Μετά τη δυναμική πορεία του 2022, ο ελληνικός τουρισμός φέτος φαίνεται να επιταχύνει περαιτέρω το βηματισμό του, όπως περιγράφεται στο νέο τεύχος της σειράς μελετών συγκυρίας “Τάσεις του επιχειρείν”, της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ.
Όλα φαίνεται να συγκλίνουν ότι η Ελλάδα έχει τα εχέγγυα να επιτύχει ακόμα υψηλότερες επιδόσεις το 2023.
Aναλυτικότερα, ισχυρή ανάκαμψη τουριστικών αφίξεων σημειώθηκε το 2022, με τη δυναμική να ανεβάζει ταχύτητα κατά τη διάρκεια του έτους (αναπλήρωση 92% έναντι του 2019 το φθινόπωρο, από 89% το καλοκαίρι), με την τάση αυτή να αντανακλάται και στις αποπληθωρισμένες εισπράξεις. Μέσα σε αυτή τη θετική χρονιά για τον τουρισμό, έντονα ξεχωρίζει η πορεία των ελληνικών ξενοδοχείων, καθώς πέτυχαν πωλήσεις 24% υψηλότερες έναντι του φθινοπώρου 2019 (+9% σε σταθερές τιμές). Η εξέχουσα αυτή επίδοση είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού δύο ευεργετικών επιρροών:
* Πρώτον, οι διανυκτερεύσεις σχεδόν άγγιξαν τα επίπεδα του 2019 (φτάνοντας το 97% αυτών), με τους ξένους τουρίστες να αποτελούν την αιχμή του δόρατος. Η επίδοση αυτή επέτρεψε στα ξενοδοχεία να προσελκύσουν αυξημένο μερίδιο της τουριστικής πίτας (60% των ξένων τουριστών έμειναν σε ξενοδοχεία, έναντι 57% το 2019).
* Δεύτερον, οι πωλήσεις ανά διανυκτέρευση ήταν 27% υψηλότερες έναντι του 2019, αντανακλώντας σε μεγάλο βαθμό βελτίωση τόσο του εύρους όσο και της ποιότητας των υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας έτσι υγιή περιθώρια κέρδους στον κλάδο. Συγκεκριμένα, ανάλογα με το βαθμό επιβάρυνσης κόστους από την εν λόγω αναβάθμιση, τα περιθώρια κέρδους εν πολλοίς δέχτηκαν ευεργετική επίδραση το 2022 (αγγίζοντας άνοδο μέχρι και 3 ποσοστιαίων μονάδων έναντι του 2019). Ως συνέπεια, η λειτουργική κερδοφορία των ελληνικών ξενοδοχείων το 2022 εκτιμάται ότι ενισχύθηκε κατά μέσο όρο σε ένα εύρος της τάξης του 20-35% σε σχέση με το 2019.
Η εξαιρετική επίδοση των ελληνικών ξενοδοχείων τους επέτρεψε να ξεχωρίσουν έναντι των ανταγωνιστών τους, καταφέρνοντας έτσι να αυξήσουν το μερίδιό τους στις διανυκτερεύσεις της Μεσογείου κατά 1 ποσοστιαία μονάδα (18,5% το φθινόπωρο 2022, έναντι 17,5% το φθινόπωρο του 2019). Επιπλέον, αξιοσημείωτο είναι ότι τα ελληνικά ξενοδοχεία παράλληλα πέτυχαν μεγαλύτερη άνοδο στα έσοδα ανά διανυκτέρευση έναντι των ανταγωνιστών τους.
Εστιάζοντας στις επιδόσεις ανά προέλευση και προορισμό διαπιστώνουμε ότι:
* Αυξημένη συγκέντρωση παρατηρείται στις 4 βασικές αγορές (Γερμανία, Ην. Βασίλειο, Γαλλία, Η.Π.Α.), οι οποίες ανέβασαν τη συνεισφορά τους στις αφίξεις κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες, με το Ηνωμένο Βασίλειο να αποτελεί ατμομηχανή ανόδου (με αφίξεις +43% έναντι 2019).
* Τα νησιά διατηρούν την κυριαρχία τους τους φθινοπωρινούς μήνες, με πωλήσεις 13% υψηλότερες του 2019 (σε σταθερές τιμές), και βασικούς κινητήριους άξονες το Νότιο Αιγαίο και την Κρήτη. Αντίθετα, οι αναιμικές οδικές αφίξεις κράτησαν σε χαμηλότερα επίπεδα τους ηπειρωτικούς προορισμούς (-5% σε σταθερές τιμές, έναντι φθινοπώρου 2019).
Mε το ενδιαφέρον να στρέφεται στο 2023, ενθαρρυντικά εμφανίζονται τα πρώτα στοιχεία όσον αφορά τη διεθνή τάση του τουρισμού, με την Ελλάδα να ευνοείται από την παράλληλη επίδραση δύο δυνάμεων:
* Ισχυρή διάθεση για ταξίδια: Παρά τη συσταλτική επίδραση του πληθωρισμού στο διαθέσιμο εισόδημα, η τάση για “revenge travel” που επικράτησε αμέσως μετά την πανδημία φαίνεται να κυριαρχεί. Επιπλέον, η καταναλωτική εμπιστοσύνη στις βασικές μας αγορές φαίνεται να ανακάμπτει σταδιακά, ενισχύοντας περαιτέρω τη διάθεση για ταξίδια τόσο από χώρες εντός ΕΕ όσο και από πιο μακρινούς προορισμούς (με την ανοδική τάση να κινείται σε ένα εύρος 6%-16%).
* Υψηλή προτίμηση για Ελλάδα: Ισχυρό τουριστικό ενδιαφέρον προσελκύει η χώρα μας, αποτελώντας πρώτη επιλογή για το 5,8% των Ευρωπαίων φέτος (έναντι 4,4% για το 2022) όσον αφορά το επόμενο ταξίδι τους στην Ευρώπη. Παράλληλα, το ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή για κρατήσεις τουριστών στη χώρα μας (early bookings) είναι σε επίπεδα 70% υψηλότερα έναντι του 2022, ενώ 11% υψηλότερα κινούνται οι προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις για τις πρώτες εβδομάδες Μαρτίου, αποτελώντας σηματωρό επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου. Τα σημάδια αυτά παραπέμπουν σε έγκαιρη έναρξη τουριστικής περιόδου, ενώ η αξιοσημείωτη επίδοση του φετινού Οκτώβρη (κάλυψε 60% του Σεπτέμβρη, από 54% το 2019) απέδειξε το εφικτόν της επέκτασης της τουριστικής περιόδου.
Συνεπώς, με την επιφύλαξη της αβεβαιότητας που δημιουργεί η γεωπολιτική κατάσταση και η επιβάρυνση των ελληνικών ξενοδοχείων από υψηλό ενεργειακό κόστος και ελλείψεις εργατικού δυναμικού, η φετινή τουριστική περίοδος ξεκινάει νωρίς, με τις πρώτες ενδείξεις να είναι ενθαρρυντικές για ενίσχυση της τρέχουσας δυναμικής, ώστε να ξεπεράσει το ομολογουμένως δυνατό 2022.
Θετικές είναι οι πρώτες ενδείξεις για τον τουρισμό του 2023
Ενθαρρυντικά εμφανίζονται τα πρώτα στοιχεία όσον αφορά την τάση του τουρισμού για το 2023, με την Ελλάδα να ευνοείται από την παράλληλη επίδραση δύο δυνάμεων:
▪ Με τη σταδιακή βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στην Ευρώπη, η διάθεση για ταξίδια φαίνεται να είναι από τις πρώτες ανακάμπτουσες δαπάνες (με 16% περισσότερους Ευρωπαίους να σχεδιάζουν ταξίδια φέτος σε σχέση με το 2022).
Παράλληλα, αυτή η τάση για “revenge travel” μετά την πανδημία φαίνεται να κυριαρχεί και στις αγορές εκτός Ευρώπης[1] (με τη διάθεση για ευρωπαϊκά ταξίδια 6% υψηλότερη του 2022).
▪ Υψηλό τουριστικό ενδιαφέρον προσελκύει η Ελλάδα, συγκεντρώνοντας την προτίμηση του 5,8% των Ευρωπαίων για το 2023 (έναντι 4,4% για το 2022) για το επόμενο ταξίδι τους στην Ευρώπη[4]. Παράλληλα, το ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή για κρατήσεις μεμονωμένων τουριστών στη χώρα μας είναι 70% υψηλότερα έναντι του 2022 –σημάδι θετικό τόσο για έγκαιρη έναρξη όσο και για μια συνολικά δυνατή χρονιά. Επιπλέον, η αύξηση της τάξης του 11% στις προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις το Μάρτιο αποτελεί σηματωρό επιμήκυνσης τουριστικής περιόδου. Αντίστοιχα θετικές ενδείξεις παρατηρούνται σε κρατήσεις AirBnB, κρουαζιέρας και μεγάλων τουριστικών πρακτορείων του εξωτερικού.
Από την άλλη πλευρά, το 2023 παραμένει ένα έτος προκλήσεων:
▪ τόσο στην πλευρά της ζήτησης, καθώς αβέβαιη παραμένει η διάρκεια και η ένταση της γεωπολιτικής ανασφάλειας,
▪ όσο και στην πλευρά της προσφοράς, με τα ελληνικά ξενοδοχεία να καλούνται να ανταπεξέλθουν σε αυξημένο ενεργειακό κόστος και ελλείψεις εργατικού δυναμικού.
Παράλληλα, αλλαγές αναμένονται και στο πεδίο του ανταγωνισμού, καθώς η ένταξη της Κροατίας στη ζώνη του Σένγκεν, αναμένεται να διευκολύνει την προσέλκυση ευρωπαίων τουριστών (ενισχύοντας ενδεχομένως τη θέση της στη μεσογειακή αγορά).