Πόσες μεταλλάξεις έχει κάνει ο κορονοϊός; Είναι περισσότερες από άλλους ιούς; Ποια μετάλλαξη φοβίζει τους ειδικούς επιστήμονες; Θα ζήσουμε στην Ελλάδα μετά το καλοκαίρι τέταρτο κύμα πανδημίας; Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας και Πνευμονολογίας του ΑΠΘ Γιάννης Κιουμής απάντησε στα ερωτήματα του Sputnik.
Οι μεταλλάξεις του κορονοϊού προκαλούν έντονο προβληματισμό και αναστάτωση ενώ παραμένει το αγωνιώδες ερώτημα «πότε θα ξεμπερδέψουμε με τον συγκεκριμένο ιό» που τίθεται και υπό τον φόβο της ακύρωσης των εμβολίων.
Γιατί ο κορονοϊός κάνει τόσες μεταλλάξεις; Είναι πρωτόγνωρο ή όλοι οι ιοί συμπεριλαμβανομένων και των κορονοϊών μεταλλάσσονται διαρκώς;
Η αλήθεια για τον κορονοϊό και τις «πολλές μεταλλάξεις»
Ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας-Πνευμονολογίας του ΑΠΘ Γιάννης Κιουμής μιλώντας στο Sputnik ανέφερε ότι άλλοι ιοί όπως ο ιός της γρίπης κάνει περισσότερες, διπλάσιες όπως είπε, μεταλλάξεις σε σχέση με τον κορονοϊό και για αυτό εμβολιαζόμαστε κάθε χρόνο ενώ ο ιός HIV κάνει τετραπλάσιες
Στην περίπτωση του ιού της γρίπης όπως και στην περίπτωση του κορονοϊού ευτυχώς έχουμε εμβόλια, ενώ στον HIV δυστυχώς ακόμα δεν έχουμε εμβόλιο, κάτι που σχετίζεται με τον υψηλό ρυθμό μετάλλαξης του.
«Μεταλλάξεις συμβαίνουν με όλους τους ιούς αλλά όχι με την ίδια συχνότητα. Ο κορονοϊός είναι ένας από τους ιούς που κάνουν χαμηλότερης συχνότητας μεταλλάξεις απ’ ό,τι ο ιός της γρίπης, παραδείγματος χάρη, ή ο ιός HIV. Και αυτό μπορείτε να το δείτε σαν απεικόνιση με τον εξής τρόπο, για τον κορονοϊό βρήκαμε ένα εμβόλιο το οποίο πιθανώς να λειτουργεί για αρκετό χρονικό διάστημα ίσως και πάνω από χρόνο, δεν το ξέρουμε. Για τον ιό της γρίπης που κάνει δυο φορές συχνότερες μεταλλάξεις απ’ ό,τι κάνει ο κορονοϊός, χρειάζεται να κάνουμε εμβόλιο κάθε χρόνο για να μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε. Για τον ιό HIV που κάνει τέσσερις φορές περισσότερες συχνές μεταλλάξεις από ότι ο κορονοϊός δεν έχουμε ακόμα εμβόλιο. Αυτό για να δείτε τι επίπτωση έχει ο ρυθμός των μεταλλάξεων στην προσπάθεια δημιουργίας ενός εμβολίου» είπε ο κ. Κιουμής.
Οι «κοινοί θνητοί», δηλαδή όλοι εμείς που δεν είμαστε ειδικοί επί του θέματος γνωρίζουμε συγκεκριμένες μεταλλάξεις.
Δηλαδή:
Τη βρετανική,
τη βραζιλιάνικη,
τη νοτιοαφρικανική και
την ινδική.
Οι ειδικοί γνωρίζουν πολύ περισσότερες. «Μέχρι αυτή την ώρα που μιλάμε ο κορονοϊός έχει κάνει αρκετές δεκάδες χιλιάδες μεταλλάξεις. Όμως από αυτές τις μεταλλάξεις που γίνονται, όπως καταλαβαίνετε, κάποιες δεν έχουν κλινική σημασία. Κάποιες είναι καταστροφικές για τον ίδιο τον ιό και κάποιες -ελάχιστες ευτυχώς- είναι αυτές που έχουν την κλινική σημασία. Άρα όταν μιλάμε (σ.σ. εννοεί τους επιστήμονες) για τέσσερις, πέντε μεταλλάξεις -τη βρετανική, την ινδική κ.λπ.- δεν λέμε ότι έκανε αυτές τις μεταλλάξεις λέμε ότι από το σύνολο όλων των μεταλλάξεων αυτές που έκανε μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν κλινική σημασία για εμάς» ανέφερε.
«Φοβόμαστε τη μετάλλαξη που δεν θα είναι δραστικά τα υπάρχοντα εμβόλια»
Έτσι λοιπόν ένα άλλο ερώτημα που γεννάται είναι πότε θα σταματήσουν οι μεταλλάξεις που έχουν κλινική σημασία, δηλαδή αυτές που προκαλούν τις συνέπειες.
«Όσο θα κυκλοφορεί ο ιός στην κοινότητα τόσο θα γίνονται μεταλλάξεις. Οι μεταλλάξεις είναι ένα φαινόμενο αυτοματικό, δεν είναι κάτι που το κάνει ο κορονοϊός κατ’ επιλογή, ούτε το κάνει σκόπιμα για να μπορέσει να επιβιώσει, όπως λέγεται από κάποιους επιστήμονες που ακούω να το λένε, όχι επειδή δεν γνωρίζουν, αλλά απλώς θέλουν να το κάνουν πιο παραστατικό. Οι μεταλλάξεις γίνονται αυτόματα. Άρα, λοιπόν, είτε το θέλει είτε δεν το θέλει ο κορονοϊός θα κάνει μεταλλάξεις» είπε ο κ. Κιουμής προσθέτοντας ότι οι μεταλλάξεις θα σταματήσουν όταν σταματήσει να υπάρχει ο κορονοϊός στην κοινότητα.
«Όσο περισσότερο ιικό φορτίο υπάρχει στην κοινότητα, δηλαδή όσο περισσότερο ο ιός κυκλοφορεί, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνονται μεταλλάξεις και κάποιες από αυτές μπορεί να αποκτήσουν κλινικό ενδιαφέρον κι αυτή που φοβόμαστε περισσότερο είναι αν θα υπάρξει μια μετάλλαξη στην οποία τα υπάρχοντα εμβόλια δεν θα είναι δραστικά. Έτσι όσο περιορίζεται ο κορονοϊός στην κοινότητα είτε με τα μέτρα που λαμβάνονται είτε ακόμα περισσότερο με τον εμβολιασμό, γιατί αυτό είναι το βασικότερο, τόσο στερούμε την πιθανότητα στον κορονοϊό να κάνει μεταλλάξεις» τόνισε.
Θα εξαφανιστεί ο νέος κορονοϊός όπως ο Sars και ο Mers;
Μπορούμε να προσδοκούμε σε «εξαφάνιση» του κορονοϊού όπως συνέβη με άλλους κορονοϊούς όπως ο SARS και ο Mers; Αν και στις δύο αυτές περιπτώσεις που έγιναν επιδημίες η κοινότητα δεν είχε εμβόλια. Δηλαδή να κάνει ο ιός τον κύκλο του και σε συνδυασμό με τους εμβολιασμούς να βγει τελικά από τη ζωή μας; Και πότε μπορεί να γίνει αυτό;
«Δεν ξέρουμε εάν θα εξαφανιστεί. Είχαμε το προηγούμενο των επιδημιών Sars και Mers που εξαφανίστηκαν και οι ακριβείς λόγοι της εξαφάνισής τους δεν είναι απόλυτα γνωστοί. Στην περίπτωση του τωρινού κορονοϊού επειδή είχε την εύκολη μετάδοση και ταυτόχρονα την ικανότητα να προκαλεί πολύ ελαφριά έως πολύ βαριά νόσο είναι ένας ιός που μοιάζει ότι ήρθε για να μείνει. Δηλαδή θα υπάρχει στην κοινότητα και θα μας υποχρεώσει – ενδεχομένως να εμβολιαζόμαστε κατά κάποιο χρονικό διάστημα, αυτό δεν είναι γνωστό ακόμα, έτσι ώστε να μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε. Όλα αυτά που σας λέω είναι προβλέψεις δεν είναι γεγονότα. Δεν ξέρουμε αν θα μείνει ή όχι. Μοιάζει ότι είναι πολύ πιθανό να μείνει» είπε ο κ. Κιουμής προσθέτοντας ότι δεν είναι γνωστό πόσο συχνά θα εμβολιαζόμαστε στην περίπτωση που ο ιός μείνει στη ζωή μας.
«Ξέρουμε ότι είναι μια ισχυρή πιθανότητα να χρειαζόμαστε να κάνουμε κατά διαστήματα όσοι έχουμε εμβολιαστεί αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου» τόνισε.
Όσο μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού εμβολιαστεί, λέει ο καθηγητής, τόσο μειώνεται η πιθανότητα ο ιός «να κάνει μια επικίνδυνη μετάλλαξη που να διαφύγει από τα εμβόλια».
«Το θέμα είναι ο εμβολιασμός στην παγκόσμια κοινότητα. Δεν έχει σημασία εάν θα εμβολιαστεί ο πληθυσμός στην Ελλάδα, στο Ισραήλ ή στη Βρετανία. Γιατί αν γίνει μετάλλαξη στην Ινδία, για παράδειγμα, και κάνει μια μετάλλαξη που είναι εύκολα μεταδοτική, θα την πληρώσει και η Ελλάδα και το Ισραήλ και η Βρετανία και όλες οι χώρες. Άρα αυτό που έχει σημασία είναι το εμβολιαστικό πρόγραμμα να καλύψει όλες τις χώρες, πλούσιες και φτωχές γιατί αν εμβολιαστούν οι πρώτες και μείνουν εκτός οι δεύτερες, θα το βρουν μπροστά τους αυτό» επισήμανε
«Προχωρημένο φθινόπωρο το τείχος ανοσίας»
Για να αποκτηθεί μια χώρα το πολυπόθητο τείχος ανοσίας, λένε οι ειδικοί ότι θα πρέπει να έχει εμβολιαστεί το 70%-75% του πληθυσμού.
Οι εμβολιασμοί στην Ελλάδα συνεχίζονται, αλλά απέχουμε ακόμη από το τείχος ανοσίας ενώ την ίδια ώρα η έλευση των τουριστών, που αποτελεί μέγα ζητούμενο για την οικονομία, ανησυχεί ότι ίσως προκαλέσει νέα κρούσματα καθώς οι πόρτες είναι ανοιχτές όχι μόνο για τους εμβολιασμένους αλλά και για όσους έρθουν με μοριακό τεστ 72 ωρών.
«Υπάρχουν οι αισιόδοξες εκτιμήσεις που λένε ότι μέσα στο καλοκαίρι θα έχουμε την ανοσία και υπάρχουν οι πιο ρεαλιστικές, στις οποίες κατατάσσω τον εαυτό μου, διότι το τείχος ανοσίας δεν θα το πιάσουμε νωρίτερα από το προχωρημένο φθινόπωρο» είπε.
Όσον αφορά τι μπορεί να γίνει με την έλευση των ξένων τουριστών και το φόβο έξαρσης της πανδημίας είπε ότι «πρέπει να ελέγχουμε ποιος μπαίνει από τα σύνορα και τι πιστοποίηση έχει ότι δεν κουβαλά τον κορονοϊό».
«Μέθοδος που να είναι απολύτως ασφαλής δεν υπάρχει στον κόσμο. Διότι έγινε και αυτό με τον τουρίστα που μπήκε στη χώρα και ασθένησε και που είναι στο νοσοκομείο Παπανικολάου. Αυτό δεν είναι ένα περίεργο φαινόμενο όπως παρουσιάστηκε, αλλά είναι απολύτως αναμενόμενο» εξηγώντας ότι μπορεί να έκανε μοριακό τεστ, όμως, όπως είπε, πάντα υπάρχει η πιθανότητα το τεστ να δείξει αρνητικό αποτέλεσμα λόγω του χρόνου επώασης της νόσου.
«Αν όμως ελέγχονται όλοι όσοι εισέρχονται στη χώρα, τότε θα είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που είναι στη φάση της επώασης της νόσου».
Τέταρτο κύμα πανδημίας
Η συζήτηση για το ενδεχόμενο η χώρα να ζήσει τέταρτο κύμα πανδημίας μετά το πέρας του καλοκαιριού βρίσκεται ήδη στο τραπέζι ειδικών και μη.
Ο κ. Κιουμής θεωρεί δύο είναι οι προϋποθέσεις για να ζήσει η χώρα ένα ακόμα κύμα πανδημίας αν και όπως λέει «οι πανδημίες συνήθως κάνουν τρία κύματα».
«Το τέταρτο κύμα για να έρθει θα πρέπει να υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις. Πρώτον ποιο θα είναι το ποσοστό του εμβολιασμού στην Ελλάδα. Γιατί αν έρθει τέταρτο κύμα, θα αφορά προφανώς τους μη εμβολιασμένους. Άρα όσο θα υπάρχουν μη εμβολιασμένοι, μπορεί να έρθει το τέταρτο κύμα, αλλά μπορώ να προβλέψω με ασφάλεια ότι εφόσον θα προχωρήσουν οι εμβολιασμοί, το τέταρτο κύμα θα είναι μικρής σημασίας. Ο δεύτερος παράγοντας που είναι ουσιαστικός για τέταρτο κύμα είναι εάν θα μας προκύψει μέχρι εκείνη τη στιγμή κάποιο στέλεχος στην Ελλάδα που θα διαφεύγει από τα εμβόλια. Κανείς δεν το ξέρει ακόμη αυτό. Εάν υπάρξει στέλεχος που διαφεύγει από εμβόλια τότε ένα 4ο κύμα θα μπορούσε να είναι σφοδρό. Για την ώρα δεν έχουμε στοιχεία ότι μπορεί να συμβεί» επισήμανε ο κ. Κιουμής προσθέτοντας ωστόσο ότι μια πανδημία «συνήθως κάνει τρία κύματα» υπενθυμίζοντας την ισπανική γρίπη του προηγούμενου αιώνα που τότε δεν υπήρχε και εμβόλιο κατά αυτής.