Δεν υπάρχει δημοφιλής και πολυσύχναστη παραλία στις μέρες μας, που να μην φιλοξενεί πλέον ομπρέλες και ξαπλώστρες, τις οποίες εκμεταλλεύονται ιδιώτες έναντι αμοιβής, αφήνοντας συνήθως μονάχα μια μικρή έκταση ελεύθερη για τους υπόλοιπους λουόμενος να απλώσουν την πετσέτα τους, προκειμένου να απολαύσουν κι αυτοί τον ήλιο και τη θάλασσα.
Και στα Χανιά η εικόνα είναι αποκαρδιωτική αφού παραλίες που είχαμε συνηθίσει να είναι ελεύθερες πλέον έχουν καλυφθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από ομπρέλες. Οχι μόνο έχουν καλυφθεί από ομπρέλες, αλλά και οι τιμές τους έχουν φτάσει στα ύψη, προσαρμοσμένες στα βαλάντια των τουριστών και όχι των “ιθαγενών” που βρίσκουν τους εαυτούς τους σε οικονομική αδυναμία να απολαύσουν τις παραλίες ακόμη και μερικά χιλιόμετρα από τον τόπο τους.
Τεράστια ευθύνη για αυτή την κατάσταση έχουν βεβαίως και οι δημοτικές αρχές, οι οποίες πάντως πατούν σε ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο δημιουργήθηκε εν καιρών μνημονίων και επιτροπείας που παραμένει και σήμερα και ευνοεί κατάφωρα ελάχιστους ιδιώτες καταπατώντας τα δικαιώματα της πλειοψηφίας των πολιτών.
Καταρχάς θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως τόσο η παραλία όσο και ο αιγιαλός (σ.σ. η παράκτια χερσαία ζώνη που εκτείνεται μέχρι εκεί που σκάει το κύμα κατά τη διάρκεια του χειμώνα) είναι κοινόχρηστοι χώροι και αποτελούν δημόσια κτήση. Προορίζονται προκειμένου να εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς, ωστόσο σύμφωνα με τον νόμο 2971/2001, είναι δυνατή η παραχώρηση χρήσης τους, και πάλι όμως, χωρίς όμως να αναιρείται παράλληλα και η έννοια της κοινής χρήσης.
Ο αιγιαλός και η παραλία ανήκουν αποκλειστικά και μόνο στο ελληνικό Δημόσιο, τελώντας υπό τη διαχείριση της ΕΤΑΔ (Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.) που από το 2011 έχει απορροφήσει και την ΚΕΔ (Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου Α.Ε.).
Κάθε χρόνο η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων εκδίδει απόφαση βάσει της οποίας παραχωρείται το δικαίωμα απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας στους δήμους, που με τη σειρά τους μπορούν να το παραχωρούν σε ιδιώτες ή δημοτικές επιχειρήσεις (συνήθως για διάρκεια τριών ετών).
Η κείμενη νομοθεσία αναφέρει πως η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, γίνεται για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων, ομπρελών, ξαπλωστρών και την λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου. Η παραχώρηση εκμετάλλευσης χώρου μπροστά από μια τουριστική επιχείρηση (όπως για παράδειγμα μπροστά από ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα) μπορεί να γίνει απευθείας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η παραχώρηση γίνεται μέσω δημοπρασίας από τον οικείο δήμο.
Με άλλα λόγια, ο δήμος είναι αυτός που εκμισθώνει τμήματα της παραλίας, που δεν θα πρέπει όμως να υπερβαίνουν τα 500 τ.μ., με πρόβλεψη ελεύθερης ζώνης στην ακτογραμμή, πλάτους 5 μέτρων. Δεν μπορεί δηλαδή ο «ομπρελάς» να τοποθετήσει ξαπλώστρες δίπλα στο κύμα ή π.χ. στα 3 μέτρα από τη θάλασσα, όπως κάνουν πολλοί. Θα πρέπει τα πρώτα πέντε μέτρα από εκεί που σκάει το καλοκαιρινό κύμα, να είναι ελεύθερα ώστε να περπατάει όποιος θέλει, αν και αυτό στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν τηρείται.
Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε και η πλατφόρμα MyCoast με την οποία ο πολίτης καλείται να αναλάβει τον ελεγκτικό ρόλο του κράτους για το μπάχαλο που αυτό δημιούργησε.
Για να καταλάβουμε πόσο μεγάλη μπίζνα είναι οι ομπρέλες, φέτος διεξάχθηκαν πάνω από 1.000 τέτοιες δημοπρασίες για την εκμετάλλευση των ακτών.
Σε άλλες περιπτώσεις η διαδικασία παραχώρησης των προς παραλιών προς εκμετάλλευση γίνεται μέσω μιας πιο κλειστής διαδικασίας με σφραγισμένους φακέλους προσφορών, ενώ στους ανοικτούς πλειστηριασμούς ουκ ολίγες φορές έχουν καταγραφεί φαινόμενα χειροδικίας μεταξύ των ιδιωτών διεκδικητών της πλαζ, αφού τα λεφτά που διακυβεύονται είναι …πολλά.
Οι τιμές εκκίνησης για την παραχώρηση μιας πλαζ
Όσον αφορά το κόστος για την εκμετάλλευση των παραλιών, στη Ρόδο για παράδειγμα που αναφερθήκαμε, η τιμή εκκίνησης για την περιοχή της Καλλιθέας ήταν 23.000 ευρώ για τρία χρόνια και έφθασε στην τελική τιμή των 102.000 ευρώ. Στη δε διάσημη παραλία της Λίνδου, έφθασε τις 200.000 ευρώ. Και δεν αναφερόμαστε βέβαια σε όλη την παραλία αλλά για την εκμετάλλευση μιας έκτασης περίπου 500 μέτρων.
Στην Κρήτη το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας περίμενε έσοδα πάνω από 1,5 εκ. ευρώ από την παραχώρηση χρήσης παραλιών και αιγιαλού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία από το υπουργείο και το eauction, για μια μικρή παραλία της Κρήτης το μίσθωμα για την εκμετάλλευση όλη την τουριστική σεζόν μπορεί να ξεκινάει από τα 1.450 ευρώ. Όταν όμως πρόκειται για μια από τις κοσμοπολίτικες και πιο ξακουστές παραλίες του νησιού, το μίσθωμα ανεβαίνει κατά πολύ και μπορεί να αγγίξει και τις 34.468 ευρώ, όπως στην περίπτωση κεντρικής παραλίας στην πόλη του Ρεθύμνου, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολλά τα λεφτά!
Στις ακριβότερες παραλίες στην Κρήτης, φιγουράρουν επίσης παραλίες στα Φαλάσαρνα με την τιμή εκκίνησης στο μίσθωμα να αγγίζει τις 25.000 ευρώ, στον Πλατανιά Χανίων τις 20.133 ευρώ, στο Κολυμπάρι Χανίων τις 16.234 ευρώ, στον Ταυρωτή Χανίων τις 12.993 ευρώ, στην Αγία Μαρίνα Χανίων τις 11.664 ευρώ, στην Ανάληψη Χερσονήσου τις 12.000 ευρώ, ενώ στις Γούβες, στην Αμνισσό Ηρακλείου και στην Αμμουδάρα οι τιμές εκκίνησης αγγίζουν τις 12.000 ευρώ. Από την άλλη μεριά, πιο χαμηλές τιμές παρατηρούνται κυρίως στη νότια Κρήτη, όπως επίσης, μεταξύ άλλων, στο Μπαλί Ρεθύμνου στα 3.000 ευρώ και στο Μάλεμε Χανίων στα 1.457 ευρώ.
Οι επιχειρηματίες μετά αφού έχουν καταβάλει ένα σοβαρό τίμημα ζητούν ακολούθως δεκάδες ευρώ από τον κάθε λουόμενο που θέλει να απλώσει το κορμί του στην ξαπλώστρα, μεταβιβάζοντας έτσι το κόστος για την κερδοφορία που αναμένει στον πολίτη.
Έτσι, ακόμη και στις πιο λαϊκές παραλίες του νομού Χανίων, όπως στους Άγιους Απόστολους, πλέον οι τιμές έχουν φτάσει στα ύψη.
Μέσω της διαδικασίας των πλειστηριασμών, το ελληνικό Δημόσιο παρακρατεί πλέον από τους επιχειρηματίες περίπου το 50% των εσόδων, ενώ τα προηγούμενα έτη παρακρατούσε περίπου το 30%.
Με αυτά και με αυτά, ακόμη και το μπάνιο στη θάλασσα γίνεται μία πολύ ακριβή υπόθεση, με τον διαχωρισμό της χρήσης της παραλίες να γίνεται ξεκάθαρα ταξικός αφού οι φτωχότεροι αναγκάζονται να χρησιμοποιούν τα χειρότερα τμήματα της παραλίας με πετσέτα ενώ οι πιο άνετοι οικονομικά πληρώνουν ακριβά για τις ομπρέλες στην πρώτη σειρά και οι υπόλοιποι πληρώνουν κάπως λιγότεροι για τις πίσω σειρές στις ομπρέλες.
Ας δούμε και κάποια γενικά στοιχεία:
Περιορισμοί, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις των «ομπρελάδων»
Οι επιχειρηματίες που τους έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, για την άσκηση των δραστηριοτήτων τους, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, υπόκεινται στους παρακάτω περιορισμούς, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις:
(α) Απαγορεύεται οποιαδήποτε επέμβαση, που αλλοιώνει τη φυσική μορφολογία και τα βιοτικά στοιχεία των χώρων αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, καθώς και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα αυτών.
(β) H παραχώρηση της απλής χρήσης είναι δυνατή, για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουόμενους ή την αναψυχή του κοινού, ιδίως για εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ξαπλωστρών, ομπρελών, λειτουργία αυτοκινούμενου ή ρυμουλκούμενου τροχήλατου αναψυκτηρίου, καθώς και τραπεζοκαθισμάτων, εφόσον εξασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού, με τους όρους, τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία, που προβλέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 13 και 15 του ν. 2971/2001.
(γ) Η ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και των θαλάσσιων μέσων αναψυχής μπορεί να καλύπτει μέχρι και το 60% του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων, όπως προαναφέραμε.
Όπως είδαμε και στις παραλίες που προαναφέραμε ανά την Ελλάδα, το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τ.μ. Ο περιορισμός του εμβαδού κάθε παραχώρησης της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης ή παρόχθιας ζώνης, σε 500 τ.μ. όμως, δεν ισχύει για τις παραχωρήσεις σε όμορα του κοινοχρήστου χώρου ξενοδοχεία, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping) και σύνθετα τουριστικά καταλύματα, που λειτουργούν νόμιμα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον 50% του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αιγιαλού, μη υπολογιζόμενου του χώρου που είναι δυσπρόσιτος και μη αξιοποιήσιμος και με τους περιορισμούς, ως προς το ποσοστό κάλυψης του αιγιαλού, που ορίζονται στην απόφαση παραχώρησης.
(δ) Για χώρους αιγιαλού, παραλίας, όχθης, παρόχθιας ζώνης, υδάτινου στοιχείου της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, η κάλυψη δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% του παραχωρούμενου χώρου.
(ε) Δεν παραχωρείται η χρήση του αιγιαλού, για ομπρέλες, ξαπλώστρες, τραπεζοκαθίσματα και τροχήλατες καντίνες, όταν το μήκος ή πλάτος αυτού είναι μικρότερο των 5 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο των 150 τετραγωνικών μέτρων (εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχουν σε ισχύ άδειες λειτουργίας επιχείρησης, από τις προβλεπόμενες στην παράγραφο 4 του άρθρου 13 του ν.2971/2001, όπως ισχύει, και μέχρι τη λήξη τους).
(στ) Οι επιχειρηματίες που νοικιάζουν τις παραλίες ώστε να στήσουν ομπρέλες και να βάλουν ξαπλώστες, οφείλουν να μεριμνούν για τον καθημερινό καθαρισμό των κοινοχρήστων χώρων, την αισθητική του χώρου της ακτής και του περιβάλλοντος χώρου, καθώς επίσης να μεριμνούν για τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια των λουομένων και των διερχομένων στον παραχωρούμενο χώρο.
(ζ) Μετά το τέλος της χρήσης (λήξη της συμβατικής σχέσης) οι κοινόχρηστοι χώροι θα πρέπει να επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση, αφαιρουμένων όλων των ειδών που έχουν τοποθετηθεί κατά τη χρήση.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι κάθε αίτημα παραχώρησης της απλής χρήσης αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών, συνοδεύεται υποχρεωτικά με απόσπασμα ορθοφωτοχάρτη από την εφαρμογή που διατίθεται ελεύθερα στο κοινό Ελεύθερη θέαση Ορθοφωτοχαρτών της ΕΚΧΑ Α.Ε. (Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε.). Στο απόσπασμα αυτό αποτυπώνεται υπό μορφή πολυγώνου ο απούμενος προς παραχώρηση χώρος, αναγράφεται το εμβαδόν αυτού και οι συντεταγμένες των κορυφών του πολυγώνου αυτού.
Επιτρεπόμενες χρήσεις στην παραχωρούμενη παραλία
Η παραχώρηση προς τους επιχειρηματίες της παραλίας, γίνεται για την άσκηση δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τους λουσμένους ή την αναψυχή του κοινού (όπως εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, ανακλίντρων (ξαπλωστρών), ομπρελών, τραπεζοκαθισμάτων, λειτουργία τροχήλατου αυτοκινούμενου ή μη αναψυκτηρίου). Απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή, που συνδέεται μόνιμα με το έδαφος (π.χ. πάκτωση με σκυρόδεμα, τσιμεντοστρώσεις, επιχωματώσεις, κλπ.). Απαγορεύεται επίσης η χρήση για ελεύθερη κατασκήνωση ή για λειτουργία κάμπινγκ (Ν.2160/93). Δεν επιτρέπεται επίσης η τοποθέτηση σκηνών και η στάθμευση τροχόσπιτων, αυτοκινούμενων, αυτοκινήτων κλπ.
Σε κάθε περίπτωση παραχώρησης απλής χρήσης του κοινόχρηστου χώρου αιγιαλού-παραλίας εφαρμόζονται οι ελάχιστες δυνατές διαμορφώσεις ώστε να διατηρείται η μορφολογία των ακτών και η ακεραιότητα της ακτογραμμής. Δεν επιτρέπονται επιχωματώσεις ή άλλες διαμορφώσεις με τη χρήση μηχανημάτων πέραν του κοσκινίσματος με στόχο τον καθορισμό της άμμου.
Με πληροφορίες από Νέα Κρήτη, newsbomb.gr