Ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τους συσχετισμούς στην Ευρώπη, διαπιστώνει η γαλλική εφημερίδα Le Monde σε ανάλυσή της και τονίζει ότι ο γαλλογερμανικός άξονας απέτυχε να πρωταγωνιστήσει στην παρούσα κρίση, όπως στο παρελθόν με την κρίση χρέους στην ευρωζώνη, το προσφυγικό και την πανδημία.
Μάλιστα, η έγκριτη εφημερίδα διαπιστώνει έλλειμμα ηγεσίας, στρέφοντας τα βέλη της τόσο στον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, που ήδη ανανέωσε τη θητεία του στα Ηλύσια Πεδία, όσο και στον νεοεκλεγέντα Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς.
Όπως εξηγεί η γαλλική εφημερίδα, παρά την επίδειξη ενότητας από τους 27 έναντι της Ρωσίας, η ισορροπία ισχύος εντός της ΕΕ αλλάζει: τριγμούς στην προβολή ισχύος του γαλλογερμανικού άξονα προκαλεί η ενεργή στήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, αλλά και η δυναμική επιστροφή του ΝΑΤΟ στο παιχνίδι της προάσπισης της ασφάλειας της Ευρώπης, προς μεγάλη ανακούφιση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και εκείνων της Βαλτικής, που έβλεπαν στην Ουάσιγκτον τον καλύτερο εγγυητή της ασφάλειάς τους μετά την κατάρρευση του Σιδηρού Παραπετάσματος και δεν διστάζουν πλέον να υψώσουν τις φωνές τους.
Η ανάκτηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων έναντι των ΗΠΑ από τον Γαλλογερμανικό άξονα, όταν οι δύο ισχυρότερες ευρωπαϊκές οικονομίες καθυστέρησαν να απαντήσουν θετικά στις εκκλήσεις του Κιέβου για βοήθεια, ήταν μία από τις προκλήσεις της ομιλίας του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στις 9 Μαΐου στο Στρασβούργο. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι η Γαλλία, σύμφωνα με ουκρανικές πηγές, ήταν από τις πρώτες χώρες που πρόσφερε αμυντικό στρατιωτικό εξοπλισμό στις δυνάμεις του Κιέβου, χωρίς να προσπαθήσει να κάνει ντόρο, ενώ η Γερμανία παραμέρισε τους αρχικούς της δισταγμούς που προκάλεσαν μίνι διπλωματική κρίση με την Ουκρανία και απώλεια αξιοπιστίας για το Βερολίνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο και προχώρησε σε ανάλογα βήματα.
Προβληματισμός στις χώρες της Βαλτικής για την αποστροφή Μακρόν περί μη σκληρής τιμωρίας της Ρωσίας
Η ομιλία Μακρόν προβλημάτισε τους Ευρωπαίους εταίρους και δη εκείνους της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και κυρίως η ανησυχία του Γάλλου προέδρου «να μην ταπεινωθεί η Ρωσία» στην περίπτωση ήττας της στην Ουκρανία. «Η Γαλλία λέει ότι δεν πρέπει να τιμωρηθεί πολύ σκληρά η Ρωσία για να μη ριζοσπαστικοποιηθεί όπως η Γερμανία μετά τον Α΄ Π Π, αλλά εμείς βλέπουμε την κατάσταση μάλλον όπως στον Β΄ Π Π, θεωρώντας ότι πρέπει να τιμωρηθεί η Ρωσία, να υποχρεωθεί να πληρώσει πολεμικής αποζημιώσεις και να διασφαλίσουμε την αλλαγή καθεστώτος στη Μόσχα», δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα η διευθύντρια του Λιθουανικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, Μαργκαρίτα Σεσελγκίτε.
Αντίστοιχη είναι η άποψη για τις κινήσεις του γαλλογερμανικού άξονα και στην Εσθονία. «Η Γαλλία και η Γερμανία φαίνεται ότι θεωρούν αναγκαία την επίτευξη το συντομότερο δυνατό μιας συμφωνίας με τον Πούτιν, κάτι που στέλνει το σήμα ότι δεν θέλουν να αποκρούσουν τη ρωσική επιθετικότητα, αλλά προτιμούν έναν συμβιβασμό για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Αλλά μια τέτοια λύση θα είναι προσωρινή γιατί η Ρωσία θα θεωρήσει ότι μπορεί να αποκομίσει κέρδη με στρατιωτική επίθεση», λέει η διευθύντρια του Εσθονικού Ινστιτούτου Εξωτερικής Πολιτικής, Κριστι Ράικ.
Ανησυχίες για την πρόταση Μακρόν για «Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα»
Ιδιαίτερες ανησυχίες για τις προθέσεις του Ελυζέ προκάλεσε η παρουσίαση από τον Μακρόν της ιδέας για τη δημιουργία μιας «Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας», που θα επιτρέπει σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Ουκρανία, να ενταχθούν στις «ευρωπαϊκές βασικές αξίες», αποτρέποντας παράλληλα τη διεύρυνση της Ένωσης με τον πρόεδρο της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, να σημειώνει: «αισθάνομαι ότι πρόκειται για μια προσπάθεια συγκάλυψης της προφανούς έλλειψης πολιτικής βούλησης για τη λήψη αποφάσεων αναφορικά με τη χορήγηση καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη χώρας [στην Ουκρανία]».
Ο ρόλος των κρατών της Βαλτικής και της Πολωνίας
Κι ενώ ο γαλλογερμανικός άξονας πασχίζει να βρει βηματισμό αναφορικά με το ουκρανικό, η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής αναλαμβάνουν ηγετικό διπλωματικό ρόλο, καθώς δεν αρκούνται μόνον στην κριτική έναντι του Γαλλίας και της Γερμανίας, αλλά διατυπώνουν μια εναλλακτική, επιθετικότερη πρόταση έναντι της Ρωσίας και ευνοϊκή αναφορικά με τις ενταξιακές προοπτικές της Ουκρανίας στην ΕΕ. Όπως σημειώνει η διευθύντρια της δεξαμενής σκέψης European Council on Foreign Relations, Τάρα Βάρμα, για τις χώρες αυτές πρέπει να εξουδετερωθεί ο κίνδυνος της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν και να αποτραπεί επανασύνδεσή της με το Γαλλογερμανικό άξονα και υπ’ αυτό το πρίσμα η παραμικρή έκκληση προς τον Ρώσο πρόεδρο αντιμετωπίζεται καχύποπτα ως χειρονομία κατευνασμού.
Εξ ου και οι υποψίες που έσπειρε η τηλεφωνική συνομιλία στις 13 Μαϊου του Όλαφ Σολτς με τον Πούτιν, όταν ο Γερμανός καγκελάριος ανέφερε στο Twitter ότι απηύθυνε έκκληση για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία «το συντομότερο δυνατό», χωρίς όμως να ξεκαθαρίσει αν αυτό απαιτεί αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων. Όσοι υποπτεύονται ότι το Βερολίνο επιδιώκει ειρήνευση πάση θυσία με τον κίνδυνο ενός νέου ακρωτηριασμού της Ουκρανίας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας προ οκταετίας βρήκαν αφορμή στην ασαφή διατύπωση του Γερμανού καγκελάριου.
Τέσσερα 24ωρα αργότερα ο Σολτς επωφελήθηκε της ευκαιρίας στη διάρκεια τηλεφωνικής του επικοινωνίας με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι για να βάλει στη θέση τους τα πράγματα αφού συμφώνησαν, όπως ανέφερε ο εκπρόσωπός του στο Βερολίνο, ότι «μια διπλωματική λύση που θα προέλθει από διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας απαιτεί άμεσο τερματισμό των εχθροπραξιών από τη ρωσική πλευρά και αποχώρηση των Ρώσων στρατιωτών από την Ουκρανία».
Οι προσδοκίες της Ουκρανίας για τις κινήσεις Γάλλων – Γερμανών
Πάντως στο Κίεβο θα ήθελαν σε κάθε περίπτωση μια κοινή πρωτοβουλία του γαλλογερμανικού άξονα, όπως τόνισε ο Ουκρανός πρέσβης στη Γερμανία, Αντρίι Μελνικ. «Πιστεύουμε ότι Γαλλία και η Γερμανία μπορούν να παίξουν μεσολαβητικό ρόλο» τόνισε σε γερμανικά ΜΜΕ, σημειώνοντας ότι οι συχνές τηλεφωνικές επαφές του Μακρόν με τον Πούτιν δείχνουν ότι υπάρχει μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους και ως εκ τούτου παρουσιάζεται μια «ευκαιρία που πρέπει να την αδράξουμε».
Ο ίδιος τόνισε ότι περιμένουν ακόμη τον Μακρόν και τον Σολτς στο Κίεβο, όπου έχουν σπεύσει άλλοι ηγέτες όπως οι πρωθυπουργοί Βρετανίας και Καναδά, η πρόεδρος της Κομισιόν και ο ΓΓ του ΟΗΕ. «Θα ήταν μια ωραία κίνηση να έλθουν ο Γάλλος πρόεδρος και ο Γερμανός καγκελάριος στο Κίεβο για να διερευνήσουν τις πιθανότητες τερματισμού του πολέμου», είπε απαντώντας έμμεσα στον Σολτς, ο οποίος δικαιολογήθηκε προ ημερών ότι δεν έχει πάει στην ουκρανική πρωτεύουσα τονίζοντας ότι ένα τέτοιο ταξίδι «δεν επιτρέπεται να είναι απλώς μια ευκαιρία για φωτογραφία». «Δεν θα πάω στο Κίεβο για μια φωτογραφία, αλλά όταν θα έχω κάτι συγκεκριμένο», είπε ο Γερμανός καγκελάριος.