Παροσμία, λοιπόν. Όταν βγήκα θετική στoν Covid-19, δεν είχα ιδέα για τις μακροπρόθεσμες εκδηλώσεις του και τα συμπτώματα που μπορεί να επιμένουν για μήνες. Η αποστολή του στον οργανισμό μας, ήταν χρονικά συγκεκριμένη στο μυαλό μου.
Μετά τις 14 ημέρες, οι συνέπειες από τις προθέσεις με τις οποίες εισέβαλε στο σώμα μας, θεωρούσα ότι θα ήταν καταληκτικές. Εάν το περάσατε, θα ξέρετε ήδη ότι πρόκειται για έναν ιό που μετά το σοκ -ήπιο ή καταστροφικό- που προκαλεί, επιμένει με ελαφριά ή πιο βαριά «συμπτώματα». Έξι μήνες μετά, νιώθω ακόμη εξάντληση, ανεβαίνοντας σκαλιά και λαχανιάζω εύκολα.
Τι αφήνει στον καθένα, είναι ξεχωριστή υπόθεση. Όταν έψαξα να μάθω αν υπάρχουν και άλλα άτομα που εμφανίζουν επίμονα συμπτώματα, έπεσα επάνω σε έναν όρο, τον οποίο άκουγα για πρώτη φορά. Την παροσμία. Ήξερα μόνο για την ανοσμία και την αγευσία που είναι από τα πιο κοινά συμπτώματα της νόσου. Ως επακόλουθο, η παροσμία βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να εκδηλωθεί ακόμη και μήνες μετά τη νόσηση και τα άτομα που τη βιώνουν, είναι αριθμητικά πολλά.
Πρόκειται για διαταραχή ή διαστρέβλωση της αίσθησης της όσφρησης, λαθεμένη αίσθηση των οσμών ή αντίληψη οσμών που δεν υπάρχουν και όπως φαίνεται, πλήττει περισσότερο τα άτομα που εμφανίζουν κατά τη διάρκεια της νόσησης, ήπια συμπτώματα. Ευχάριστες μυρωδιές μπορεί να γίνουν δυσάρεστες και αντίστροφα.
Others experience long-term parosmia or smell distortions. Coffee may smell like burnt rubber, while poop might smell quite nice. pic.twitter.com/p8kP9WSKKa
— The Counter (@TheCounter) January 12, 2021
Η παροσμία μπορεί να κάνει τον καφέ να μυρίζει σαν βενζίνη, τη σοκολάτα σαν καυσαέριο και το σαμπουάν σαν χημικό. Το σκόρδο, το κρεμμύδι και πολλά είδη κρέατος αποκτούν μια εντελώς αλλοιωμένη γεύση που παρατηρείται ακόμη και στα σαμπουάν και τα μαλακτικά.
Η παροσμία σε ποσοστά
Η Διευθύντρια Επείγουσας και Εσωτερικής Παθολογίας του Hull University Teaching Hospitals στο Ηνωμένο Βασίλειο, Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Ινστιτούτου Ιατρικής Εκπαίδευσης και Κλινικής Προσομοίωσης, (Hull), και Σύμβουλος Διατροφής και Υγείας, Dr Ειρήνη Κασφίκη, τονίζει πως δεν υπάρχει θεραπεία για την παροσμία και την ανοσμία που προκαλεί ο κορωνοϊός. Το μόνο όπλο είναι η υπομονή.
Όπως εξηγεί με βάση μια σειρά μελετών που έγιναν στην Ιταλία, «το 33% των ασθενών εμφάνισαν ανοσμία κατά τη διάρκεια της λοίμωξης και η όσφρησή τους επανήλθε πλήρως έπειτα από 8- 10 ημέρες. Σε άλλη μελέτη, το 83% των ασθενών με Covid-19 που δεν χρειάστηκε να νοσηλευτούν αλλά εμφάνισαν παροσμία μετά το πέρας της λοίμωξης, είχαν επαναφορά της όσφρησής τους μετά από 37- 40 ημέρες. Από σύνολο μελετών, προκύπτει ότι στους 4- 8 μήνες υπάρχει ένα 84- 96% των ασθενών που η όσφρησή τους επανέρχεται πλήρως». Η καλύτερη ιατρική πρόγνωση λοιπόν, με βάση τα δεδομένα, είναι ότι σε 8 μήνες η όσφρηση επιστρέφει στα επίπεδα που ήταν πριν.
Η ανάγκη να διαβάσεις παρόμοιες ιστορίες στα social
Όταν έκανα αίτημα για αποδοχή στο κλειστό group του Facebook, «Covid Παροσμία – Ανοσμία», συνειδητοποίησα πως υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν έχει επανέλθει πλήρως η όσφρηση και η γεύση τους και θέλουν να μοιραστούν τις ιστορίες τους για να βοηθήσουν κι άλλο κόσμο που το περνάει. Η Αργυρώ είναι διαχειρίστρια του group, που δημιούργησε για ανταλλαγή απόψεων και συμπαράστασης μεταξύ των μελών τον Ιανουάριο του 2021, λίγες μέρες αφότου η κόρη της εμφάνισε αυτή τη διαταραχή. Εκείνη και ο άντρας της δεν πέρασαν παροσμία αλλά κάποιες μέρες μύριζαν γύρω τους κάτι σαν καμμένο χωρίς να υπάρχει φωτιά.
Όπως αναφέρει: «Η κόρη μου νόσησε στις 24 Οκτωβρίου του 2020. Μετά από 14 μέρες όλα ήταν φυσιολογικά, τον Ιανουάριο όμως, άρχισε να παραπονιέται ότι όλα τα φαγητά μύριζαν αλλοιωμένα. Δημιούργησα την ομάδα για να μάθω εάν περνάει και κάποιος άλλος κάτι αντίστοιχο, εδώ στην Ελλάδα γιατί είχα ανακαλύψει μόνο μια ξένη ομάδα με άτομα που είχαν παροσμία». Τα αιτήματα ξαφνικά άρχισαν να γίνονται πολλά και μέσα από την ομάδα η Αργυρώ ένιωθε ότι ήθελε να δώσει τη δική της απάντηση στα άτομα που ισχυρίζονται πως ο Covid είναι «μια απλή ιωσούλα». (Μαζί της, κι εγώ).
Τον Ιούνιο, η όσφρηση της 15χρονης Ιωάννας επανήλθε στα φυσιολογικά επίπεδα χωρίς κάποια θεραπεία. Το μόνο που της μυρίζει ακόμη άσχημα είναι το κοτόπουλο, «απλά πιστεύει πως κάποιες μυρωδιές έχουν αλλάξει και ίσως να μην ξανά μυρίζουν το ίδιο, όπως παλιά». Κι ενώ τα περισσότερα άτομα συμφωνούν πως η όρεξη για φαγητό μειώνεται με την παροσμία, η Χρύσα που νόσησε στα τέλη Μαρτίου, αναφέρει: «Πολλές φορές λόγω του ότι δεν αντιλαμβανόμουν τις γεύσεις και ούτε καν τι φαγητό έτρωγα (γλυκό/ αλμυρό), δεν μειωνόταν η όρεξη και η πείνα. Προφανώς, επειδή δεν υπήρχε η αντίληψη της γεύσης, ήταν φυσικό επακόλουθο να μην υπάρχει και αίσθηση του κορεσμού».
Αλλοιωμένες αισθήσεις σε 10 περιγραφές
Όταν η αίσθηση που προκαλεί τις περισσότερες αναμνήσεις αλλοιώνεται, τότε η καθημερινότητα αλλάζει. Η όσφρηση συμπαρασύρει τη γεύση και οι μόνοι που μπορούν να πάρουν θέση σε αυτό είναι οι άνθρωποι που το αντιμετωπίζουν.
Ο Νίκος νόσησε τον Μάρτιο του 2021. Δεν θυμάται πότε ακριβώς έχασε την όσφρησή του γιατί ήταν μια σταδιακή διαδικασία.
«Το πρώτο που θυμάμαι, είναι πως πίστευα ότι είχε χαλάσει το σαμπουάν μου γιατί το άρωμά του είχε αλλάξει. Μετά από μερικές μέρες άρχισα να νιώθω μια περίεργη γεύση σε κάποια λευκά τυριά. Τέλη Μαΐου αυτά. Τον Ιούνιο άρχισαν κι άλλα φαγητά να έχουν μια περίεργη γεύση, και μυρωδιά»
Ο πρώτος μήνας όπως αναφέρει, ήταν ο πιο δύσκολος γιατί είχε «full παροσμία». Όπως συνεχίζει: «Είχα να αντιμετωπίσω μια άσχημη μυρωδιά στην κουζίνα, στον καφέ, στο δρόμο. Πράγματα που πριν είχαν τη δική τους άσχημη μυρωδιά, όπως το καυσαέριο, τώρα είχαν αποκτήσει μια μυρωδιά που ήταν χειρότερη. Την ίδια άσχημη μυρωδιά είχαν και τα περισσότερα φαγητά. Όποτε περνούσα έξω από σουβλατζίδικο, ήθελα να κάνω εμετό».
Η σόδα και ο φραπές όπως εξηγεί, για κάποιον λόγο δεν έχουν τόσο άσχημη γεύση όσο ο εσπρέσο, από τον οποίο δεν μπορεί να πιει ούτε μισή γουλιά. Στα μαγαζιά έξω, πρέπει πάντα να διπλοτσεκάρει αν μπορεί να φάει το φαγητό καθώς δεν μπορεί να αντέξει καθόλου τη μυρωδιά του σκόρδου και του κρεμμυδιού. Αυτό που του έλειψε ειδικά με τον καύσωνα του καλοκαιριού, ήταν να απολαύσει μια παγωμένη μπίρα.
#COVID19 can trigger anosmia – a loss of smell or parosmia – a distortion of your sense of smell which can cause normally pleasant smells to become rancid. Read more about the disorders here: https://t.co/el2vTi0Ela
— Gavi, the Vaccine Alliance (@gavi) November 5, 2020
Η Φιλίτσα νόσησε το φθινόπωρο του 2020 όταν άρχισε να φουντώνει το δεύτερο κύμα. Εμφάνισε ξαφνικά πλήρη ανοσμία και αγευσία για 17 ημέρες. Όσο ξαφνικά έχασε όσφρηση και γεύση, άλλο τόσο ξαφνικά επανήλθαν μετά από 17 ημέρες, όπως επισημαίνει. Βέβαια δεν τα γευόταν ούτε τα μύριζε όλα το ίδιο έντονα με πριν αλλά είχαν επανέλθει σε έναν πολύ ικανοποιητικό βαθμό, σε ποσοστό 80 τοις εκατό περίπου.
Ο ιατρικός όρος αυτού είναι «υποσμία». Είχε πλέον υποσμία αμέσως μετά τον Covid-19. Άλλα για την υποσμία είχε ακούσει και διαβάσει ότι κάποιες φορές παίρνει αρκετό χρόνο σε κάποιους ανθρώπους να επανέλθουν όπως πριν και δεν ανησυχούσε.
Anosmia, hyposmia and parosmia are finally recognized as serious diseases and promising fields of study, with scientific breakthroughs likely to follow.
Have you suffered from a change in your sense of smell during the pandemic? https://t.co/5X1FdEvQNd
— Bloomberg Opinion (@bopinion) February 13, 2021
Όπως περιγράφει: «Είχα αφήσει τον οργανισμό μου να επανέλθει από μόνος του και είχα συνηθίσει στη νέα κατάσταση, δεν το σκεφτόμουν. Μέχρι που πολλούς μήνες μετά, πέντε για την ακρίβεια, πάλι εντελώς ξαφνικά
εμφάνισα παροσμία μια μέρα. Για την οποία φυσικά και δεν είχα ακούσει ποτέ τίποτε οπότε και δεν
κατάλαβα εξ αρχής ότι ήταν αυτό που έπαθα».
Ξύπνησε ένα πρωινό με την παρόρμηση να πληκτρολογήσει στη Google τις εξής λέξεις: «μυρίζω καμμένο, θειάφι και καυσαέριο». Αυτό ήταν! Το πρώτο αποτέλεσμα στις αναζητήσεις ήταν ένα άρθρο που μιλούσε για τον κορωνοϊό και την παροσμία.
Can anosmia and parosmia be treated? 👃
John Hayes, #PennState Sensory Evaluation Center, and other experts explore how COVID-19 has brought the loss of smell to the research forefront.
The latest from @guardian: https://t.co/JSisg76poc pic.twitter.com/gu43k5uCp1
— Penn State (@penn_state) December 14, 2020
Τη μέρα που έχει κρατήσει ως ορόσημο δεν θα την ξεχάσει ποτέ:
«Στα μέσα του περασμένου Απριλίου, ένα μεσημέρι είχα κάτσει να φάω δύο αυγά που τα είχα βράσει για πολλή ώρα. Με το που πήγα να φάω το πρώτο αυγό άρχισε να μου μυρίζει πολύ έντονα και δύσοσμα, σαν να ήταν χαλασμένο. Πριν το φάω σηκώθηκα και πήγα στο ψυγείο όπου έλεγξα την ημερομηνία λήξης. Φυσικά και δεν είχε λήξει. Επέστρεψα λοιπόν στο τραπέζι και προσπάθησα να καταλάβω τι άλλο μπορεί να φταίει. Μετά πίστεψα ότι επειδή τα είχα βράσει πολύ και είχε εμφανιστεί το θείο ότι μπορεί να έφταιγε αυτό για την έντονη μυρωδιά. Τελικά άρχισα να τρώω αλλά με απίστευτη δυσκολία γιατί η γεύση ήταν ακόμη χειρότερη από την οσμή. Έφαγα μόνο το ένα και το άλλο το πέταξα. Τρεις ώρες μετά από αυτό είχα ένα απίστευτο αίσθημα ξινίλας στον οισοφάγο και ένιωθα το στομάχι μου να ανακατεύεται έντονα. Ακόμη δεν είχα καταλάβει πίστευα ότι έφταιγαν τα αυγά».
«Θεωρώ ότι είναι καλύτερο να μη μυρίζεις τίποτα από το να μυρίζεις μόνιμα τα πάντα με τόσο δύσοσμο τρόπο»
Η ίδια ιστορία επαναλήφθηκε στην περίπτωση της Φιλίτσας, 10 μέρες περίπου μετά, την Μεγάλη Εβδομάδα στο πατρικό της.
«Όλοι στο οικογενειακό τραπέζι έτρωγαν τα πασχαλινά αυγά κανονικά κι εγώ πάλι δεν μπορούσα καν να τα μυρίσω, με έπιανε τάση προς έμετο. Δεν μπορούσα με τίποτα να κάνω τη σύνδεση ότι αυτό θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να σχετίζεται με τον Covid-19 που είχα περάσει. Μέσα στο Πάσχα κατάλαβα επίσης, ότι πλέον δεν μπορούσα να φάω ούτε κρέας». Παράλληλα, άρχισαν να την ενοχλούν το κρεμμύδι, τόσο το φρέσκο στη σαλάτα όσο και το μαγειρεμένο με αποτέλεσμα πολλά πιάτα να φύγουν ξαφνικά από τις διατροφικές της επιλογές.
«Το κοτόπουλο και το μοσχάρι μύριζαν σαν πτώματα σε σήψη»
Loss of smell is a well-known symptom of COVID-19. But parosmia, or an altered sense of smell, has forced some COVID-19 long-haulers to switch careers and sent them on a desperate quest for answers. @courtney_t_runn reports https://t.co/rFmmVtaMgY
— New York Magazine (@NYMag) September 7, 2021
Το ίδιο συνέβη, όπως εξηγεί, σταδιακά και με τον καφέ που απέκτησε μια περίεργη γεύση σαν να πίνει καφέ με βενζίνη και με την σοκολάτα που είχε πλέον γεύση καυσαερίου. Το πρόβλημα βέβαια δεν ήταν μόνο στα τρόφιμα και στα ποτά, πλέον δεν άντεχε ούτε να μυρίζει το μαλακτικό ρούχων κι άλλαξε και μάρκα οδοντόκρεμας.
«Όταν έβγαινα έξω, στο κέντρο της Αθήνας, μύριζα παντού μια μυρωδιά που έμοιαζε με μυρωδιά καμμένης γης και καμμένου πλαστικού. Και γενικά στα περισσότερα πράγματα είχα πλέον διαστρεβλωμένη όσφρηση και γεύση σε πολύ άσχημο βαθμό»
Η Ειρήνη νόσησε αρχές Μαρτίου. Για έναν μήνα είχε περίπου απόλυτη ανοσμία και αγευσία, Η παροσμία ξεκίνησε αρχές Ιουνίου, 3 μήνες αφότου είχε επανέλθει μερικώς η γεύση και η όσφρηση. Όπως εξηγεί:
«Αρχικά, άρχισε να με ενοχλεί πολύ η γεύση και η μυρωδιά του κρεμμυδιού και του σκόρδου. Δε μπορούσα να πλησιάσω οποιοδήποτε φαγητό τα περιέχει. Επίσης η μυρωδιά του τσιγάρου, του καφέ και της βενζίνης ήταν από τις πρώτες αλλοιωμένες. Μετά σταδιακά άρχισε να μυρίζει το κρέας σαν σαπισμένο, τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ό,τι περιέχει μέσα σοκολάτα ή βανίλια να έχει μια χημική γεύση, όλα τα απορρυπαντικά /καθαριστικά / σαμπουάν / κρέμες/αρώματα. (Τα μονά προϊόντα σε όλες τις κατηγορίες που είναι ανεκτά, είναι αυτά που προορίζονται για χρήση σε μωρά).
«Νιώθω σα να είμαι μόνιμα διπλά σε έναν κάδο σκουπιδιών που έχει να αδειάσει πάνω από 1 μήνα. Αυτή είναι ακριβώς η μυρωδιά που έχουν σχεδόν τα πάντα»
Η Ραφαέλλα κόλλησε 2 εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα του 2020. Την 4η μέρα, εμφάνισε ανοσμία- αγευσία, η οποία κράτησε 12-13 μέρες. Η παροσμία εμφανίστηκε 2μιση μήνες αργότερα. Στην αρχή πίστευε «ότι τρελάθηκε, μετά αγχώθηκε και μετά θυμήθηκε ότι η κολλητή της που ήταν έγκυος λίγες εβδομάδες πριν, είχε ξεκινήσει να κάνει τα ίδια παράπονα αλλά πίστευαν πως είναι λόγω εγκυμοσύνης.
Όπως περιγράφει:
«Στην αρχή το κατάλαβα στο γιαούρτι αλλά δεν είχα δώσει σημασία, είχε γεύση σαπούνι και σκέφτηκα ότι μπορεί επειδή ήταν φυτικό να ήταν περίεργο αλλά όχι, λίγες μέρες μετά εκεί που τρόμαξα ήταν στα μακαρόνια που μου μύριζαν σάπια. (Η περιγραφή μου στον ΩΡΛ ήταν σαν να μυρίζω την αποθήκη που ήταν μέσα και να είναι γεμάτη σκόνη και να έχει υγρασία). Τα κρέατα δεν ήθελα να τα βλέπω, το ρύζι, το κρεμμύδι δεν ήθελα και δεν θέλω ούτε από μακριά να το δω. Θυμάμαι στην αρχή δεν είχε αλλάξει η γεύση της σοκολάτας και έτρωγα συνέχεια γλυκά μέχρι που χάλασε και αυτή αλλά αυτό που με πλήγωσε που δεν άντεχα, ήταν ο καφές. Τέλος, το άρωμα μου δεν μύριζε σαν το άρωμα μου, το μαλακτικό ρούχων μου μύριζε απαίσια».
Η Ελίνα νόσησε με κορωνοϊό τον Νοέμβριο του 2020, έχοντας πολύ έντονους πονοκεφάλους, μυαλγίες, έντονη κόπωση, μούδιασμα στα κάτω άκρα, brain fog, ανοσμία και αγευσία. Η παροσμία ξεκίνησε περίπου 2 μήνες μετά τη νόσηση και κράτησε περίπου ενάμιση μήνα. Όπως λέει: «Το κατάλαβα από τον καφέ που είχε μια περίεργη γεύση και μυρωδιά και σταδιακά ακολούθησαν τα πάντα, τρόφιμα, ποτά, καθαριστικά, ότι υπάρχει κυριολεκτικά γύρω μας».
Parosmia: ‘Since I had Covid, food makes me want to vomit’ https://t.co/kHwE0mJ2ii
— BBC News (UK) (@BBCNews) January 28, 2021
Η Φιλιώ νόσησε τον Οκτώβριο του ’20 με απώλεια γεύσης και όσφρησης, μεταξύ άλλων. Η παροσμία ήρθε δύο μήνες μετά, λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Όπως εξομολογείται:
«Την ημέρα που ξεκίνησε η παροσμία φόρεσα μια μπλούζα καθαρή και μου μύριζε πολύ άσχημα. Προσπαθούσα να καταλάβω τι φταίει. Μύρισα κι άλλα ρούχα κ μου μύριζαν το ίδιο και νόμιζα ότι το μαλακτικό είχε χαλάσει. Η μυρωδιά ήταν τόσο άσχημη που δεν μπορούσα να την ανεχτώ πάνω μου, αναγκάστηκα να αλλάξω μαλακτικό κ να πλύνω ξανά ρούχα κ σεντόνια. Πολλές μυρωδιές με ενοχλούσαν από εκεί και έπειτα. Σήμερα με ενοχλεί ακόμα η μυρωδιά του σκόρδου και οι κολόνιες. Πλέον δεν μπορώ να ανεχτώ κανένα άρωμα ούτε στους γύρω μου. Αλλοιωμένες γεύσεις είναι ακόμα το κρεμμύδι, το σκόρδο, τα αρώματα, ο καφές, η σοκολάτα, το αγγούρι, η ελιά και η πιπεριά».
Η Αγγελική, που είναι νοσηλεύτρια στο επάγγελμα, νόσησε στις αρχές Νοεμβρίου του 2020. Στα συμπτώματα ήταν και η απώλεια όσφρησης που κράτησε περίπου 12 ημέρες. Η ιστορία της μοιάζει πολύ με της Φιλιώς.
«Αρχές Φεβρουαρίου πήγα να βγάλω τα ρούχα από το πλυντήριο και μύριζαν απαίσια. Θεώρησα ότι φταίει το πλυντήριο και δεν έδωσα σημασία. Μύρισα το μαλακτικό και είχε αυτή την απαίσια μυρωδιά. Ο σύζυγος μου επέμενε ότι τα ρούχα μυρίζουν υπέροχα. Πήγα λοιπόν σούπερ μάρκετ και άνοιξα κάποια μαλακτικά και όλα μύριζαν απαίσια, εκεί κατάλαβα ότι κάτι συμβαίνει. Τις επόμενες μέρες, καφές, κρέατα, σοκολάτα,
Στη Σπυριδούλα που ήταν έγκυος, μετά από 2μιση μήνες πλήρους ανοσμίας και αγευσίας παρουσιάστηκε η παροσμία. Ένα πρωί, ενώ είχε αρχίσει να ανακτά τις αισθήσεις της σε πολύ μικρό ποσοστό βέβαια, ξύπνησε να φτιάξει το καθιερωμένο πρωινό.
«Συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να αντέξω τη μυρωδιά του πορτοκαλιού και του λεμονιού. Υπέθεσα ότι ήταν λόγω της εγκυμοσύνης και των ορμονών. (Ήμουν 7μιση μηνών έγκυος και 5 όταν νόσησα). Ώρα με την ώρα άλλαζαν όλα γεύση και μυρωδιά. Το κρέας, τα απορρυπαντικά, τα αλλαντικά, τα λαχανικά, τα φρούτα, όλα. Είχαν μια αποκρουστική μυρωδιά και γεύση απροσδιόριστη… Σαν “σάλτσα βενζίνης”, σαν χημικό. Τρεφόμουν μόνο με τυρί και μακαρόνια και ενίοτε με γλυκά μέχρι που και η σοκολάτα άρχισε να μυρίζει πετρέλαιο».
Η Κάτια βγήκε θετική πριν έναν χρόνο περίπου. Γύρω στην πέμπτη μέρα της καραντίνας παρατήρησε ότι δεν αισθανόταν πολλές μυρωδιές φυσιολογικά, για παράδειγμα φτιάχνοντας καφέ το πρωί, χρησιμοποιώντας αφρόλουτρο, μαγειρεύοντας. Η ανοσμία διήρκησε περίπου δέκα μέρες συνοδευόμενη από έλλειψη γεύσης. Σιγά- σιγά άρχισε να αντιλαμβάνεται κάποιες μυρωδιές οι οποίες όμως δεν έμοιαζαν ακριβώς με αυτές που είχε στο μυαλό μου. Όλες οι γνωστές της μυρωδιές ήταν λίγο διαφορετικές, κάποιες πιο άσχημες. Στη γεύση, υπήρχε σταδιακά βελτίωση, όμως η όσφρηση επανήλθε πλήρως μετά από δύο μήνες.
Ο Δημήτρης νόσησε τον Φεβρουάριο και είχε παροσμία και αγευσία για 3 μήνες. Όπως αναφέρει:
«Πρώτη μέρα που κατάλαβα τη διαφορά, έφαγα σουβλάκι, (κεμπάπ απ’ όλα). Εκεί άρχισα να λέω στη μητέρα μου πως το κρέας είναι χαλασμένο αλλά κανείς δεν με πίστευε. Μετά από αυτό το περιστατικό το χάος! Κρέας, κρεμμύδι, σκόρδο, βενζίνη, ψάρι, αφρόλουτρα, ιδρώτας, αλκοόλ, ξηροί καρποί, ήταν όλα τους ανυπόφορα στη μυρωδιά».
Long Covid:
“After three months, my sense of smell did come back, but in a distorted form. I developed parosmia, a condition where your olfactory sensors fail to translate smells in the correct way.
I began to smell the most putrid smell – a mix of sewage, burn and… 👇
— Aged Human 🐝 (@Laura__Fox) September 18, 2021
Safe food
Μπορεί να μην είναι το ίδιο για όλους αλλά μπορεί να δοκιμαστεί από όλους τους «παροσμιακούς» όπως αποκαλούνται μεταξύ τους. Το «ασφαλές φαγητό» για τον Νίκο είναι στο σπίτι, εκεί όπου προτιμάει να φτιάχνει τα περισσότερα λαχανικά. Ωμά, βραστά, ψητά, (αρκεί να μην έχουν καεί). Επόμενες safe τροφές για τον ίδιο, θεωρούνται τα μακαρόνια και το ρύζι, αλλά σκέτα χωρίς σάλτσες. Α! και τα περισσότερα γλυκά χωρίς σοκολάτα.
Η Αγγελική από την άλλη, άρχισε να δοκιμάζει τα πάντα για να δει τι μπορεί να φάει εύκολα. Τα μανιτάρια οι πιπεριές και τα ζυμαρικά ήταν η διατροφή της για αρκετό καιρό ενώ δεν σταμάτησα να πίνει καφέ αν και ήταν απαίσιος. Η Ραφαέλλα δύο συμβουλές που μπορεί να δώσει, είναι τα μακαρόνια όταν είναι κρύα είναι «τα μακαρόνια που όλοι αγαπάμε», όπως λέει, και «το κοτόπουλο με πανάρισμα είναι παλέψιμο».
Η Ειρήνη, εδώ και 3 μήνες τρέφεται αποκλειστικά με αμυλούχα, γαλακτοκομικά και κάποια βραστά λαχανικά. Όλα όσα μπορεί να φάει δεν έχουν καθόλου γεύση, απλά όπως τονίζει, δεν έχουν αυτή την απαίσια γεύση και μυρωδιά που έχουν όλα τα υπόλοιπα φαγητά.
«Συναισθηματική Παροσμία»
Η παροσμία έχει τα συναισθηματικά επακόλουθά της και ψυχολογικές διακυμάνσεις που δύσκολα διαχειρίζεται ο εαυτός μας. Η Ελίνα για ενάμιση μήνα δεν μπορούσε να μαγειρέψει, να φάει σχεδόν τίποτα, έχασε σωματικό βάρος και η ψυχολογία της ήταν πολύ άσχημη. Όπως περιγράφει:
«Κανείς στο περιβάλλον μου δεν μπορούσε να καταλάβει τι βίωνα, μου κόστισε και στη σχέση με τους κοντινούς μου ανθρώπους γιατί δεν μπορούσα να τους μυρίσω και άρχισα να χάνω τη συναισθηματική εγγύτητα και να νιώθω αποστασιοποιημένη, μεγάλη μοναξιά. Πέρασα από το σοκ, στο θυμό σχεδόν στην κατάθλιψη και μετά στην παραίτηση, έπειτα άρχισε να βελτιώνεται πολύ αργά και σταδιακά η κατάσταση μου και έγινα πιο αισιόδοξη. Πλέον είμαι κατά 70% καλά και είμαι ευγνώμων που δεν μου συνέβη κάτι άλλο πιο σοβαρό είτε όταν νόσησα από κορωνοϊό είτε σαν post covid syndrome».
Ο Νίκος εξηγεί πως οι περισσότεροι που το μαθαίνουν, δεν μπορούν να καταλάβουν ακριβώς τι περνάει γιατί είναι κάτι που δεν φαίνεται και απαιτεί ενσυναίσθηση, (όπως θα προσθέσω εγώ). Σύμφωνα με τον ίδιο:
«Μπορούν μόνο να υποθέσουν κάπως από την περιγραφή μου. Αρκετές φορές νιώθω πως κανείς γύρω μου δεν με καταλαβαίνει, όχι πως έχω τέτοια απαίτηση αλλά αυτή τη στιγμή έχω αλλοιωμένες δύο βασικές αισθήσεις μου. Είναι μια μορφή αναπηρίας που είναι αόρατη στους άλλους εκτός από εμένα που το ζω».
It’s not just the loss of smell (anosmia) from #COVID19; it’s the subsequent distortions (parosmia). Good graphic explanation for mechanism https://t.co/K9Beg9C89R by @RWhelanWSJ @acervantesc @joshulick @WSJGraphics pic.twitter.com/FhjWts1xVB
— Eric Topol (@EricTopol) November 24, 2020
Τα πρώτα συναισθήματα για τη Φιλίτσα, ήταν όπως εξηγεί:
«Ένα μείγμα στεναχώριας για αυτό που εν τέλει έπαθα αλλά και ανακούφισης που πλέον ήξερα τουλάχιστον τι έχω. Άμεσα όμως και για δύο μόνο ημέρες με κυρίευσε έντονα η απόγνωση γιατί ανακάλυψα πως δεν είναι σίγουρο το εάν και το πότε θα επέλθει η ίαση. Ούτε αν γενικά υπάρχει ίαση, ολοκληρωτική ή μη. Το μόνο που ήξερα ήταν ότι πρέπει να κάνω υπομονή και να αφήσω τον οργανισμό μου να αυτοθεραπευτεί, να επανέλθουν από μόνα τους τα οσφρητικά νεύρα που τραυματίστηκαν από τον ιό. Αυτή η διαδικασία παίρνει από μήνες μέχρι και χρόνια και πάλι δεν είναι σίγουρο αν θα επανέλθει κάποιος και σε ποιον βαθμό. Όλο αυτό το άγχος του τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν, ήταν κάτι που δε θα μπορούσα να αντέξω από τη φύση μου να ζω με αυτό κι έτσι μέσα σε δύο ημέρες επήλθε αποδοχή της νέας κατάστασης. Το βίωνα πλέον ως κάτι τετελεσμένο και μόνιμο. Κάτι με το οποίο θα έπρεπε να μάθω να ζω κι έτσι συνέχισα τη ζωή μου. Αποδέχτηκα λοιπόν ότι ο ιός μου άφησε αυτήν την οσφρητική δυσλειτουργία νευρολογικής φύσεως. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν έψαξα για κάποια θεραπευτική οδό και ότι δε θα έκανα ότι μπορούσα, αλλά το έκανα χωρίς άγχος και χωρίς να περιμένω και πολλά».
Η Κάτια, πέρα από αυτή τη διάσταση του προβλήματος που ήταν η πιο σημαντική, θεωρούσε πως ήταν παράλληλα πολύ απογοητευτικό να μην μπορεί να αισθανθεί τις αγαπημένες της μυρωδιές ή να τις αντιλαμβάνεται εντελώς διαφορετικές.
Για τη Φιλιώ, το πρώτο συναίσθημα ήταν μόνο θλίψη. «Έκλαιγα πολλές φορές την ημέρα γιατί μαζί με την παροσμία είχα και φαντοσμία για ένα διάστημα. Όσο περνούσε ο καιρός άρχισα να το συνηθίζω αλλά ακόμα και τώρα ορισμένες φορές με παίρνει από κάτω γιατί έχω κουραστεί και μου προκαλεί θλίψη και νεύρα».
#Parosmia & #phantosmia – smelling things differently or smelling when there is no smell – are a big burden to patients. They are prevalent #COVID19 symptoms that last months beyond the actual infection. #LongCovid https://t.co/kwLfl1dpNx
— Kathrin Ohla (@katohla) September 7, 2021
Η Αγγελική θεωρεί ότι η παροσμία προκαλεί απομόνωση γιατί «μόνο όσοι το βιώνουν μπορεί να σε νιώσουν. Ακόμα και οι οικείοι σου δεν μπορούν να νιώσουν το μέγεθος του προβλήματος. Στην αρχή τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα κατάθλιψη συνέχεια, κλάμα και απογοήτευση. Η καλύτερη ώρα της ημέρας ήταν όταν κοιμόμουν… Οι υπόλοιπες ώρες ήταν ένας αγώνας. Με τον καιρό και με πολύ εσωτερική δουλειά είμαι καλύτερα ψυχολογικά».
Η Σπυριδούλα εξομολογείται ότι πάθαινε κρίσεις πανικού καθώς επικρατούσε ο φόβος και ο πανικός πως η παροσμία θα είναι για πάντα. Η Ειρήνη από την άλλη, έχει ξεκινήσει να βλέπει ψυχολόγο και σχεδόν κάθε μέρα βάζει τα κλάματα. Το χειρότερο από όλα σύμφωνα με την ίδια, είναι ότι ο κόσμος (συγγενείς, φίλοι, συνάδελφοι), δεν μπορεί να καταλάβει πόσο δύσκολο είναι όλο αυτό και το αντιμετωπίζει με χιούμορ, το οποίο χειροτερεύει την όλη κατάσταση πολύ περισσότερο.
Για τη Ραφαέλλα, ήταν πολύ σημαντικό που σε όλο αυτό είχε δικό της άνθρωπο, την έγκυο φίλη της, να περνούν το ίδιο. «Δοκιμάζαμε η μία για την άλλη για να δούμε αν το αντέχουμε ή όχι. Γνωρίζω πως δεν έχουν όλοι τις ίδιες ενοχλήσεις απλά έτυχε σε εμάς να μας ενοχλούν τα ίδια και να τα περιγράφουμε με τον ίδιο τρόπο». Και κάπως έτσι, γεννιέται η κάθαρση και η «λύτρωση» της συναισθηματικής παροσμίας.
Τα καλά νέα της παροσμίας
Η Αγγελική ελπίζει «για την ημέρα που κάποιος θα αναρτήσει ότι ξεπέρασε εντελώς την παροσμία» και ο Δημήτρης φαίνεται να της δίνει την ελπίδα που ψάχνει. Σταδιακά και με θεραπεία νευρολόγου είναι όπως λέει: «από τους ελάχιστους που έχουν επανέλθει στο 100%». Όπως συνεχίζει, η βενζίνη άρχισε να του μυρίζει βενζίνη, ο καπνός του τσιγάρου άρχισε να του μυρίζει σταδιακά κανονικά, η μπύρα άρχισε να γίνεται πιο υποφερτή. Τελικά, όπως λέει ο ίδιος, «υπάρχει ελπίδα, απλά χρειάζεται λιγάκι υπομονή». Μια ακόμη συμβουλή που έχει να δώσει, είναι «να επιμένει ο κόσμος στις μυρωδιές που τον ενοχλούν, να τις μυρίζει ξανά και ξανά»!
Another #parosmia breakthrough tonight. I can smell my freshly washed bedding.@AbScentUK say always share positive stories – Not long ago I thought these ‘light fresh’ smells were gone forever. They aren’t. They’re coming back.
Everyone’s timeline is different. Hang in there.
— Kirsty Woodbridge (@runwritekirsty) June 6, 2021
Ένα επίσης καλό νέο είναι ότι η Ελίνα, όπως και οι περισσότεροι από εσάς, έγινε «πιο δυνατός άνθρωπος γιατί έμαθε να βλέπει τα πράγματα και τις δυσκολίες της ζωής, να έχει ανεξάντλητη υπομονή και ότι από μια αρνητική κατάσταση πάντα παίρνουμε ένα θετικό μάθημα». Η ίδια πλέον είναι πολύ αισιόδοξη όπως δηλώνει, ότι σύντομα θα γίνει τελείως καλά και θα απολαμβάνει πάλι όλα αυτά τα μικρά πράγματα στην καθημερινότητά της… από ένα φρεσκοπλυμένο ρούχο, το αγαπημένο της άρωμα μέχρι τη μυρωδιά του συντρόφου της, πράγματα που πολλοί άνθρωποι γύρω μας τα θεωρούν δεδομένα.
Η Φιλίτσα έχει να μοιραστεί μια ακόμη θετική εμπειρία. Στις αρχές Αυγούστου άρχισαν να ελαττώνονται τα συμπτώματά της με θεαματική πρόοδο. Η συμβουλή που δίνει, είναι «να ενισχύεις το ανοσοποιητικό σου ώστε να δράσει ο οργανισμός σου πιο γρήγορα και να ζεις όσο το λιγότερο στρεσογόνα. Όπως αναφέρει: «Έχω αρχίσει να γεύομαι τον καφέ και πολλά άλλα πράγματα σχεδόν όπως πριν. Ξανά άρχισα να τρώω κρέας και πολλές άλλες μέχρι πρότινος απαγορευμένες τροφές, οι οποίες με ξενίζουν πια από λίγο ως και καθόλου. Επίσης σταμάτησα να μυρίζω τόσο έντονα καμμένη γη όταν βγαίνω από το σπίτι μου, υπάρχουν μέρες που δε μυρίζω και τίποτα δυσάρεστο. Γενικά από τότε μέχρι σήμερα μέρα με τη μέρα καλυτερεύω. Φαίνεται ότι έχω μπει πια σε φάση ίασης».
Μπορεί ο δρόμος μέχρι την πλήρη ανάρρωση να είναι μακρύς, μπορεί όμως να είναι και πιο βατός. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην εγκαταλείπεις για να γευτείς μία ημέρα στην ολότητά τους όλες εκείνες τις γεύσεις που τόσο σου έχουν λείψει. Εάν δεν μας πιστεύεις, πιάσου από τα παρακάτω λόγια της Φιλίτσας:
«Θα έλεγα ότι έχω επανέλθει στο προ Covid-19 επίπεδό μου σε ποσοστό 60-70%. Και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό. Έτσι θα ήθελα να κλείσει και αυτή η συνέντευξη. Δίνοντας ελπίδα σε όσα άτομα πέρασαν και περνούν τα ίδια με εμένα. Κάποιες φορές η ζωή είναι δυστυχώς απρόβλεπτη, κάποιες φορές η ζωή είναι ευτυχώς απρόβλεπτη».
*Το άρθρο απλώθηκε σκοπίμως και είναι αφιερωμένο σε κάθε αρνητή του εμβολιασμού