Του Γιάννη Αγγελάκη
Το παρακάτω κείμενο το είχα γράψει στις 10 Μάη του 2017, όταν είχε φύγει από τη ζωή η ηθοποιός και τραγουδίστρια Μαίρη Τσώνη. Σήμερα, 6 χρόνια μετά, ενώ πολλοί την έχουν ξεχάσει, ο θάνατός της ακόμη ενοχλεί. Γιατί ίσως η πορεία της αντικατοπτρίζει κάτι από την πορεία μίας γενιάς με τεράστιες προοπτικές που όμως θάφτηκε κάτω από την Ελλάδα της κρίσης. Εκατοντάδες χιλιάδες νέοι έφυγαν από τη χώρα, εκατοντάδες χιλιάδες έμειναν να σώσουν ότι μπορούσε να σωθεί. Χιλιάδες χάθηκαν στην πορεία. Η Μαίρη Τσώνη χάθηκε.
Διαβάστε το κείμενο που και σήμερα, 6 χρόνια μετά τον θάνατό της, λίγο πριν ακόμη μια εκλογική διαδικασία με πολλές υποσχέσεις για τους νέους, παραμένει επίκαιρο:
Κατά ένα περίεργο τρόπο, με ενόχλησε πολύ ο θάνατος της Μαίρης Τσώνη. Δεν την γνώρισα ποτέ, ούτε την είχα δει να παίζει ζωντανά.
Ήξερα πως σύχναζε στα Χανιά. Είχε φίλους εδώ. Δε θέλω να εξετάσω αν και κατά πόσο θα μπορούσε να σωθεί. Σε συζητήσεις με φίλους υποστήριζα ότι αν δε ζούσε στην Ελλάδα μπορεί να ζούσε. Η Μαίρη Τσώνη όμως επέλεξε να μείνει εδώ και να δώσει τον αγώνα της.
Την Μαίρη Τσώνη την έμαθα από σπόντα και σχετικά αργά. Το 2011, το Velvet Bus ένα φεστιβάλ δρόμου που διέσχιζε την επαρχία της Ελλάδας της κρίσης με ξενόγλωσσα συγκροτήματα, έκανε στάση στην περιοδεία του στο Ελαιουργείο / Εργοστάσιο Τέχνης στο Δρομόνερο Χανίων. Σχετικό δελτίο τύπου στάλθηκε και στην εφημερίδα μας κι έτσι βρέθηκα κι εγώ εκεί δίχως να ξέρω πολλά.
Η συναυλία ήταν μία ιδιαίτερη εμπειρία – εξαιτίας και της μορφής του φεστιβάλ, της ιδέας από πίσω του – όμως μουσικά, εγώ προσωπικά ξεχώρισα τον Boy (Αλέξανδρος Βούλγαρης) με τους Felizol.
Επιστρέφοντας στο σπίτι μου άρχισα να ψάχνω να βρω υλικό τους. Έτσι, πρωτοάκουσα την απόκοσμη φωνή της Μαίρης Τσώνη.
Δεν ήξερα πως ήταν η ηθοποιός του Κυνόδοντα. Δε μπορούσα να χωνέψω πως από ένα πλάσμα λεπτό, που κάποιες στιγμές έμοιαζε εύθραυστο, έβγαινε αυτή η όλο δύναμη φωνή.
Ο Boy έπαιξε και άλλη φορά στα Χανιά (στο Σπίτι – έναν αυτοδιαχειριζόμενο χώρο καλλιτεχνών που δεν υπάρχει πλέον – και πιο πρόσφατα στο Ride), ποτέ όμως μαζί με τη Mary.
H Μαίρη Τσώνη είχε παίξει στα Χανιά, αλλά μόνη της. Έκανε ανεπίσημα κάποιες παρουσίες στο «Υπόγειο», έναν αυτοδιαχειριζόμενο χώρο καλλιτέχνων (μια ιδιότυπη συνέχεια του Σπιτιού) στην οδό Αποκορώνου αλλά και στα πλαίσια των εγκαινίων έκθεσης «ΣΩΜΑ / ΟΘΟΝΗ: Γυναικείες Ταυτότητες και Νέα Μέσα» που πραγματοποιήθηκαν στις 31 Αυγούστου του 2012 στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Από εκεί είναι και το βίντεο που παραθέτω. Το performance της ξεκινά με το τραγούδι του Johny Cash – God’s Gonna Cut you Down:
Αν μ’ ενόχλησε κάτι ιδιαίτερα με τον θάνατο της Μαίρης Τσώνη είναι ότι ήταν πολύ ταλαντούχα και σε πολλούς τομείς. Σκεφτόμουν πως πολλοί ηθοποιοί περιμένουν μια ευκαιρία, και η Μαίρη Τσώνη την είχε αυτή την ευκαιρία με τον Κυνόδοντα. Όμως, η συνέχεια δεν ήταν η αναμενόμενη. Δεν ξέρω κατά πόσο έχει μερίδιο ευθύνης και αυτή. Όμως εκεί που θα έπρεπε να έρθει το ξεπέταγμα, η Ελλάδα εισήλθε σε μία περίοδο βαθιά κρίσης. Οι χρηματοδοτήσεις σε δράσεις πολιτισμού εκμηδενίστηκαν και η ανεργία στον κλάδο των ηθοποιών πλέον ξεπερνά το 90%.
Ο θάνατός της με πείραξε όμως και για άλλο ένα λόγο. Κατ’ ένα τρόπο η Μαίρη Τσώνη ήταν εκπρόσωπος μιας γενιάς νέων ανθρώπων με πολλές ικανότητες και ιδιαίτερα ταλέντα που χάνεται μέσα στην κρίση. Τα ταλέντα και οι ικανότητες γίνονται βάρος και δεν αναγνωρίζονται. Η αξιοπρέπεια τους τσαλαπατιέται. Η γενιά αυτή βιώνει μία πολύ μεγάλη ματαίωση. Η γενιά αυτή βρίσκεται περίπου σε μία θέση να απολογείται για τις ικανότητές της.
Πολλοί έχουν φύγει στο εξωτερικό. Κάποιοι έχουν μείνει στην Ελλάδα. Από αυτούς που μένουν πολλοί συμβιβάζονται, λίγοι κατορθώνουν να συνεχίσουν στο μονοπάτι που θέλουν να χαράξουν και με πολλές θυσίες. Κάποιοι περιθωριοποιούνται. Και κάποιοι καταρρέουν.
Δεν ξέρω αν η Μαίρη Τσώνη ανήκει στην τελευταία κατηγορία. Ξέρω όμως ότι άνηκε σε μία κατηγορία νέων ανθρώπων στην Ελλάδα η οποία πέρα από ταλέντο και ικανότητες που δεν υπάρχει πεδίο για να φανούν, έχει ιδιαίτερες ευαισθησίες και δίνει βαρύτητα στην αισθητική. Αυτά, στην Ελλάδα ποτέ δεν τύγχαναν αναγνώρισης. Στην Ελλάδα της κρίσης, πολλές φορές τυγχάνουν και του σαρκασμού.
Διαβάζω τώρα μετά τον θάνατο της Μαίρης Τσώνη μία παλιά συνέντευξη με τον Αλέξανδρο Βούλγαρη, όταν ήταν μαζί ως Mary and the Boy. Παραθέτω τον σύνδεσμο για αυτή τη συνέντευξη γιατί δίνει μία άλλη εικόνα, δύο νέων ανθρώπων, εσωστρεφών, ευαίσθητων και ντροπαλών όπως πολλά παιδιά δίπλα μας, με όνειρα και ταλέντο, που κάνουν κάτι πολύ όμορφο υπό πολύ δύσκολες συνθήκες. Όμως με αισιοδοξία και χαμόγελο. Κάτι, που στην πορεία, φαίνεται ότι έχασε η Μαίρη Τσώνη.
Διαβάστε τη συνέντευξη εδώ: mousiko-therapeia.blogspot.gr
(σημείωση: η φωτογραφία είναι του Σπύρου Σταβερη)
