζέττα Μακρή ξεκαθάρισε ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υποβληθεί αίτημα έγκρισης της συγκεκριμένης πλατφόρμας ως εκπαιδευτικού εργαλείου στα ελληνικά σχολεία. «Μέχρι σήμερα δεν έχει υποβληθεί κανένα αίτημα έγκρισης της εκπαιδευτικής πλατφόρμας «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», ως εκπαιδευτικού εργαλείου στα ελληνικά σχολεία. Κατά συνέπεια, δεν έχει προκύψει και αξιολόγησή της από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, ώστε αξιοποιούμενο επίσημα το υλικό της και αξιολογούμενο, να αξιοποιηθεί εν συνεχεία από τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις μαθήτριες των ελληνικών σχολείων. Οποιοσδήποτε φορέας πέρα από την Ελληνική Κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων έχει τη δυνατότητα στο πλαίσιο της Δημοκρατίας και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών να δημιουργεί εκπαιδευτικό υλικό, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι αυτοδικαίως αποτελεί και κατάλληλο εκπαιδευτικό εργαλείο, ώστε να αξιοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία των ελληνικών σχολείων, χωρίς προγενεστέρως να έχει αξιολογηθεί και να έχει υποβληθεί αντίστοιχο αίτημα έγκρισης προς το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων” τόνισε΄. με τον τρόπο αυτό το υπουργέιο έλαβε αποστάσεις από την εκπαιδευτική χρήση του προγράμματος.
Τώρα αποστάσεις, τότε προώθηση
Όμως, οπως υπενθυμίζει σήμερα το alfavita.gr, το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας ήταν που προώθησε το πρόγραμμα αυτό, και μάλιστα με τον πιο επίσημο τρόπο. Στις 4 Οκτωβρίου 2019, ο τότε υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Βασίλης Διγαλάκης και ο Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικής Κατάρτισης και Δια Βίου Μάθησης κ. Γεώργιος Βούτσινος παραβρέθηκαν στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε με συνεργασία του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Ελεύθερου Πανεπιστήμιου του Βερολίνου, υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Διά Βίου Μάθησης, στο Υπουργείο Παιδείας με θέμα: «Το ψηφιακό αρχείο προφορικών μαρτυριών: «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα».
Ο Υφυπουργός Παιδείας, στον χαιρετισμό του τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «η δημιουργία του ψηφιακού αρχείου προφορικών μαρτυριών «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» αποδεικνύει ότι ένα σπουδαίο έργο έχει συντελεστεί: η συλλογή και η αρχειοθέτηση, με οπτικοακουστικά μέσα, μαρτυριών ανθρώπων που έζησαν τη γερμανική Κατοχή. Η καταγραφή της ατομικής μνήμης με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο διασώζεται, αλλά μετασχηματίζεται και γίνεται μέρος της συλλογικής μας μνήμης. Το ψηφιακό αυτό αρχείο εξυπηρετεί εκπαιδευτικούς και παιδευτικούς σκοπούς και αποτελεί μια πολύτιμη ιστορική πηγή, ένα σοβαρό ερευνητικό εργαλείο».
Από την πλευρά του ο κ. Γ.Βούτσινος, υποστήριξε ότι «οι πρωτοβουλίες με αυτό το αντικείμενο που απευθύνονται σε νέους ανθρώπους, ανοίγουν το πεδίο ώστε να υπάρξει γόνιμος διάλογος και ανταλλαγή απόψεων και στάσεων ως προς τον τρόπο ζωής, τις σκέψεις, την ιστορία και τη μνήμη πάνω στα ιστορικά γεγονότα από την σκοπιά των προσώπων που τα βίωσαν. Στόχος είναι μια αλληλεπίδραση δημιουργική, χωρίς προκαταλήψεις και ιδεοληψίες». Σημειώνουμε επίσης ότι στην διαδικτυακή παρουσίαση του MOG τον περασμένο Δεκέμβρη ο καθηγητής, Νικόλαος Αποστολόπουλος, είχε υποστηρίξει πως είναι θέμα χρόνου η έγκριση του προγράμματος και ότι υπάρχει συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας.
Διγλωσσία;
Τι έχουμε λοιπόν εδώ; Εναν πρώην υφυπουργό Παιδείας να μιλα για “σπουδαίο έργο” και να δηλώνει ότι το ψηφιακό αυτό αρχείο εξυπηρετεί εκπαιδευτικούς και παιδευτικούς σκοπούς και αποτελεί μια πολύτιμη ιστορική πηγή, ένα σοβαρό ερευνητικό εργαλείο. Και τη νυν υφυπουργό, να δηλώνει ότι δεν έχει υποβληθεί ΚΑΝΕΝΑ αίτημα έγκρισης της εκπαιδευτικής πλατφόρμας “Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα” ως εκπαιδευτικού εργαλείου στα ελληνικά σχολεία. Τι άλλαξε όμως και από τον προώθηση του προγράμματος φτάσαμε στην αποστασιοποίηση; Κατά τον Βασίλη Κεγκέρογλου «καταρχήν είναι θετικό ότι δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη έγκριση, καμία επίσημη υιοθέτηση όλων αυτών που γίνονται», γιατί «το πρόγραμμα επιχειρεί από μόνο του να φανεί ότι γίνεται υπό την αιγίδα, με τη γενικότερη έννοια, της Ελληνικής Πολιτείας». «Αυτό που εμείς λέμε είναι να μη χρησιμοποιηθούν οι μαθητές και το εκπαιδευτικό σύστημα για το ξαναγράψιμο της Ιστορίας. Γιατί η Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης και των συνεπειών τους έχει ήδη καταγραφεί και επαρκέστατα τεκμηριωθεί» Στην ερώτησή του ο γραμματέας της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Κινήματος Αλλαγής εξήγησε πως το πρόγραμμα δεν απηχεί την ιστορική πραγματικότητα φέρνοντας ως παράδειγμα ότι στο χρονολογία της πλατφόρμας για την Κατοχή δεν αναφέρει κανένα από τα ολοκαυτώματα στην Ελλάδα, προσπαθώντας να κάνει «λίφτινγκ» στα εγκλήματα και τις ωμότητες του Γ’ Ράιχ προκειμένου να ξαναγράψει την Ιστορία.
Τρία αναπάντητα ερωτήματα
Όπως επισημαίνει ο συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) κ. Αριστομένης Συγγελάκης, από την απάντηση της κ.Μακρή στη Βουλή προκύπτουν τα εξής σοβαρά θέματα:
1. Η αποκάλυψη αυτή συνιστά σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία των υπευθύνων του προγράμματος που διαλαλούν εδώ και πολύ καιρό ότι επίκειται η έγκριση και εισαγωγή στα σχολεία του προγράμματος MOG, που έχει καταγγελθεί από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, το Δίκτυο Μαρτυρικών Δήμων, την ΟΛΜΕ, πολιτικά κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, ΚΚΕ, ΜΕΡΑ-25), ιστορικούς και εκπαιδευτικούς. Όσοι παρακολουθήσαμε την διαδικτυακή εκδήλωση του MOG στις 2.12.2020 ακούσαμε τον Καθηγητή κ. Ν. Αποστολόπουλο να ενημερώνει ότι είναι θέμα χρόνου η έγκριση του προγράμματος και ότι υπάρχει στενή η συνεργασία με το Υπ. Παιδείας. Και τώρα μαθαίνουμε επισήμως ότι ΔΕΝ έχει υποβληθεί καν αίτημα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής!…
2. Με βάση όμως τα παραπάνω, αλήθεια, πώς επιτρέπει το Υπουργείο Παιδείας την τακτική αποστολή διαφημιστικής – προπαγανδιστικής ηλεκτρονικής αλληλογραφίας του προγράμματος MOG στα ελληνικά σχολεία; Ποιοι έχουν εφοδιάσει τους υπευθύνους του γερμανικής έμπνευσης και χρηματοδότησης προράμματος με τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις όλων των σχολείων της χώρας; Ποιος τους δίνει το δικαίωμα να επιχειρούν τον προσεταιρισμό εκπαιδευτικών χωρίς να τους ενημερώνουν ότι δεν έχει εγκριθεί το πρόγραμμα, αλλά, αντίθετα, να αφήνουν να εννοηθεί, όπως κατήγγειλε και ο Γραμματέας της Κ.Ο. του Κινήματος Αλλαγής, ότι “γίνεται υπό την αιγίδα, με τη γενικότερη έννοια, της Ελληνικής Πολιτείας”.
3. Είναι πλέον ξεκάθαρη η σύνδεση των μεθοδεύσεων του Γερμανικού Κράτους με την επιδίωξη υπονόμευσης της διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών. Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να υλοποιήσει την σχεδόν ομόφωνη απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής των Ελλήνων της 17ης Απριλίου 2019 ως απάντηση στους επίδοξους αναθεωρητές της Ιστορίας! Και να επιδείξει μηδενική ανοχή σε όσους δεν σέβονται την Ελλάδα, την Ιστορία και το Διεθνές Δίκαιο και αρνούνται να αναλάβουν τις απαράγραπτες και πλήρως τεκμηριωμένες υποχρεώσεις τους.
Τι είναι το έργο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»
Περιλαμβάνει ένα ψηφιακό Αρχείο με 93 συνεντεύξεις Ελληνίδων και Ελλήνων μαρτύρων από την περίοδο της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα, καθώς και μία Εκπαιδευτική Πλατφόρμα που δημιουργήθηκε με βάση το υλικό των προφορικών μαρτυριών του αρχείου. Το εκπαιδευτικό υλικό συμπληρώνεται επίσης από έναν Οδηγό για εκπαιδευτικούς για τη χρήση του υλικού του προγράμματος στην τυπική και ημιτυπική εκπαίδευση καθώς και μια ταινία ντοκιμαντέρ. Στην περίοδο της γερμανικής Κατοχή στην Ελλάδα, που διήρκησε από τον Απρίλιο του 1941 μέχρι τον Οκτώβριο του 1944, η Ελλάδα υπέστη αναλογικά τις περισσότερες ανθρώπινες απώλειες και καταστροφές από κάθε άλλη μη σλαβική χώρα στην κατεχόμενη Ευρώπη. Παρότι διεθνώς δεν είναι συνειδητό το μέγεθος της καταστροφής, οι επιπτώσεις της Κατοχής είναι ζωντανές μέχρι σήμερα στη συλλογική μνήμη της χώρας. Στους μάρτυρες περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων επιζώντες του Ολοκαυτώματος, αντιστασιακοί, επιζώντες αντιποίνων καθώς και καταναγκαστικοί εργάτες στη Γερμανία. Οι βιωματικές συνεντεύξεις καταγράφουν τις εμπειρίες τους σχετικά με την καθημερινότητα της Κατοχής, τη διαφυγή, τις διώξεις των Εβραίων, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα “αντίποινα”, τις μαζικές δολοφονίες και την Αντίσταση. Οι αναφορές προέρχονται από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Κάποιες από τις συνεντεύξεις διενεργήθηκαν στο Ισραήλ και στο Βερολίνο.
Γιατί υπάρχουν αντιδράσεις
Οι οργανώσεις, κόμματα και πολίτες που αντιδρούν, λένε ότι το εγχείρημα εντάσσεται στις επιδιώξεις της Γερμανίας για την αναθεώρηση της Ιστορίας του Β’ΠΠ, προκειμένου να βελτιώνει την εικόνα της και να προωθεί την εξωτερική της πολιτική. Με αφορμή το “αντιεπιστημονικό και αντιπαιδαγωγικό πρόγραμμα”, όπως το χαρακτηρίζει, «Μνήμες Κατοχής στην Ελλάδα», με το οποίο “επιδιώκεται να περάσει μέσα από τα σχολεία η παραχάραξη της Ιστορίας”, η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας διοργάνωσε διαδικτυακή εκδήλωση την Παρασκευή 23/4 στις 8 μ.μ. με θέμα «”Μνήμες Κατοχής στην Ελλάδα”, ένα ακόμα πρόγραμμα παραχάραξης της Ιστορίας».
Στο θέμα έχει παρέμβει και η ΟΛΜΕ ζητώντας από το ΥΠΑΙΘ να σταματήσει εδώ και τώρα τέτοιου είδους «πρωτοβουλίες» και παρεμβάσεις στα σχολεία οι οποίες προσβάλλουν βάναυσα στα μάτια και τις συνειδήσεις των παιδιών μας την ιστορία του τόπου μας, τον ηρωικό αγώνα του λαού μας, τις αμέτρητες θυσίες που έδωσε για τη λευτεριά της πατρίδας απέναντι στους τυράννους του, παραποιούν την ιστορική πραγματικότητα εξισώνοντας τους θύτες με τα θύματα:
«Το ίδιο το “πρόγραμμα” ομολογεί πως “απώτερος στόχος επίσης είναι να αναζητηθούν τα αίτια και οι παράμετροι που καθόρισαν εκείνη την εποχή, η οποία αποτελεί μέχρι σήμερα ενεργό κομμάτι της συλλογικής μνήμης”. Αυτή η γενικόλογη και αφηρημένη αναζήτηση των αιτίων που προκάλεσαν τον πιο καταστροφικό πόλεμο που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα αποτελεί κυριολεκτικά ευθεία αμφισβήτηση της ιστορικής αλήθειας και μια συνειδητή προσπάθεια της γερμανικής κυβέρνησης να τη διαγράψει και να την αναθεωρήσει, ώστε να εξιλεωθεί στα μάτια της νέας γενιάς στη χώρα μας, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο, για τα τερατώδη εγκλήματα της ναζιστικής περιόδου», ανέφερε η ΟΛΜΕ.
Επίσης, σύμφωνα με την εισήγηση του ομότιμου Καθηγητή του Παντείου κ.Προκόπη Παπαστράτη στη ζωντανή διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα στις 9 Μάη 2020 για να τιμήσει την 75η επέτειο της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, “η μεθοδευμένη διείσδυση (σ.σ. των γερμανών) στο χώρο της εκπαίδευσης συνεχίζεται με την οργάνωση συνεδρίων, με ευρωπαϊκά προγράμματα φοιτητικών ανταλλαγών όπως το Horizon 2020. Η χρηματοδότηση περιλαμβάνει ελληνικά ιδιωτικά ιδρύματα, όπως το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και γερμανικούς κρατικούς φορείς όπως το Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών. Στόχος δεν είναι μόνο η παρακολούθηση και η χρηματοδότηση της έρευνας για την Κατοχή αλλά και ο τρόπος που διδάσκεται αυτή η περίοδος (…) Αντίστοιχο πρόγραμμα λειτουργεί στην Ιταλία, «Το βάρος του Άξονα και της Κατοχής. Εθνικοί προσανατολισμοί της μνήμης και Ιταλο-γερμανικές σχέσεις από το 1945 έως σήμερα». Με βάση έρευνες αρχείων στη Γερμανία και την Ιταλία, το πρόγραμμα έχει στόχο να επιτύχει τη συμφιλίωση των δύο κοινωνιών και την αποκατάσταση της εικόνας του « κακού Γερμανού» στην Ιταλία. Είναι ενδεικτικό της γερμανικής προσέγγισης ότι όλη αυτή η ενορχηστρωμένη προσπάθεια στοχεύει στην προώθηση ενός συγκεκριμένου ιστορικού αφηγήματος. Αν αυτό ανταποκρίνεται σε αυτό που ακριβώς συνέβη, δεν φαίνεται να απασχολεί η γερμανική πλευρά.
Η άλλη αποψη
Βέβαια υπάρχουν και αντίθετες απόψεις, ενώ εξηγήσεις έχει δώσει και το ίδιο το πρόγραμμα. Ανάμεσα σε εκείνους που θεωρούν υπερβολική την κριτική, ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος: “Τον τελευταίο καιρό εμφανίστηκε μια νέα γενιά θεωριών συνωμοσίας. Τούτη τη φορά η Γερμανία θέλει να παρέμβει στην ελληνική εκπαίδευση και να παραχαράξει την Ιστορία που διδάσκονται οι ελληνόπαιδες αναφορικά με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή. (…) Αναμφίβολα μπορεί να γίνει κριτική στην πολιτική μνήμης του συγκεκριμένου προγράμματος. Αν θέλει όμως κανείς να βρει το πρόβλημα της ιστορικής εκπαίδευσης στα ελληνικά σχολεία, δεν είναι ανάγκη να ψάχνει στη Γερμανία. Ας ρωτήσει τους δυο τελευταίους υπουργούς Παιδείας, τον τέως και τη νυν, γιατί σκότωσαν τα καινούργια προγράμματα Ιστορίας που θα έφερναν τη μνήμη της Κατοχής στον ορίζοντα των μαθητών”, ανέφερε σε άρθρο του χαρακτηριστικά.
Επίσης, στην ιστοσελίδα του προγράμματος αναφέρεται μεταξύ άλλων: “Τον τελευταίο καιρό έχουν εμφανιστεί στον ελληνικό Τύπο διάφορες τοποθέτησεις που στρέφονται με δριμύτητα κατά του έργου προκειμένου να αποτρέψουν τη χρήση του στην ελληνική εκπαίδευση. Οι επαναλαμβανόμενες αβάσιμες τοποθετήσεις διαστρεβλώνουν την αλήθεια, ενώ επιχειρούν να ανατρέψουν το θετικό κλίμα γύρω από το Πρόγραμμα με απώτερο σκοπό την αδυναμία εκπλήρωσης των σκοπών του. Πίσω από τις επικρίσεις βρίσκεται προφανώς η υπόνοια εξάρτησης από δήθεν πολιτικές βλέψεις του Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας μέσω του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον». Το «Ταμείο» είναι ένας από τους βασικούς χρηματοδότες του Προγράμματος και η ίδρυσή του αποτελεί μία πρόσφατη πρωτοβουλία του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών με σκοπό την υποστήριξη επιστημονικών και καλλιτεχνικών προγραμμάτων μεταξύ των δύο χωρών. Με αυτή την αφορμή οι επικριτές του MOG υπονοούν κάποιο υποτιθέμενο υστερόβουλο γερμανικό σχέδιο περί «διαστρέβλωσης της Ιστορίας» με τη βοήθεια του έργου μας. Διαβεβαιώνουμε ότι στη διάρκεια της δεκαετίας που ασχολούμαστε συστηματικά με τη δημιουργία του αρχείου προφορικών μαρτυριών και του αντίστοιχου εκπαιδευτικού υλικού για την περίοδο της Κατοχής, δεν δεχθήκαμε ποτέ και ούτε έγιναν παρεμβάσεις από τους χορηγούς ως προς τη συλλογή και επιστημονική επεξεργασία των συνεντεύξεων, τη συγγραφή συνοδευτικών κειμένων και την εκπόνηση του εκπαιδευτικού υλικού (τα οποία φυσικά συνεχώς δέχονται συμπληρωματικές βελτιώσεις) ή εν γένει την κατασκευή και χρήση του MOG. Αυτή η διαπίστωση πλήρους επιστημονικής ανεξαρτησίας ισχύει απόλυτα για όλους τους υποστηρικτές του Προγράμματος και ιδιαίτερα για το «Ταμείο», το οποίο ούτε καν υπήρχε κατά την πρώτη τετραετία μετά το ξεκίνημά μας. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι κάποιοι διαβλέπουν σκοτεινές σκευωρίες ή κατασκευάζουν ανύπαρκτες συναλλαγές πίσω από τις αυστηρά αξιοκρατικές και ανεξάρτητες επιχορηγήσεις, δωρεές, παροχές υποτροφιών και άλλες χρηματοδοτήσεις”
Σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα λοιπόν, το Ελληνικό υπουργείο Παιδείας οφείλει να δίνει ξεκάθαρες απαντήσεις και να τοποθετείται με σαφήνεια.
Δείτε τη συζήτηση στη Βουλή