Οι μαζικές απολύσεις από τους τεχνολογικούς κολοσσούς Facebook και Twitter, κάνουν πρωτοσέλιδα από το δεύτερο εξάμηνο του 2022 ενώ φαίνεται ότι τα χειρότερα δεν έχουν τελειώσει.
Αφού ο Έλον Μασκ μείωσε σχεδόν το μισό παγκόσμιο εργατικό δυναμικό του Twitter, η Meta και η Amazon ακολούθησαν το παράδειγμά του με περικοπές θέσεων εργασίας που οδήγησαν σε χιλιάδες ανέργους λίγο πριν τις γιορτές.
Η Meta, η μητρική εταιρεία του Facebook, ανακοίνωσε 11.000 απολύσεις. Αυτός ο αριθμός αντικατοπτρίζει περίπου το 13% του εργατικού δυναμικού της εταιρείας. Ο διευθύνων σύμβουλος της Meta, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, σε μια ανάρτηση ανέλαβε την ευθύνη για τις μαζικές απολύσεις ενώ τις απέδωσε και στο γεγονός πως η πανδημία προκάλεσε φρενήρεις ρυθμούς και κύμα προσλήψεων στις τεχνολογικές εταιρείες, μια τάση η οποία απέτυχε να διατηρηθεί.
«Πολλοί προέβλεψαν ότι αυτή θα ήταν μια μόνιμη επιτάχυνση που θα συνεχιζόταν ακόμα και μετά το τέλος της πανδημίας. Έτσι νόμιζα κι εγώ, οπότε πήρα την απόφαση να αυξήσουμε σημαντικά τις επενδύσεις μας. Δυστυχώς, δεν εξελίχθηκε όπως περίμενα», έγραψε. Η Meta παρουσίασε μείωση των εσόδων από διαφημίσεις τα τελευταία τρίμηνα. Τα έσοδά της το τρίτο τρίμηνο ανήλθαν σε 27,71 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας μείωση 4% από έτος σε έτος, και η εταιρεία αναμένει ότι αυτή η πτώση θα συνεχιστεί. Τα καθαρά έσοδα της Meta μειώθηκαν σχεδόν κατά 52% και διαμορφώθηκαν στα 43,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Μόλις ένα χρόνο πριν, ήταν 91,4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι απολύσεις της Meta όλα τα τμήματα αλλά και όλες τις θυγατρικές εταιρείες συμπεριλαμβανομένων των Facebook, Instagram, WhatsApp και του τμήματος VR.
Στην ανάρτησή του ο Ζάκερμπεργκ προσθέτει ότι η εταιρεία σχεδιάζει να προσλάβει λιγότερα άτομα το επόμενο έτος και θα αναδιαρθρώσει τις «επιχειρηματικές της ομάδες πιο ουσιαστικά».
Η Meta σχεδιάζει επίσης άλλα μέτρα μείωσης του κόστους, όπως ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας και της κοινής χρήσης γραφείου για άτομα που περνούν περισσότερο χρόνο εκτός γραφείου.
Το Twitter απολύει σχεδόν 3.700 υπαλλήλους
Με την ολοκλήρωση της εξαγοράς του Twitter από τον Έλον Μασκ, αναμένονταν απολύσεις. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκαν έχει προκάλεσε σφοδρή κριτική στον δισεκατομμυριούχο.
Πρώτον, ο Μασκ απέλυσε τον Διευθύνοντα Σύμβουλο του Twitter Parag Agrawal, τον CFO Ned Segal και τον Vijaya Gadde. Ακολούθησαν μαζικές απολύσεις στις 4 Νοεμβρίου 2022, με τους υπαλλήλους του Twitter να λαμβάνουν email που τους ενημέρωνε για τις επερχόμενες περικοπές θέσεων εργασίας. Ο Μασκ απέλυσε το μισό εργατικό δυναμικό της εταιρείας, περίπου 3.700 υπαλλήλους. Στη συνέχεια, στις 14 Νοεμβρίου, η Platformer ανέφερε ότι το Twitter είχε απολύσει περίπου 4.400 από τους 5.500 συμβασιούχους υπαλλήλους του. Στην Ινδία, σχεδόν ολόκληρη η ομάδα απολύθηκε.
Αλλά δεν εξελίχθηκαν όλα ομαλά με τις απολύσεις. Ορισμένες αναφορές κάνουν λόγο για έναν αρχικό γύρο των απολύσεων, ωστόσο ορισμένοι εργαζόμενοι φέρεται να κλήθηκαν να επιστρέψουν, καθώς ήταν απαραίτητοι για ορισμένες επιχειρήσεις.
Φαίνεται επίσης ότι περισσότερα ανώτερα στελέχη παραιτήθηκαν μετά τη χαοτική εξαγορά του. Η Lea Kissner, η οποία ήταν η επικεφαλής ασφάλειας πληροφοριών του Twitter, παραιτήθηκε μαζί με τον Damien Kieran, τον Chief Privacy Officer, και τη Marianne Fogarty, Chief Compliance Officer. Αυτές οι παραιτήσεις πυροδότησαν φόβους για το πώς το Twitter θα συμμορφωνόταν με τους κανονισμούς της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου των ΗΠΑ (FTC) και επίσης πυροδότησε ανησυχίες για την ασφάλεια των χρηστών. Ο Yoel Roth, επικεφαλής εμπιστοσύνης και ασφάλειας του Twitter, φέρεται να παραιτήθηκε από την εταιρεία, παρόλο που φαινόταν να είναι ένα από τα στελέχη που υποστήριξε δημόσια ο Μασκ.
Ο Έλον Μασκ προειδοποίησε επίσης ότι η εταιρεία αντιμετωπίζει πιθανή χρεοκοπία και ότι «ο δρόμος είναι επίπονος και θα χρειαστεί εντατική δουλειά για να πετύχει».
Τι σημαίνουν αυτές οι εξελίξεις
Οι μαζικές απολύσεις σε Facebook και Twitter και η ταυτόχρονη μείωση στα έσοδα από διαφημίσεις, οδήγησε αρκετούς αναλυτές να μιλήσουν για μια φούσκα, παρόμοια με αυτή του dot.com* στις αρχές του 2000.
Μιλώντας στο topontiki.gr, o Δρ. Άρης Κουμπαρέλης, λέκτορας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, απαντά στο ερώτημα κατά πόσο οι μαζικές απολύσεις σε Facebook και Twitter αποτελούν σύμπτωμα ή ένδειξη επανάληψης της φούσκας Dot.com;
«Όσον αφορά στις εκφάνσεις των δύο κρίσεων (Dot.com και της σημερινής) καθώς και τις οικονομικές τους συνέπειες, ναι, υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Ωστόσο, διαφορετικά ιστορικά, κοινωνικά και οικονομικά γεγονότα παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα και συνέπειες, η ένταση των οποίων ποικίλει ανάλογα με την ευρωστία και τη δυναμική της οικονομίας κάθε χώρας. Κατά τη γνώμη μου, οι αιτίες της σημερινής κρίσης ανάγονται, πρωτίστως, στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία και, δευτερευόντως, σε αυτό της πανδημίας.
Αντίστοιχα, η κρίση των εταιρειών τεχνολογίας που προέκυψε στο τέλος του 20ου αιώνα άπτεται μάλλον θεμάτων κακής οικονομικής διαχείρισης. Για το πω αλλιώς, η κρίση των Dot.com επιχειρήσεων (1990-2000) είχε μάλλον ενδογενή χαρακτήρα, ενώ η σημερινή κρίση απασχόλησης και χαμηλής κερδοφορίας των εταιρειών τεχνολογίας (2009-2022) άπτεται εξωγενών μάλλον θεμάτων: πόλεμος και πανδημία. Το γεγονός ότι η κατάληξη των πολιτικών αποφάσεων (δράσεων και αντιδράσεων) που αφορούν στην αντιμετώπιση των κρίσεων αυτών καθώς και των συνεπειών τους, αύξηση των επιτοκίων και πληθωρισμός, δεν μαρτυρά ούτε προδικάζει μια κοινή κατάληξη, δηλαδή, μια επανάληψη της ιστορίας. Όπως σωστά άλλωστε είχε επισημάνει ο Μαρξ, «η ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο ως φάρσα».
Ως προς το πλαίσιο της ασφάλειας και τι σημαίνει τους χρήστες η απόλυση χιλιάδων εργαζομένων ειδικά σε κρίσιμα τμήματα που διαχειρίζονται ευαίσθητα δεδομένα, ο Δρ, Κουμπαρέλης απαντά:
«Η σημερινή κρίση – κρίση κερδοφορίας των επιχειρήσεων τεχνολογίας και ακολούθως κρίση απασχόλησης – δεν θέτει, κατά τη γνώμη μου, σε κίνδυνο την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Είναι βέβαια αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η κρίση αυτή οδηγεί σε οικονομικό αδιέξοδο ένα μεγάλο αριθμό εργαζομένων, που βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με το τέρας της ανεργίας. Ωστόσο, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι το διακύβευμα της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών είναι υπαρκτό λόγω της κρίσης κερδοφορίας των εν λόγω επιχειρήσεων. Εξάλλου, το ενδεχόμενο αυτό θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις και, συνεπώς, νομικές συνέπειες με δυσβάστακτο οικονομικό κόστος για τις εταιρείες αυτές. Θα έλεγα ότι το θέμα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων των χρηστών έχει προλάβει να το αμφισβητήσει η ίδια η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η δυνατότητα που προσφέρει πλέον στον καθένα να παρακολουθεί την προσωπική ζωή του άλλου. Οι έσχατες καταγγελίες πολιτικών προσώπων και όχι μόνο. σε βάρος των ιθυνόντων της ΕΥΠ και της Κυβέρνησης (βλέπε παράνομο λογισμικό Predator) είναι πολύ πιο επίκαιρες και επικίνδυνες εν συγκρίσει με τις πιθανές αντίστοιχες παρακολουθήσεις που, ενδεχομένως, θα μπορούσαν να προκύψουν λόγω ελλιπούς στελέχωσης και ολιγωρίας των εταιρειών τεχνολογίας».
*Η φούσκα dot.com
Τότε, όπως αναφέρει στο topontiki.gr, ο Δρ. Άρης Κουμπάρελης, το online επιχειρείν ήταν η πρώτη μεγάλη καινοτομία των εταιρειών τεχνολογίας. Μιας καινοτομίας που ήταν τότε παντελώς άγνωστη στο ευρύ κοινό.
Ας δούμε όμως πρώτα τα γεγονότα: το 1993 ο φυλλομετρητής Mosaic έδωσε στο κοινό πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ακολούθησε η ευρεία πώληση των Προσωπικών Υπολογιστών, γεγονός που πυροδότησε την εμφάνιση εταιρειών που ανέπτυξαν εμπορική δράση στο διαδίκτυο.
Μετά το Mosaic, ένας δεύτερος φυλλομετρητής με το όνομα Netscape άρχισε να προσφέρει αυτή την υπηρεσία (διαδίκτυο) δωρεάν, σε αντίθεση με το Mosaic που ήταν επί πληρωμή. Μέσα σε ένα χρόνο το Netscape μπήκε στο χρηματιστήριο με αρχική τιμή 28 δολάρια, για να φτάσει, την ίδια μέρα, στα 75 δολάρια – άνοδος 300% περίπου.
Την επιτυχία αυτή «ζήλεψαν» και άλλες εταιρείες – εμπορικού χαρακτήρα – οι οποίες και έσπευσαν να επενδύσουν στο χώρο αυτό χωρίς όμως να έχουν την απαραίτητη προς τούτο γνώση (knowhow) και τα απαιτούμενα κεφάλαια (assets). Η προσδοκία εύκολου κέρδους που υπόσχονταν η αγορά αυτή ώθησε νέους επιχειρηματίες, αντί να εστιάζουν στη ορθή και μετρημένη συγκρότηση των εμπορικών τους δραστηριοτήτων, να ξοδεύουν μεγάλα χρηματικά ποσά σε διαφημίσεις, αποσκοπώντας έτσι άμεσα (δηλαδή βιαστικά) σε υψηλά μερίδια αγοράς. Άμεση συνέπεια αυτής της πρακτικής ήταν η αδικαιολόγητη αύξηση της ονομαστικής αξίας των μετοχών.
Το παράλογο αυτό «πάρτι» κράτησε πέντε περίπου χρόνια, ώσπου το 2000 η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Η.Π.Α. (US Federal Reserve) ανακοίνωσε μια ραγδαία αύξηση των επιτοκίων. Σαν μην έφτανε αυτό, την ίδια περίοδο η Ιαπωνία οδηγήθηκε σε οικονομική κρίση, με συνέπεια τον κλονισμό της εμπιστοσύνης των επενδυτών (μεγάλα Funds) που άρχισαν να πουλάνε μετοχές πανικοβλημένοι. Η «φούσκα» είχε πλέον σκάσει. Μέχρι το φθινόπωρο του 2000 οι τιμές των μετοχών των ψηφιακών επιχειρήσεων είχαν πέσει κατά 75%, με το κόστος της ζημιάς για τους επενδυτές (μικρούς και μεγάλους) να φτάνει τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια!
Συνοψίζοντας, οι λόγοι που οδήγησαν στην οικονομική κρίση του Dot.com ήταν οι εξής: α) επενδύσεις χωρίς στρατηγική, β) άσκοπες επενδύσεις στη διαφήμιση και όχι στην οργάνωση των ψηφιακών επιχειρήσεων και, τέλος, γ) υπερτίμηση της αξίας των μετοχών τους στα χρηματιστήρια.
Από την προσδοκία γρήγορου πλουτισμού εκείνης της εποχής (που, παρεμπιπτόντως, δεν αφορούσε μόνο σε επιχειρήσεις, αλλά και σε μικροεπενδυτές) επιβίωσαν μόνο μερικές επιχειρήσεις όπως οι: Amazon, eBay, Priceline, Shutterfly και Coupons, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είχαν μεγάλες ζημιές.